Denaturat – właściwości, zastosowanie, szkodliwość
Denaturat, czyli spirytus skażony, jest handlową nazwą surowego spirytusu, czyli alkoholu etylowego, który został zanieczyszczony różnymi substancjami. Ma to na celu uniemożliwienie jego spożycia. Denaturat nie jest środkiem spożywczym, a gospodarczym. To dlatego sprzedaje się go dużo taniej niż produkty alkoholowe objęte akcyzą. Co warto o nim wiedzieć?
1. Skład i właściwości denaturatu
Denaturat zawiera około 92% alkoholu, ponieważ jego głównym składnikiem jest surowy spirytus, czyli alkohol etylowy. Produkt otrzymuje się poprzez dodanie do niego substancji skażającej oraz barwnika.
Te nadają mu nie tylko specyficzny - czerwony bądź fioletowy - kolor, ale i odrzucający smak oraz zapach. Często ma właściwości wymiotne. Smak denaturatowi nadaje benzoesan denatonium, organiczny związek chemiczny, uznawany za najbardziej gorzką ze wszystkich znanych substancji.
Substancją skażającą jest zwykle metyloetyloketon (MEK) oraz rozpuszczalniki organiczne, w tym pochodne pirydyny. Są one skomponowane tak, by oczyszczanie cieczy nie było opłacalne.
Z uwagi na dodatek różnych substancji spirytus w tej formule nie jest traktowany jako środek spożywczy, a gospodarczy. W związku z tym nie jest objęty akcyzą, a co za tym idzie, jest dużo tańszy.
Pomimo tych działań denaturat i tak bywa spożywany przez alkoholików. Ci, z uwagi na niską cenę, pomimo nieprzyjemnego smaku i odrzucającego zapachu, a także obecności substancji szkodliwych, traktują go jako substytut wysokoprocentowego napoju.
Choć nie ma prostego sposobu na oczyszczenie denaturatu i pozbycie się ze skażonego spirytusu toksyn, próbuje się go filtrować domowymi sposobami, na przykład przepuszczając go przez kromkę chleba.
W obawie o życie zdesperowanych amatorów trunków wysokoprocentowych, do denaturatu nie dodaje się już substancji trujących, takich jak choćby metanol. Radykalnych rozwiązań z udziałem środków trujących nie podejmuje się z jeszcze jednego powodu.
Jest nim zabezpieczenie przed przypadkowym zatruciem podczas stosowania w gospodarstwach domowych. Denaturat, tak i jak i detergenty oraz inne środki czystości, zawsze trzeba przechowywać w bezpiecznym miejscu, niedostępnym dla dzieci.
Zobacz także:
2. Zastosowanie denaturatu
Denaturat ze względu na wysoką zawartość etanolu jest traktowany jako jego substytut zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w przemyśle. To tańszy zamiennik czystego etanolu. W sklepach jest dostępny denaturat fioletowy lub bezbarwny, także o zawartości alkoholu 99%.
Denaturat posiada właściwości myjące, rozpuszczające i odtłuszczające, dzięki czemu znajduje wiele zastosowań w życiu codziennym. Wykorzystuje się go szeroko i powszechnie jako:
- środek odkażający,
- substancję stosowaną podczas stawiania baniek ogniowych,
- środek myjący lub czyszczący, do usuwania różnego rodzaju zabrudzeń, np. śladów po długopisie lub markerze, śladów po kleju czy żywicy,
- rozpałkę,
- płyn do mycia szyb,
- rozpuszczalnik, np. politur, farb spirytusowych czy kalafonii, także środek do rozcieńczania lakierów,
- dodatek do paliw ciekłych,
- środek odtłuszczający (na przykład przed malowaniem),
- środek do czyszczenia narzędzi,
- dodatek do zapraw murarskich.
Niegdyś denaturat był stosowany także jako paliwo w spirytusowych kuchenkach turystycznych, które obecnie zastępują kuchenki gazowe. W gospodarstwach domowych stosowany jest nie tylko czysty denaturat, ale i jego mieszanki.
Na przykład denaturat z krochmalem można wykorzystać do polerowania srebrnych sztućców. Z kolei denaturat z wodą sprawdza się jako środek na pasożyty, które zaatakowały rośliny. Wystarczy przemyć roztworem ich liście.
3. Czy denaturat jest szkodliwy?
Denaturatu nie wolno spożywać, ani po rozcieńczeniu, ani po zastosowaniu domowych metod na oczyszczenie. Choć nie jest już w nim obecny metanol, który spożyty w czystej postaci prowadzi do ślepoty i innych urazów, ciecz i tak jest szkodliwa oraz potencjalnie niebezpieczna.
Picie skażonego spirytusu może prowadzić do zatrucia, a nawet zaburzeń psychicznych. Jego duże ilości stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Jeśli dojdzie do przypadkowego spożycia dużej dawki denaturatu, niezbędne jest wywołanie wymiotów oraz podanie do picia dużej ilości wody.
Denaturat może być szkodliwy nie tylko po spożyciu. Wdychanie spirytusu o wysokim stężeniu może podrażnić układ oddechowy, a kontakt z oczami powoduje ich łzawienie, zaczerwienienie i podrażnienie.