Bulimia - charakterystyka, rozpoznanie, skutki, wpływ bulimii na płód, leczenie

Bulimia, którą określa się również mianem żarłoczności psychicznej to bardzo poważne zaburzenie odżywiania, które dotyczy nie tylko fizjologii funkcjonowania, ale też psychiki. Najczęściej na bulimię chorują nastolatki i młode kobiety. Bulimia staje się podwójnie niebezpieczna w czasie ciąży. Nie tylko zagraża kobiecie, ale również jej dziecku. Jak bulimia wpływa na przebieg ciąży? Jak wygląda płodność u kobiet cierpiących na bulimię? Jak zaburzenia odżywiania oddziałują na rozwój płodu w łonie matki?

1. Co to jest bulimia?

Bulimia, a precyzyjniej żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa), to zaburzenie odżywiania się ujęte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F50.2. Obok anoreksji, to druga choroba psychiczna, występująca najczęściej u młodych osób.

Charakteryzuje się okresowymi napadami obżarstwa i nadmierną koncentracją na kontroli masy ciała. Takie napady to epizody bulimii lub inaczej epizody kompulsywnego jedzenia. W czasie między napadami osoba chora odczuwa ogromne poczucie winy z powodu zjedzenia tak dużej ilości pokarmów. Dlatego też, często w tym czasie stara się zgubić jak najwięcej kilogramów. W tym celu może uciekać się do różnych metod: od stosowania diet odchudzających, uprawianie forsownych ćwiczeń, po wywoływanie wymiotów. Dodatkowo, osoba zmagająca się z bulimią może sięgać po środki przeczyszczające czy moczopędne. W skrajnych przypadkach choroby poczucie winy chorej jest tak duże, że mogą wystąpić nawet skłonności samobójcze.

Bulimię traktuje się czasem jako dalszy ciąg przewlekłego jadłowstrętu psychicznego. Bulimię daje się najprościej określić jako uporczywą sekwencję przejadania się i wymiotowania. Powtarzające się wymioty mogą prowadzić do zaburzeń elektrolitowych i powikłań somatycznych w postaci napadów padaczkowych, tężyczki, zaburzeń rytmu serca, osłabienia mięśni, aż do znacznego spadku masy ciała.

Zobacz film: "Co się dzieje gdy zjadamy posiłek?"

Bulimiczki stosują skrajne metody przeciwdziałania „tuczącym” skutkom przyjętego pokarmu. Obraz psychopatologiczny bulimii może przypominać czasami anoreksję. Żarłoczność psychiczną należy różnicować z depresją, zaburzeniami osobowości oraz schorzeniami górnego odcinka przewodu pokarmowego, którym towarzyszą wymioty.

2. Rozpoznanie bulimii

W oparciu o jakie wskazówki diagnostyczne stawia się rozpoznanie bulimii?

• Pacjent ma epizody żarłoczności, polegające na pochłanianiu olbrzymich ilości jedzenia w krótkich odstępach czasowych.
• Pacjent jest stale zaabsorbowany jedzeniem i nie potrafi powstrzymać pragnienia jedzenia.
• Pacjent, mając poczucie winy po spożyciu nadmiernej ilości jedzenia, stosuje metody przeciwdziałające „tyciu”, np.: prowokowanie wymiotów, głodówki, środki przeczyszczające i moczopędne, diety, intensywne ćwiczenia.
• Pacjent chorobliwie obawia się otyłości, zakreślając nieprzekraczalne granice masy ciała.
• Pacjent posiada zniekształcone myślenie na temat swojego wyglądu i wagi.
• Pacjent boryka się z obrażeniami w obrębie dłoni (objaw ten widoczny jest u ludzi, którzy często wymiotują).

3. Skutki bulimii

Bulimia, inaczej żarłoczność psychiczna, to zaburzenie odżywiania na tle psychicznym. Choroba powoduje u pacjentów bardzo poważne problemy zdrowotne. Skutkami bulimii zazwyczaj są:

• zaburzenia rytmu serca (spowodowane zmianami w poziomie elektrolitów),
• uczucie ciągłego zmęczenia,
• ospałość,
• zaparcia,
• dolegliwości bólowe brzucha,
• drażliwość,
• stany niepokoju,
• stany lękowe,
• przesuszona skóra,
• obniżenie poziomu potasu w organizmie,
• próchnica, pogarszający się stan zębów,
• erozja szkliwa,
• owrzodzenia w obrębie dziąseł, jamy ustnej oraz gardła,
• zaburzenia menstruacyjne, brak miesiączki,
• niepłodność,
• torbiele jajników.

4. Bulimia a problemy z płodnością

Bulimia występuje głównie u nastolatek i młodych kobiet. W wyniku nieodpowiedniego odżywienia organizmu, braku składników mineralnych, witamin i składników odżywczych, z czasem dochodzi do osłabienia i wyniszczenia organizmu. Do zaburza funkcjonowanie całego organizmu, pojawiają się zaburzenia hormonalne.

Badania specjalistów z King’s College London i University College London potwierdzają, że kobiety cierpiące na zaburzenia odżywiania się są bardziej narażone na problemy z płodnością. Okazuje się, że prawie 40% kobiet, które przyznały się do chorowania na zaburzenia odżywiania (anoreksję, bulimię lub obie choroby jednocześnie), potrzebowało ponad pół roku, by zajść w ciążę, natomiast w grupie pań bez zaburzeń odżywiania odsetek ten wynosił 29%.

Kobiety z anoreksją lub bulimią dwa razy częściej niż kobiety bez problemów w odżywianiu korzystały ze specjalistycznej pomocy w leczeniu niepłodności i jednocześnie nie były szczęśliwe z powodu zajścia w ciążę. W ponad 40% przypadków ciąża u anorektyczek nie była planowana.

Bulimii towarzyszą często zaburzenia gospodarki hormonalnej, stąd np. problemy z płodnością, niemożność zajścia w ciążę, utrata miesiączki.

Fakt ten może się wiązać z tym, że wiele kobiet cierpiących na anoreksję nie ma miesiączki i z tego względu nie docenia szans na zajście w ciążę. Osoby chorujące na anoreksję lub bulimię powinny szukać pomocy już przed zajściem w ciążę. Bulimia nie tylko zwiększa ryzyko niepłodności u kobiet, ale stanowi też poważne zagrożenie dla rozwoju płodu, o czym powinni pamiętać lekarze-położnicy.

Kobiety ciężarne, które w dzieciństwie przeżyły epizod bulimii, wykazują większą skłonność do poronień. Wskutek nieprawidłowych nawyków żywieniowych oraz kompulsywnego jedzenia i wymiotowania w organizmie bulimiczki może brakować składników mineralnych, witamin i składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu.

5. Wpływ bulimii na płód

W okresie ciąży może dojść do cofnięcia się objawów bulimii. Dzieje się tak najprawdopodobniej w wyniku wzrostu poziomu estrogenów w ciąży. Mimo, że symptomy chorobowe mogą ustąpić całkowicie lub zmniejszyć się, niektóre kobiety nadal mogą uciekać się do różnorodnych zachowań, np. do kontrolowania swojej wagi ciała.

Restrykcyjne podejście do jedzenia może doprowadzić do wyniszczenia organizmu i utraty ciąży. Jak bulimia wpływa na dziecko rozwijające się w łonie matki?

Wraz z bulimią wzrasta ryzyko wystąpienia wad rozwojowych u płodu wskutek nadużywania przez kobietę środków przeczyszczających i moczopędnych oraz niedoboru składników odżywczych w diecie matki. W wyniku niedostarczenia odpowiednich składników odżywczych dla dziecka z organizmu matki, dziecko może być dotknięte zaburzeniami rozwojowymi. Taka sytuacja występuje dość często u kobiet, u których bulimia została niedawno ustabilizowana.

Kobiety z bulimią nadużywają też często alkoholu i narkotyków, co również negatywnie wpływa na dziecko. Kobieta ciężarna borykająca się z problemem zaburzeń w odżywianiu wymaga specjalnej opieki ze strony położnej, ginekologa i psychiatry. Tym bardziej, że u takich kobiet rośnie prawdopodobieństwo popadnięcia w depresję poporodową.

Bulimia w ciąży przyczynia się również do przedwczesnego porodu oraz, a więc jest jedną z przyczyn wcześniactwa u dzieci. Dodatkowo, choroba może doprowadzić do niskiej masy urodzeniowej dziecka.

6. Leczenie bulimii

Jak przebiega leczenie bulimii? Istnieją różne metody terapeutyczne, jednak szczególnie polecaną metodą jest terapia poznawczo-behawioralna (w przypadku młodszych pacjentów specjaliści zalecają terapię rodzinną). Terapia jest oparta na założeniu, że wzorzec fałszywego myślenia o swoim ciele, będący podstawą bulimii, może być rozpoznany i zmieniony. W przypadku terapii interpersonalnej specjalista pomaga pacjentowi zwalczyć stany lękowe, które mogą być odpowiedzialne za pojawianie się epizodów bulimii. Niektórzy pacjenci mogą wymagać hospitalizacji lub leczenia w specjalnym ośrodku. Czas terapii bywa bardzo różny. Jedni pacjenci wychodzą z choroby nieco wcześniej, inni z kolei potrzebują więcej czasu. W niektórych przypadkach pacjentom podaje się również środki farmaceutyczne.