Jajka na zdrowie

Cholesterol może być pobierany z pokarmem, ale również syntetyzowany w organizmie. Nie jest także substancją szkodliwą, bowiem spełnia w organizmie wiele istotnych funkcji. Jest niezbędny do wytwarzania błon komórkowych, funkcjonowania komórek nerwowych, produkcji kwasów żółciowych, wielu hormonów i witaminy D.

We krwi cholesterol występuje w postaci lipoprotein – kompleksów białkowo-tłuszczowych. Cholesterol frakcji LDL (cholesterol o małej gęstości, tzw. „zły cholesterol”) transportuje cholesterol z wątroby do tkanek obwodowych i wykazuje zdolność odkładania go w naczyniach krwionośnych. Sprzyja to powstawaniu złogów cholesterolu w postaci blaszki miażdżycowej i w konsekwencji może prowadzić do zwężenia światła tętnic. Z kolei frakcja cholesterolu HDL (cholesterol o dużej gęstości, tzw. „dobry cholesterol”) transportuje cholesterol z tkanek obwodowych do wątroby, gdzie syntetyzowane są z niego kwasy żółciowe. Cholesterol tej frakcji sprzyja zatem obniżaniu stężenia całkowitego cholesterolu we krwi.

Badania toczące się od lat udowodniły, że cholesterol obecny w diecie (egzogenny) tak naprawdę w niewielkim stopniu podwyższa stężenie „złego” cholesterolu we krwi. Z dietą przeciętny Polak dostarcza 200-400 mg cholesterolu na dobę, w organizmie zaś jest wytwarzane około 1500 mg. Większy odsetek cholesterolu jest zatem wytwarzany w organizmie człowieka. Największy udział w jego produkcji odgrywa wątroba (70%), jelita (15%) i skóra (3-5%). W naczyniach krwionośnych w dużej mierze odkłada się cholesterol endogenny, czyli taki, który w większości produkuje nasza wadliwa wątroba. W prawidłowych warunkach, gdy spożyjemy z pokarmem za dużo cholesterolu, organizm zmniejszy jego wytwarzanie endogenne. Jednak przy uszkodzeniu systemów samoregulacyjnych może dochodzić do nadprodukcji cholesterolu i odkładania go w naczyniach krwionośnych.

Jaja przez lata przeżywały złą passę. Oskarżano je o podwyższanie stężenia cholesterolu we krwi. Jednak według najnowszych badań naukowych jajko to jeden z najbardziej odżywczych produktów, jakie możemy włączyć do naszej diety. Białko jaja ma wzorcowy skład aminokwasowy, a zawarte w nim lecytyna i kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 zapobiegają odkładaniu się cholesterolu w naczyniach krwionośnych. Ponadto jajko bogate jest w liczne witaminy i składniki mineralne, takie jak prowitamina A, witamina D, fosfor czy witaminy z grupy B. Zawiera niewiele energii – jedna sztuka dostarcza około 75 kcal. Nagonka na jajka rozpoczęła się w latach 50. – gdy rozwijający się przemysł farmaceutyczny wynalazł leki antycholesterolowe i rozpętał fobię cholesterolową. Warto jednocześnie podkreślić, że w tradycyjnej polskiej diecie to nie jaja szkodzą, ale smażenie, spożywanie tłustych mięs, słodyczy i śmietany, którą zabielana jest większość zup.

Źródła

1. Rong Y., Chen L., Zhu T. et al.: Egg consumption and risk of coronary heart disease and stroke: dose-response meta-analysis of prospective cohort studies, BMJ, 2013, 346:e8539
2. Mutungi G., Waters D., Ratliff J. et al.: Eggs distinctly modulate plasma carotenoid and lipoprotein subclasses in adult men following a carbohydrate-restricted diet, J. Nutr Biochem. 2010; 21(4):261-7
3. Handelman G., Nightingale Z., Lichtenstein A.: Lutein and zeaxanthin concentrations in plasma after dietary supplementation with egg yolk, Am J Clin Nutr. 1999; 70(2):247-51
4. Vander W., Marth J., Khosla P. et al.: Short-term effect of eggs on satiety in overweight and obese subjects, J Am Coll Nutr. 2005; 24(6):510-5
5. Vander W., Gupta A., Khosla P. et al.: Egg breakfast enhances weight loss, Int J Obes (Lond) 2008; 32(10):1545-51