Nukleotyd – czym jest i jakie są jego funkcje? Rola nukleotydów w diecie
Nukleotydy w prawidłowych warunkach organizm wytwarza samodzielnie. Jednak w momentach zwiększonego zapotrzebowania na nie (np. niedożywienie, osłabienie), może nie być już w stanie pozyskiwać ich w wystarczającej ilości. W takich stanach wskazane jest dostarczanie ich „z zewnątrz”. W jakich produktach jest najwięcej nukleotydów?
1. Co to jest nukleotyd?
Nukleotydy definiowane są jako organiczne związki chemiczne z grupy estrów fosforanowych, tworzące kwasy nukleinowe, czyli DNA i RNA. Są również składnikiem innych polinukleotydów. Stanowią podstawę efektywnego wytwarzania nowych komórek, pełnią także inne ważne funkcje.
Organizm może pozyskiwać nukleotydy drogą endogenną (wewnątrz organizmu), ale i egzogenną (z zewnątrz). W drugim przypadku nukleotydy są dostarczane wraz z pożywieniem lub suplementacją.
2. Nukleotyd – budowa i funkcje
Kwasy nukleinowe to organiczne związki, występujące w żywych komórkach. Przechowują one informację genetyczną, a także pośredniczą w produkcji białek. Ich podstawowym elementem budulcowym są właśnie nukleotydy.
Z czego się składa nukleotyd? Każdy nukleotyd składa się z trzech części – zasady azotowej, grupy fosforanowej (jednej lub kilku) oraz reszty cukrowej z pięcioma atomami węgla w cząsteczce (pentozy – w DNA deoksyryboza, w RNA ryboza).
Nukleotydy są ważne dla wielu procesów fizjologicznych w organizmie. Podstawową funkcją nukleotydów jest synteza i wytwarzanie DNA i RNA. Biorą też udział w różnych procesach komórkowych, są istotne dla przekazywania energii, syntezy białek i glutationu, a także dla utrzymania zdrowia komórek i tkanek.
3. Czym są nukleotydy dietetyczne?
W prawidłowych warunkach organizm sam potrafi wytwarzać niezbędną ilość nukleotydów. Jednak w niektórych sytuacjach potrzeby metaboliczne przewyższają wydajność ich syntezy. W takich przypadkach wskazane może być dostarczenie nukleotydów egzogennie.
Nukleotydy dietetyczne to te, które są dostarczane do organizmu drogą pokarmową. Mogą pochodzić bezpośrednio z diety, wówczas ich źródłem są określone produkty spożywcze. Ich podstawą mogą być także doustne suplementy, wspierające prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
4. Nukleotydy w pożywieniu
Nukleotydy z pokarmu przyjmowane są w postaci nukleoprotein. Zawierają je zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego.
Dobrym źródłem nukleotydów są m.in.:
- mięso zwierzęce, podroby,
- ryby, owoce morza,
- nasiona roślin strączkowych,
- mleko,
- jaja kurze,
- nasiona i orzechy.
Nukleotydy zawarte są także w mleku matki. Biorą udział w tworzeniu przeciwciał, zwiększają aktywność komórek walczących z drobnoustrojami. Odgrywają też istotną rolę w metabolizmie lipidów.
5. Kiedy suplementować nukleotydy?
Zwiększone zapotrzebowanie na nukleotydy występuje głównie w stanach przeciążenia, osłabienia i regeneracji organizmu oraz w trakcie budowania odporności.
Wskazaniem do suplementacji nukleotydami mogą być:
- nawracające infekcje,
- uszkodzenia jelit, regeneracja jelit po biegunce, problemy jelitowe,
- długotrwała antybiotykoterapia,
- przewlekły stres,
- zmniejszone spożycie białka, niedożywienie organizmu,
- stany obniżonej odporności,
- stany zapalne w organizmie,
- okresy rekonwalescencji i przetrenowania, zwiększonego wysiłku fizycznego.
Przed rozpoczęciem suplementacji nukleotydami zaleca się zasięgnąć porady lekarza, który najlepiej oceni, czy rzeczywiście jest ona konieczna.
