Niedobór jodu
Jod jest składnikiem mineralnym niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy – trójjodotyroniny i tyroksyny. Niedobór jodu w diecie prowadzi do niedoczynności tarczycy, a u dzieci powoduje również zaburzenia w rozwoju układu nerwowego.
Według najnowszych danych Światowej Organizacji Zdrowia każdego dnia przybywa osób z niedoborem jodu. Na świecie na jego niedobór narażonych jest ponad 2 miliardy ludzi. Zaburzenia z nim związane sa uważane przez WHO za grupę chorób o znaczeniu globalnym.
1. Objawy niedoboru jodu
Niedobór jodu w organizmie jest poważnym problemem zdrowia publicznego. Objawy niedoboru jodu są zróżnicowane w zależności od wieku i stanu fizjologicznego.
Niedobór jodu u osób dorosłych i młodzieży jest przyczyną:
- wola, czyli powiększenia tarczycy,
- niedoczynności tarczycy,
- zwiększonego ryzyka zachorowania na schorzenia tarczycy oraz raka żołądka,
- zaburzeń funkcji mózgu (osłabienie zdolności zapamiętywania i kojarzenia, znaczne obniżenie poziomu inteligencji),
- opóźnienia rozwoju fizycznego (u dzieci i młodzieży).
Niedobór jodu w czasie ciąży może być przyczyną:
- poronienia,
- obumarcia płodu,
- przedwczesnego porodu,
- wad rozwojowych płodu,
- kretynizmu endemicznego, czyli upośledzenia umysłowego.
Dzienne zapotrzebowanie na jod jest zróżnicowanie i zależy od wieku i stanu fizjologicznego.
| Grupa wiekowa | Zapotrzebowanie w µg/dzień |
|---|---|
| Niemowlęta i dzieci w wieku przedszkolnym (0-5 lat) | 90 |
| Dzieci w wieku szkolnym (6-12 lat) | 120 |
| Dorośli i młodzież | 150 |
| Kobiety w ciąży i karmiące | 250 |
2. Źródła jodu
Głównym źródłem jodu w diecie są produkty pochodzenia morskiego, przede wszystkim ryby i owoce morza. Jednakże obecnie stwierdza się niskie spożycie żywności tego typu. Do produktów, które również dostarczają organizmowi ten pierwiastek należą mleko i jego przetwory, a także warzywa i owoce.
| Produkt | Zawartość jodu (µg/kg suchej masy) | Produkt | Zawartość jodu (µg/100 g) | | Sałata | 237 | Mleko 2% | 7,5 | | Rzepa | 87 | Mleko kobiece | 6,3 | | Fasola biała | 24 | Ser twarogowy ziarnisty | 10 | | Pomarańcza | 24 | Jogurt naturalny | 7,5 | | Pomidor | 31 | Jajo kurze | 21 | | Jabłko | 19 | Kurczak | 0,4 | | Kukurydza | 66 | Indyk | 1,5 | | Sardynki | 25 | Dorsz | 110 | | Kefir | 7,5 | Łosoś świeży | 44 | | pieczywo chrupkie | 14 | Śledź marynowany | 24,3 | | ryż brązowy | 4,5 | Ser gouda | 35 |
3. Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy częściej występuje u kobiet i zwiększa się wraz z wiekiem. Do przyczyn niedoczynności tarczycy zalicza się niedobór jodu w organizmie. W niedoczynności gruczołu tarczowego następuje spadek wydzielania hormonów (tyroksyny i trójjodotyroniny), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, wzrostu oraz rozwoju.
U małych dzieci niedoczynność tarczycy objawia się przedłużającą się żółtaczką u noworodków, opóźnieniem w rozwoju fizycznym (zaburzenia wzrostu), zmniejszoną ruchliwością, spadkiem napięcia mięśniowego, zaparciami, trudnościami w przyjmowaniu pokarmów.
Z kolei u dzieci w wieku szkolnym stwierdza się również senność, spowolniałą mowę, bóle głowy, szorstką skórę, cienkie i łamliwe włosy oraz trudności w nauce, a także opóźnione dojrzewanie.
Niedoczynność tarczycy jest przyczyną zmniejszenia podstawowej przemiany materii, co w konsekwencji może prowadzić do nadwagi i otyłości. Ponadto osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy skarżą się na uczucie chłodu.
Niedobór jodu w organizmie negatywnie wpływa na zdrowie. Należy zatem spożywać produkty bogate w jod, zwłaszcza ryby morskie.