Gynostemma pentaphyllum – właściwości, działanie i uprawa
Gynostemma pentaphyllum, czyli jiaogulan, nazywana jest zielem długowieczności. Ta pnąca bylina, która przypomina winobluszcz pięciolistkowy, uprawiana jest głównie ze względu na swoje właściwości zdrowotne. W tradycyjnej medycynie chińskiej stosowana jest od wieków, w Polsce podchodzi się do niej z większą rezerwą. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest Gynostemma pentaphyllum?
Gynostemma pentaphyllum (jiaogulan) to pnącze o zielonych, rozłożystych liściach, należące do rodziny dyniowatych. Nazywane jest ziołem życia i zielem długowieczności, a także pięciolistnym żeń-szeniem. Roślina pochodzi z Azji. Można spotkać ją między innymi na południu Chin, w Wietnamie, Japonii i Korei Południowej. W Polsce uprawia się ja jako roślinę ozdobną, zarówno z mieszkaniach, jak i na balkonach czy w ogrodach.
W medycynie chińskiej jiaogula stosuje się od wieków. Chińczycy wierzą, że spożywanie herbatek z liści i pędów rośliny ma dobroczynny wpływ na wiele organów i funkcji organizmu. Swoje właściwości prozdrowotne i lecznicze gynostemma zawdzięcza saponinom, a także minerałom, takim jak magnez, cynk, selen, żelazo, wapń, potas, fosfor oraz witaminom A, C, D i E i z grupy B. Roślina zawiera także flawonoidy, sterole, polisacharydy i wiele aminokwasów.
2. Właściwości i działanie gynostemmy
Gynostemma pentaphyllum przypisuje się właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe, przeciwnowotworowe oraz przeciwutleniające. Uznaje się, że:
- jest silnym przeciwutleniaczem, zwiększa odporność na stres, dodaje energii i witalności, opóźnia procesy starzenia,
- działa odżywczo na organizm, wpływa na odporność organizmu,
- obniża cholesterol i triglicerydy,
- ma działanie przeciwcukrzycowe, wspiera prawidłowy metabolizm insuliny, wspomaga leczenie i profilaktykę cukrzycy,
- reguluje ciśnienie,
- działa przeciwwrzodowo i ochronnie na śluzówkę żołądka oraz wątrobę,
- zmniejsza ryzyko zachorowania na raka,
- wspomaga odchudzanie,
- niweluje problemy z zasypianiem,
- zmniejsza rozdrażnienie, wpływa korzystnie na równowagę emocjonalną, łagodzi napięcia,
- ma pozytywny wpływ na wydolność fizyczną,
- wspomaga pamięć i koncentrację.
Gynostemma pentaphyllum jest rośliną, którą naukowcy poddali wielu badaniom. Czy wyniki potwierdzają jej lecznicze właściwości i uzasadniają popularność w medycynie chińskiej? Okazuje się, że wyniki są satysfakcjonujące - jest tylko jedno ale. Badania były przeprowadzone głównie in-vitro lub na zwierzętach. Oznacza to, że nie jest pewne, czy roślina dokładnie tak samo działa na ludzi. Z kolei testy na ludziach były przeprowadzane na zbyt małej grupie i zbyt krótko. Nie można zatem potwierdzić cudownego działania zioła.
3. Zastosowanie gynostemma pentaphyllum
Napary z gynostemmy stosowane są jako panaceum na przeróżne dolegliwości, ale można z niej również przygotować nalewkę, a zmielone i wysuszone liście przyjmować w postaci proszku czy suplementu diety, np. w kapsułce. Susz sprawdza się także w roli przyprawy do różnych potraw. Drzewko kosztuje około 20 zł, nasiona około 5 zł, suszone liście – kilkanaście złotych. Herbatkę z gynostemmy można kupić w wielu sklepach, głównie internetowych, ale i przyrządzić samodzielnie, sięgając po jej liście: zarówno świeże, jak i suszone. Jak zrobić napar? Wystarczy łyżeczkę surowca zalać wrzątkiem i parzyć przez kwadrans. Herbatę można pić zarówno na ciepło, jak i na zimno.
4. Przeciwwskazania i środki ostrożności
Jiaogulan nie jest rośliną, której bezpieczeństwo zostało potwierdzone. Do rośliny należy podchodzić zatem z ostrożnością. Gynostemma pentaphyllum nie powinny stosować osoby, które zażywają leki przeciwzakrzepowe, na nadciśnienie oraz uspokajające. Nie mogą jej stosować kobiety w ciąży i matki karmiące swoje dzieci piersią. Ponadto u niektórych osób stosowanie gynostemma może wywołać także skutki uboczne w postaci nudności i biegunek.
Warto również pamiętać, że zioła mogą nie tylko pomagać, ale i szkodzić, jeśli stosowane są niewłaściwie. Z tego powodu, zwłaszcza przyjmując inne leki, przed rozpoczęciem kuracji należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Nie mniej ważne jest, by wszelkie zioła kupować wyłącznie z zaufanych źródeł. Jiaogulan można też uprawiać samodzielnie.
5. Uprawa jiaogulan
Jiaogulan w polskich warunkach klimatycznych może zimą przemarzać, stąd roślinę warto sadzić w dużych pojemnikach. Wówczas od wiosny do jesieni zdobi ogród lub balkon, zimą zaś przeniesiona do pomieszczenia przechodzi w naturalny stan spoczynku.
O czym pamiętać, uprawiając ziele długowieczności? Roślina lubi stanowiska o dużej ilości światła rozproszonego. Preferuje żyzne, przepuszczalne podłoże o lekko kwaśnym odczynie. Wymaga regularnego cięcia i podpór, a także systematycznego podlewania. Roślina nie tylko cieszy oko, ale i dostarcza surowiec (liście) przez cały sezon, w miarę potrzeb.