Anoreksja u dzieci
Zaburzenia odżywiania u dzieci i młodzieży wiążą się z poważnymi zmianami w nawykach żywieniowych, które mogą prowadzić do poważnych, niekiedy zagrażających życiu problemów zdrowotnych. Coraz bardziej powszechnym zaburzeniem u dzieci jest anoreksja. Polega ona na odmowie spożywania odpowiedniej ilości kalorii z powodu silnego i irracjonalnego strachu przed przybraniem na wadze. Zaburzenia odżywiania mają swój początek zwykle w okresie dojrzewania, ale mogą zacząć się już w dzieciństwie. Dotykają one głównie kobiet.
1. Skąd bierze się anoreksja u dzieci?
Lekarze nie są do końca pewni, co powoduje zaburzenia odżywiania. Wiele wskazuje na połączenie czynników biologicznych, behawioralnych i społecznych. Młodzi ludzie są pod wpływem presji otoczenia – jeśli w mediach promowana jest bardzo szczupła sylwetka, wielu z nich przechodzi na drastyczne diety w celu dopasowania się do istniejących wzorców. Na wystąpienie anoreksji i innych zaburzeń odżywiania wpływ mają również problemy emocjonalne i niskie poczucie własnej wartości. Dzieci, które czują się nieszczęśliwe i bezradne, są bardziej narażone na anoreksję lub bulimię niż ich zadowoleni z życia rówieśnicy. Duże znaczenie ma również strach przed nadwagą. Obawa przed przytyciem jest zwykle zupełnie bezpodstawna. Dzieci i nastolatki dotknięte anoreksją panicznie boją się nadwagi nawet wtedy, gdy są przeraźliwie chudzi.
Specjaliści są zgodni, że za stosunek dziecka do własnego ciała i jego nawyki żywieniowe odpowiadają w dużej mierze także rodzice. Jeśli ojciec lub matka poświęcają dużo czasu i uwagi swojej wadze oraz wyglądowi, dziecko jest bardziej narażone na anoreksję. Jakkolwiek anoreksji nie dziedziczy się, dzieci anorektyczek są w większym stopniu skłonne do depresji, marudzenia i problemów z jedzeniem jeszcze przed ukończeniem 5. roku życia.
2. Jak rozpoznać anoreksję u dzieci?
Typowe objawy anoreksji u dzieci to: napięcie, depresja, perfekcjonizm i samokrytycyzm. Jednak na tym nie kończą się symptomy tego zaburzenia odżywiania. Mały anorektyk stale się odchudza, nawet jeśli jest bardzo chudy i osłabiony. Charakterystyczne jest intensywne uprawianie sportu. Silna potrzeba ćwiczeń bierze się z chęci zgubienia „zbędnych” kilogramów i nie ma nic wspólnego ze zdrowym trybem życia. Mimo wspomnianego już strachu przed przybraniem na wadze, osoba dotknięta anoreksją nierzadko wykazuje duże zainteresowanie jedzeniem. Chętnie czyta książki kucharskie i lubi uczestniczyć w przygotowaniu posiłków, nie jedząc ich wcale lub próbując tylko śladowe ilości jedzenia. Anorektycy odżywiają się w dziwny dla zdrowego człowieka sposób – unikają posiłków, jedzą w odosobnieniu, kontrolując przy tym każdy kęs, i pozwalają sobie na zaledwie kilka produktów w niewielkich ilościach. Rezultatem odmawiania sobie jedzenia jest gwałtowny spadek wagi, który anorektyk maskuje luźnymi ubraniami. Dziewczęta, które wpadają w pułapkę anoreksji mają nieregularne miesiączki lub zupełnie przestają miesiączkować.
Na skutek anoreksji może dojść do poważnych problemów zdrowotnych. Są to: uszkodzenia mózgu, serca oraz nerek, nieregularne bicie serca, obniżone ciśnienie krwi, spowolnione tętno, spadek temperatury ciała oraz wolniejsze tempo oddychania. Niska masa ciała przyczynia się również do większej wrażliwości na zimno. Ponadto skutkiem ubocznym anoreksji jest zmniejszenie gęstości kości. Najbardziej poważnym następstwem tego zaburzenia jest śmierć chorego. Statystyki są alarmujące – co dziesiąta osoba dotknięta anoreksją umiera na skutek zatrzymania akcji serca, zaburzeń elektrolitowych lub samobójstwa. Dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia. Pierwszym celem jest doprowadzenie anorektyka do prawidłowej masy ciała i właściwych nawyków żywieniowych. Niekiedy konieczny jest pobyt w szpitalu, stosowana jest również terapia psychologiczna.
3. Jak rodzice mogą pomóc dziecku dotkniętemu anoreksją?
Przede wszystkim należy dokonać diagnozy choroby. Kolejnym krokiem jest stworzenie dziecku dobrych warunków do wyzdrowienia – w domu powinny pojawić się wartościowe pod względem odżywczym produkty i dania. Warto zmienić nawyki żywieniowe i posiłki spożywać w gronie rodziny. Wówczas dzieci mają pozytywne wzorce dotyczące jedzenia. Dużym błędem jest omijanie niektórych posiłków, zwłaszcza śniadania. Specjaliści podkreślają również wagę aktywnego trybu życia – rolą rodzica jest mobilizowanie dziecka do aktywności, przy czym dorośli także powinni ćwiczyć, by dać dzieciom dobry przykład. Warto spędzać czas wspólnie – spacer lub czytanie książki to zajęcia, które lubi większość dzieci.
Duże znaczenie ma również stosunek rodziców do wagi. Jeśli twoja pociecha ma problemy z prawidłowym odżywianiem, zastanów się, czy twoje zachowanie nie przyczyniło się do strachu dziecka przed nadwagą. Uważaj także na to, co mówisz do dziecka. Jeżeli zdarza ci się krytykować jego wagę, kształty lub rozmiar, ryzyko anoreksji u dziecka rośnie. Podobnie jest w przypadku złośliwych komentarzy pod adresem innych osób – dzieci biorą je do siebie i tracą pozytywny stosunek do ciała. Pamiętaj, że uczucia dziecka łatwo zranić. Wskazane jest natomiast zachęcanie dzieci, by dzieliły się swoimi odczuciami. Szanuj emocje i uczucia swojej pociechy. Jeżeli w trakcie posiłku dziecko odmawia zjedzenia całej porcji, nie zmuszaj go do spożycia wszystkiego, co ma na talerzu. Jedzenie nie może kojarzyć się dziecku z przymusem.
Jeśli masz wrażenie, że twoje dziecko cierpi na anoreksję, skonsultuj się ze specjalistą, nawet gdy twoja pociecha ma tylko kilka lat. Profesjonalna pomoc i zmiany w nawykach żywieniowych wprowadzone w domu w wielu przypadkach wystarczą, by dziecko zaczęło normalnie się odżywiać.