Niedożywienie organizmu
Niedożywienie organizmu w Polsce i na świecie wbrew pozorom nie dotyczy tylko dziewcząt chorych na anoreksję czy bulimię. Często niedożywieni są rekonwalescenci, osoby hospitalizowane i cierpiące na choroby nowotworowe. Przyczyną niedożywienia osób starszych bywa również brak odpowiedniej opieki. Objawy niedożywienia to nie tylko zmiany w wyglądzie i większa podatność na choroby, ale także osłabienie, problemy z koncentracją i depresja, przez co niedożywione dzieci często mają problemy z nauką. Skutki niedożywienia są poważne, dlatego nie powinno się lekceważyć pierwszych jego objawów.
1. Objawy niedożywienia
Objawy niedożywienia obejmują zarówno dolegliwości fizyczne, jak i problemy psychiczne:
- chudnięcie,
- osłabienie,
- obniżenie odporności,
- częste infekcje,
- łamliwość włosów,
- suchość skóry,
- rozdrażnienie,
- apatia,
- depresja.
Niedożywienieznacznie utrudnia leczenie chorób i rekonwalescencję po nich, a także zwiększa ryzyko powikłań lub wystąpienia innych chorób. Niewystarczająca ilość składników odżywczych w diecie przyczynia się do dalszego osłabiania i wyniszczania organizmu, a może doprowadzić nawet do śmierci. Niedożywiony człowiek jest bardziej podatny na infekcje i powikłania - po operacji czy przebytej chorobie.
Niedożywienie w Polsce dotyczy przede wszystkim:
- osób hospitalizowanych,
- rekonwalescentów,
- osób chorych na nowotwory,
- osób starszych,
- osób cierpiących na anoreksję.
2. Niedożywienie osób hospitalizowanych
Żywienie chorych i rekonwalescentów w szpitalach często jest niewystarczające, aby mogli szybko powrócić do zdrowia i do pełnej sprawności. Osoby leczone w szpitalu, osłabione mają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, kalorie, witaminy i składniki mineralne, co zazwyczaj nie jest uwzględniane w jadłospisie szpitalnym.
Po operacjach, poważnych chorobach czy wypadkach pacjent często nie ma apetytu bądź jest przygnębiony swoją sytuacją zdrowotną, a smak czy wygląd potraw szpitalnych dodatkowo nie zachęcają do ich spożywania. Utrudnieniem dla pacjentów są także sztywno ustalone godziny posiłków, które uniemożliwiają im jedzenie wtedy, kiedy w końcu poczują głód.
Niedożywienie organizmu w trakcie leczenia nie tylko dodatkowo obciąża i osłabia organizm, ale także zaburza metabolizm przyjmowanych leków. Ponadto spada odporność organizmu pacjenta, powodując zwiększone ryzyko zachorowania na infekcje bakteryjne lub wirusowe oraz może dojść do poważnych powikłań.
Jeśli pacjent przebywa w szpitalu w celu przebycia operacji, żywienie jest dla niego szczególnie ważne. Przed operacją (i zwykle także głodówką) należy dostarczać organizmowi wystarczającej ilości składników odżywczych, witamin i minerałów, aby wspomóc późniejszą regenerację organizmu i rekonwalescencję. W przypadku pojawienia się niedoborów białka u osób po operacjach, zdarza się, że pojawiają się zaburzenia gojenia ran pooperacyjnych oraz występują odleżyny.
Rekonwalescenci wymagają odpowiedniej diety - niezależnie od tego, czy przebywają w szpitalu, czy w domu. Przywracanie równowagi organizmu po operacji, chorobie lub urazie również wymaga dostarczania zwiększonej dawki składników odżywczych, a przede wszystkim białka, które jest niezbędne do szybkiej regeneracji organizmu.
Niedożywienie w szpitalu występuje najczęściej u osób, które:
- mają dużą nadwagę lub niedowagę,
- schudły przed przyjęciem ich do szpitala,
- mają wysoką temperaturę ciała,
- mają zaburzone wchłanianie (np. z powodu silnej biegunki),
- są uzależnione,
- są zarażone wirusem HIV,
- są poddawane badaniom lub zabiegom wymagającym głodówki.
3. Niedożywienie osób chorych na nowotwory
Osoby, które zapadają na chorobę nowotworową, często traktują to jako wyrok i tracą nadzieję na wyleczenie, mimo że w wielu przypadkach udaje się pokonać raka. Apatia czy nawet depresja prowadzą także do spadku apetytu, co dodatkowo osłabia i wyniszcza organizm chorego.
Oprócz tego, że niedożywienie organizmu może wynikać ze stanu psychicznego chorego, istnieją inne przyczyny niedożywienia u osób chorych na raka. Leczenie onkologiczne wywołuje skutki uboczne, które wiele osób zniechęcają do jedzenia, np.:
- mdłości,
- wymioty,
- biegunki,
- zaparcia,
- metaliczny smak w ustach,
- owrzodzenia w jamie ustnej,
- silne osłabienie.
Osoba chora na raka musi mieć siły, aby walczyć z chorobą. Prawidłowa dieta oraz wystarczająca ilość witamin i minerałów są ważną częścią leczenia i nie można ich lekceważyć.
4. Niedożywienie dzieci
Niedożywienie dzieci w Polsce występuje bardzo rzadko i w skrajnych przypadkach. Jednak np. w krajach afrykańskich zdarza się, że niedożywienie dziecka prowadzi aż do zmian w funkcjonowaniu i budowie narządów. Taką chorobą, wywołaną przez niedożywienie dzieci, jest kwashiorkor. Jego objawy to przede wszystkim:
- spadek masy ciała,
- obrzęki (szczególnie brzucha i twarzy),
- niewydolność trzustki,
- ginekomastia (powiększenie się gruczołów piersiowych),
- apatia,
- infekcje,
- wydalanie dużej ilości kału i moczu.
5. Skutki i leczenie niedożywienia
Skutki niedożywienia zależą przede wszystkim od tego, w jakim stanie jest niedożywiony człowiek. Zawsze jednak długotrwałe niedożywienie może spowodować:
- niedokrwistość wskutek niedoborów żelaza;
- demineralizację kości i w efekcie zwiększoną łamliwość;
- obniżenie odporności;
- osłabienie mięśni, także oddechowych;
- osłabienie gojenia się ran.
W leczeniu niedożywienia, bez względu na jego przyczynę, zaleca się:
- ostrożne wprowadzanie do diety brakujących składników odżywczych,
- lekkostrawną dietę,
- spożywanie częstych, ale nieobfitych posiłków,
- unikanie potraw pikantnych i tłustych,
- wykorzystanie specjalnych napojów, takich jak np. nutridrink,
- w skrajnych przypadkach - żywienie dożylne.
Niedożywienie organizmu może wywołać poważne zaburzenia w jego funkcjonowaniu, szczególnie jeśli trzeba się równocześnie zmagać z chorobą lub skutkami leczenia. Wystarczy niedobór jednego składnika mineralnego czy witaminy, aby zaburzyć funkcjonowanie nawet całkiem zdrowego organizmu, dlatego pamiętajmy o odpowiednim odżywianiu także wtedy, kiedy jesteśmy w szpitalu czy chorujemy na grypę.