Składniki odżywcze
Składniki odżywcze to związki występujące w produktach spożywczych zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, które po spożyciu ulegają strawieniu i przyswojeniu (z wyjątkiem błonnika). Składniki odżywcze budują organizm ludzki, dlatego są niezbędne dla życia, prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz dla zapewnienia dobrego zdrowia. Do składników odżywczych należą: białka, tłuszcze, węglowodany. Bardzo ważne są również witaminy i minerały. Dieta uboga w poszczególne elementy odżywcze z czasem prowadzi do zachwiania prawidłowego funkcjonowania organizmu, osłabienia oraz wielu chorób.
Organizm człowieka składa się z około:
- 20% białka,
- 10-15% tłuszczu,
- 1% węglowodanów,
- 4- 5% składników mineralnych,
- 65% wody.
W organizmie składniki odżywcze ulegają ciągłej wymianie, część z nich zostaje zużyta w celu pozyskania energii, część jest wydalana, a część służy do ponownej syntezy związków endogennych. Zachodzi więc konieczność ciągłego dostarczania substancji będących dla organizmu nie tylko źródłem energii, lecz także uzupełniających powstałe niedobory.
Ocenia się, że organizm ludzki do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje około 60 składników, w tym co najmniej 40 zalicza się do tzw. niezbędnych. Oznacza to, że muszą one być dostarczane z pożywieniem. Pozostałe mogą powstać w organizmie, a substratem do ich syntezy są związki dostarczane z pożywieniem.
Do związków egzogennych zalicza się: 8 aminokwasów, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, sole mineralne (makro i mikroelementy).
| Składniki energetyczne | Składniki budulcowe | Składniki regulujące |
|---|---|---|
| węglowodany | białka | witaminy |
| tłuszcze (lipidy) | lipidy: fosfolipidy, glikolipidy, cholesterol | błonnik pokarmowy |
| białka (częściowo) | składniki mineralne: wapń, fosfor, siarka, żelazo, jod | składniki mineralne (pozostałe) |
Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi, zdrowa dieta powinna być właściwie skomponowana zarówno pod względem ilościowym jak i jakościowym. Jeżeli chcesz, aby Twój organizm optymalnie wykorzystał spożyte składniki pokarmowe, zadbaj o to, aby w ciągu dnia spożywać pięć posiłków dziennie.