Czerwień koszenilowa (E124) - właściwości, zastosowanie, bezpieczeństwo

Czerwień koszenilowa to organiczny, syntetyczny, azowy barwnik spożywczy ukryty pod symbolem E124. Nazywany jest także pąsek 4R. Barwniki azowe stanowią grupę najczęściej wykorzystywanych dodatków do żywności. Stosuje się je także w przemyśle tekstylnym oraz chemicznym.

Ich popularność wiąże się z faktem, iż są to substancje tanie w produkcji i łatwe w pozyskaniu. Nie wymagają skomplikowanych warunków laboratoryjnych, a ich wpływ na środowisko naturalne jest niewielki. Czerwień koszenilowa jest jednym z nich, niemniej jednak barwniki z tej grupy nie muszą być jedynie czerwone. Bardzo często uzyskuje się także kolor żółty, ale w rzeczywistości z barwników azowych można uzyskać dowolny odcień.

Bardzo często czerwień koszenilową byli się z innym barwnikiem - koszenilą, czyli karminem (E120). Podobieństwo widać jedynie w nazwie. Koszenila to naturalny barwnik pozyskiwany z wysuszonych pancerzy owadów. Wykorzystuje się go w szczególności do produkcji kosmetyków, szczególnie lakierów do paznokci.

Jest także jedynym barwnikiem odzwierzęcym, który stosuje się jako dodatek do żywności, a więc wegetarianie i weganie powinni szczególną uwagę zwrócić na wybierane przez siebie produkty, także te, które w teorii z produktami zwierzęcymi nie mają nic wspólnego.

Może wywoływać reakcję alergiczną, więc jego stosowanie wymaga zachowania ostrożności. To on może być odpowiedzialny za często pojawiającą się alergię na lakiery hybrydowe, choć nie ma na to wystarczających badań.

Czerwień koszenilowa w temperaturze pokojowej ma postać czerwonego proszku, który dobrze rozpuszcza się w substancjach polarnych, a więc w wodzie, niektórych alkoholach, glicerynie oraz glikolu. W ten sposób powstają roztwory o intensywnym odcieniu czerwieni.

Barwnik ten jest odporny na działanie temperatury, promieni słonecznych oraz zmian pH środowiska, w którym się znajduje. Dzięki temu nie blaknie i nie traci swoich właściwości.

Czerwień koszenilowa jest bardzo często dodawana do żywności, szczególnie do wszelkiego rodzaju ciast w proszku, galaretek i dżemów. Można je także znaleźć w żelkach i twardych słodyczach - cukierkach, landrynkach, lizakach i drażetek. Czase dodawana jest także do gum do żucia, gotowych zup i sosów pomidorowych.

Niektórzy producenci wykorzystują E124 także do barwienia kosmetyków i otoczek leków.

Dzięki swojej dobrej rozpuszczalności w wodzie, czerwień koszenilowa jest łatwo wydalana z organizmu, przez co uważa się ją za barwnik stosunkowo bezpieczny. Metabolizowana jest przez wątrobę i usuwana wraz z moczem.

Może jednak wywołać reakcję alergiczną, szczególnie u osób, które nie tolerują salicylany. Związki azowe pobudzają bowiem produkcję histaminy, co może wywołać skórne reakcje alergiczne lub nasilić ataki astmy.

Nieco inaczej sytuacja wygląda, jeśli chodzi o słodycze barwione czerwienią koszenilową. Badanie przeprowadzone w Southampton w 2007 roku wykazało, że dzieci, które jadły tego typu produkty kilka razy w tygodniu były o wiele bardziej nadpobudliwe, miały problemy z koncentracją, były niespokojne i impulsywne. Wobec tego czerwień koszenilowa trafiła do tzw. szóstki z Southampton. Od czasu opublikowania tych badań, na etykiecie produktów zawierający E124 musi być zawarta informacja, że dana żywność może mieć negatywny wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci.

Zmniejszono także dzienną dobową dawkę tego barwnika z 4mg na 0,7mg na każdy kilogram masy ciała.

Źródła

1. M. Ziarno, D. Zaręba, Szóstka z Southampton, „Forum Mleczarskie Biznes. Fachowy Magazyn Producentów i Dostawców w Branży Mleczarskiej”, nr 3 2012.