Leki a alkohol
Coraz większa liczba osób, nie tylko w polskim społeczeństwie, przyjmuje różnego rodzaju leki. Ilość przyjmowanych specyfików farmaceutycznych rośnie w dramatycznym tempie z roku na rok. Jako potencjalni odbiorcy powinniśmy wiedzieć, że niebezpieczne interakcje mogą zachodzić nie tylko między lekami, lecz i pomiędzy lekami a składnikami żywności.
1. Leki przed czy po jedzeniu?
Nie bez znaczenia jest fakt, czy lek będzie zażywany przed czy po jedzeniu. Wiele składników żywności ma bowiem znaczny wpływ na wchłanianie, metabolizm różnych leków, ich poziom we krwi, a w konsekwencji na działanie.
Przyczyną zwiększonego wchłaniania leku może być jednoczesne spożycie tłuszczu z pożywieniem (bekon, smażone jajka, smalec, duże ilości masła, pełnotłuste mleko).
Lekami, których wchłanianie zwiększa się na skutek obecności tłuszczu w diecie są m.in. niektóre leki przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe, przeciwpasożytnicze, przeciwdepresyjne, przeciwzakrzepowe, leki beta-adrenolityczne.
2. Interakcje leków z żywnością
Ważnym zagadnieniem dla interakcji leków ze składnikami żywności jest sprawa płynów, którymi są one popijane.
Na skutek popijania leków różnymi sokami i napojami wchłanianie niektórych z nich może być obniżone lub mogą one ulec inaktywacji w kwaśnym środowisku. Zawarte w sokach owocowych (zwłaszcza grejpfrutowym) flawonoidy hamują czynność układu enzymatycznego w wątrobie i w jelicie cienkim, co powoduje wielokrotny (o 300–900%) wzrost stężenia we krwi wielu leków, m.in. przeciwhistaminowych, benzodwuazepiny, blokerów kanału wapniowego, leków hipolipemizujących.
Przy spożyciu napojów z kofeiną (kawa, napoje typu cola, napoje energetyzujące) wraz z takimi lekami, jak teofilina czy kwas acetylosalicylowy, może dojść do reakcji synergicznej i wzrostu poziomu kofeiny we krwi.
Zawarta w herbacie tanina hamuje wchłanianie preparatów żelaza. Popijanie mlekiem tetracyklin czy fluorochinolonów obniża ich wchłanianie z jelit na skutek tworzenia się soli wapnia. Aby proces terapeutyczny nie został zaburzony na skutek niepożądanej interakcji, o ile lekarz nie zaleci inaczej, przyjmowane leki należy popijać tylko wodą.
3. Interakcje leków z alkoholem
Skutki interakcji leków z alkoholem mogą być wielorakie. Leki hamują spalanie alkoholu, powodując gromadzenie się w tkankach toksycznego aldehydu octowego; leki mogą działać synergistycznie z alkoholem na ośrodkowy układ nerwowy, spowalniając jego funkcje; alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej (zwłaszcza krwawień z przewodu pokarmowego) przy jednoczesnym stosowaniu niesterydowych leków przeciwzapalnych (przeciwbólowych i przeciwgorączkowych).
Prawdopodobnie nie uchronimy się przed przyjmowaniem leków, możemy jednak zabezpieczyć się przed ewentualnymi interakcjami pomiędzy lekami a żywnością, przestrzegając kilku prostych zasad:
- Zawsze czytaj ulotkę dołączoną do leku.
- Popijaj leki wodą (pełną szklanką). Herbata, kawa czy mleko mogą zmniejszać ich wchłanianie. Sok grejpfrutowy zaburza metabolizm leków w organizmie.
- Nie mieszaj leku z pożywieniem ani nie zażywaj go tuż przed, w trakcie lub tuż po jedzeniu (chyba że zaleci to lekarz), ponieważ może to zmienić działanie leku.
- Nie łącz leków z gorącymi napojami, gdyż wysoka temperatura może zmniejszyć ich skuteczność.
- Jeśli wiadomo, że posiłek może zaburzać działanie danego leku, najlepiej jest go zażyć 1–2 godziny przed lub 2 godziny po jedzeniu.
- Nie zażywaj preparatów witaminowo-mineralnych w tym samym czasie co innych leków, gdyż może to być przyczyną zaburzeń wchłaniania substancji czynnej.
- Nigdy nie zażywaj leków razem z napojami alkoholowymi.
Nie wszyscy zdają sobie sprawę z zagrożenia wynikającego z interakcji leków przeciwbólowych z alkoholem. W wyniku takiej kombinacji może się pojawić krwawienie z przewodu pokarmowego.
Wynika z tego, że nawet popularny paracetamol nie jest bezpieczny. Poważniejsze konsekwencje grożą, jeśli alkohol spożyje się wraz z przyjęciem antybiotyków z grupy cefalosporyn, preparatu zawierającego metronidazol lub niektórych leków przeciwgrzybicznych. W takim wypadku można odczuwać bóle głowy, brzucha, pojawiają się wymioty, a nawet dochodzi do zapaści.
Łączenie alkoholu z lekami na obniżenie poziomu cholesterolu wiąże się z ryzykiem uszkodzenia wątroby. Leki przeciwcukrzycowe w połączeniu z alkoholem prowadzą do gwałtownego spadku stężenia cukru we krwi, wahań ciśnienia oraz nudności.
Alergicy po wypiciu alkoholu podczas stosowania swoich leków mogą odczuć zawroty głowy i senność. Do rozstroju żołądka, uszkodzenia wątroby, przyspieszenia akcji serca oraz owrzodzenia żołądka może dojść w wyniku połączenia leków zawierających ibuprofen lub kwas acetylosalicylowy z alkoholem. Najcięższym powikłaniem po połączeniu leków z alkoholem są nieodwracalne zmiany w mózgu u chorych ze zmianami neurologicznymi.
4. Leki na kaca
Jedynym rodzajem farmaceutyków, które można swobodnie łączyć z alkoholem są tzw. leki na kaca. Stosowanie ich ułatwia metabolizm alkoholu, niweluje oznaki nadmiernego spożycia wysokoprocentowych trunków, łagodzi dolegliwości z tym związane, a także poprawia złe samopoczucie.