Mukofagia – przyczyny, objawy, skutki i leczenie
Mukofagia oznacza zjadanie własnych wydzielin z nosa. Zaliczana jest do zaburzeń łaknienia wspólnie określanych jako pica lub łaknienie spaczone. Typowo mukofagia spotykana jest u dzieci i młodzieży. Dorośli z tym nieestetycznym i kłopotliwym zachowaniem zmagają się rzadziej. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest mukofagia?
Mukofagia to zaburzenie łaknienia zaliczane do grupy zaburzeń jedzeniowych, które polega na spożywaniu własnych wysuszonych wydzielin z nozdrzy. To substancja uznawana przez większość kultur za niejadalną, a zachowanie postrzegane jako wstydliwe. Mówi się o niej, gdy trwa co najmniej miesiąc.
Istotą problemu, jakim jest mukofagia jest patologiczna – nieodparta, trudna do kontrolowania - potrzeba zjadania wydzieliny z nosa. Zachowanie połączone jest zwykle z rhinotillexomanią, czyli obsesyjnym dłubaniem w nosie.
Skąd bierze zaschnięta wydzielina w nosie? Nos jest filtrem układu oddechowego, w którym gromadzi się wiele bakterii. Błony śluzowe nieustannie wytwarzają śluz.
Jego celem jest usuwanie kurzu oraz patogenów z powietrza dostającego się do nozdrzy. Choć większość śluzu jest usuwana z nosa, pewna ilość osadza się na rzęskach. Ponieważ mokry śluz z czasem wysycha, tworzą się „baby”, „kozy”, „gluty” bądź „gile".
Zaschnięta wydzielina swędzi, irytuje i przeszkadza w swobodnym oddychaniu. Pojawia się potrzeba jej usunięcia. Nie każdy jednak robi to palcami (i zawartość nosa zjada).
2. Przyczyny zjadania wydzielin z nosa
Dłubanie w nosie, a także zjadanie wydzielin, jest dość charakterystyczne dla maluchów. Ponieważ mamy zwracają im uwagę i proszą, by dzieci tak nie robiły, większość z nich porzuca wstydliwe hobby i z tego wyrasta.
Mukofagia, jako zjadanie substancji niejadalnych wystąpić może w przebiegu piki (zaburzenie psychiczne polegające na spożywaniu substancji niejadalnych). Występuje u dzieci, młodzieży bądź dorosłych.
Pica pochodzi od łacińskiej nazwy sroki. Mówi się o niej, gdy pojawia się apetyt na rzeczy, które typowo uznawane są za niejadalne. Typy zaburzenia zależą od preferowanej substancji. Są to między innymi:
- geofagia (ziemi),
- hialofagia (szkła),
- litofagia (kamieni),
- koprofagia (kału),
- mukofagia (wydzielin z nosa),
- trichofagia (włosów),
- ksylofagia (drewna).
Uznaje się, że należy ona do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD) i jej nasilenie zwiększa się w sytuacjach związanych z napięciem emocjonalnym. Zaobserwowano, że schorzenie występuje częściej u osób z autyzmem.
Szacuje się, że zachowanie to dotyczy niemal połowy chorych na schizofrenię oraz u pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną. Przyczyn mukofagii doszukuje się w:
- odczuwaniu głodu,
- niedoborze mikroelementów,
- zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych,
- zmianach organicznych w mózgu,
- problemach natury emocjonalnej (to często przejaw nieradzenia sobie z emocjami, niepokojem i zdenerwowaniem),
- stresującym trybie życia i napięciach psychicznych.
3. Skutki mukofagii
Dłubanie w nosie związane i mukofagia to zachowania niehigieniczne. Może przyczyniać się do rozprzestrzeniania drobnoustrojów. Ponadto konsekwencjami dłubania w nozdrzach mogą być krwawienia ze śluzówki nosa, podrażnienia i pojawienie się przeczosów.
Ich skutkiem może być krwawienie z nosa, zakażenia w obrębie jamy nosowej, a w ekstremalnych przypadkach perforacja przegrody nosowej. Mukofagia to także czynność krępująca i wstydliwa. To dlatego wiążą się z nią problemy natury społecznej i psychicznej.
Ponieważ zarówno dłubanie w nosie, jak i jedzenie wydzielin są postrzegane jako zachowania nieakceptowalne, oddawanie się im publicznie może być przyczyną nieprzyjemnych sytuacji, a nawet wykluczenia (i pogłębiania zaburzęń).
Choć pojawiają się głosy, że społeczeństwo powinno zmienić stosunek do nawyku, który jest postrzegany jako nieelegancki i szkodliwy, nie wydaje się, by ten trend spotkał się ze zrozumieniem.
Nie pomoże nawet doniesienie dr Friedricha Bischingera który twierdzi, że osoby, które lubią dłubanie w nosie palcami są zdrowsze, szczęśliwsze i prawdopodobnie żyją w większej zgodzie ze swoim ciałem, a zjadanie wydłubanych substancji wspiera działanie układu odpornościowego.
4. Leczenie mukofagii
Jak leczyć mukofagię, gdy uświadomienie problemu to za mało, by pokonać krępujący nawyk, a i nie ma nadziei, że się z tego wyrośnie? Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na odżywianie, a także stan zdrowia, również psychicznego.
Leczenie uciążliwych przypadków mukofagii opiera się na psychoterapii, zwykle w nurcie poznawczo-behawioralnym, która skupia się na walce z samym nawykiem oraz przyjmowaniu leków z grupy SSRI. W leczeniu mukofagii stosuje się głównie leki z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny.