Mlecz polny – wygląd, występowanie i przepis na syrop

Mlecz polny (Sonchus arvensis L.) to gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Rośnie w Europie, Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Tunezja), a także w środkowej i zachodniej Azji, na Syberii, Kaukazie. W Polsce jest pospolity na niżu i w niższych położeniach górskich. To bylina, hemikryptofit, która występuje na łąkach i w zaroślach. Traktuje się ją jak chwast w zbożach oraz w ogrodach i roślinach okopowych.

Mlecz polny ma sztywną, pustą i nagą dołem łodygę, od której odchodzą pędy poboczne oraz drobne listki. Osiąga wysokość od 60 do 150 cm wysokości. Jego liście są nierówno kolczasto ząbkowane na brzegach, wrębne lub pierzastodzielne o sercowatej nasadzie, a także długie i zielone (od spodu lekko owłosione). Pod ziemią roślina wytwarza kruche, czołgające się kłącze.

Kwiaty mleczu pospolitego są żółte i obupłciowe, zebrane w nielicznych koszyczkach o średnicy od 4 do 5 cm. Po południu i przy złej pogodzie koszyczki kwiatowe zamykają się. Roślina kwitnie od czerwca do października. Jej owocem jest ciemnobrunatna niełupka z puchem kielichowym, obustronnie 5-żebrowa.

Mlecz polny bywa mylony z mniszkiem pospolitym, inaczej mniszkiem lekarskim (zwyczajowo jest nazywany mleczem). Zarówno mlecz polny, jaki mniszek lekarski (Taraxacum officinale), należą do rodziny astrowatych, są do siebie bardzo podobne, rosną również na tych samych terenach. To jednak nie to samo. Co więcej stosowanie zamiennie nazw mniszek i mlecz może być niebezpieczne, ponieważ o ile mniszek lekarski ma właściwości prozdrowotne, mlecz polny może być niebezpieczny.

Czym się różni mniszek lekarski od mlecza? Mlecz to chwast. Mniszek lekarski to zioło, roślina jadalna i lecznicza. Mniszek, w odróżnieniu od mlecza, może mieć kilka łodyg, które wyrastają z jednego systemu korzeniowego. Na każdej łodydze wyrasta tylko jeden kwiatostan. Liście mniszka pospolitego ułożone są w rozetę, wyrastają samodzielnie. Po przekwitnieniu roślina zamienia się w dmuchawiec (kwiaty mlecza zamieniają się z w twardą kulkę).

Duża popularnością i uznaniem cieszy się syrop z mleczu, który tak naprawdę jest syropem z mniszka lekarskiego. Stosuje się go wspomagająco w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych z bólem gardła i kaszlem, a także jako środek wspomagający trawienie i pobudzający wydzielanie soków żółciowych. Ma to związek z tym, że kwiaty mniszka mają działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe, żółciopędne i moczopędne.

Jak go stosować? W przypadku infekcji wystarczy pić łyżeczkę syropu od 2 – 4 razy dziennie. Trawienie wspiera łyżeczka syropu wypita przed posiłkiem do 3 razy dziennie. Syropu z mniszka można używać jako zamiennik miodu. Miód z mniszka można dodawać do potraw.

Syrop z mlecza nie może być spożywany przez osoby chorujące na cukrzycę, co ma związek z dużą zawartość cukru. W takiej sytuacji lepiej pić syrop z mniszka bez cukru. Przeciwwskazaniem są także wrzody żołądka, z uwagi na to, że zawarte w mniszku lekarskim związki goryczowe mogą nasilać wydzielanie soków żołądkowych i nasilać dolegliwości.

Aby przygotować syrop z mniszka lekarskiego, trzeba zebrać świeże główki kwiatów. Te muszą pochodzić z czystych terenów, z dala od ruchliwych ulic. Zrywa się je w okresie kwitnienia, który przypada na koniec kwietnia-maj. Wystarczy wypełnić nimi litrowy słoik. Należy również przygotować litr wody, kilogram cukru i sok z 2 cytryn.

Zebrane mniszki należy odstawić w przewiewnym miejscu na 3 godziny, by pozbyć się owadów. Warto odciąć ich zielone części. Następnie główki kwiatów zalewa się wodą i gotuje 20 minut. Po wystudzeniu trzeba je wstawić na dobę do lodówki.

Po 24 godzinach płyn należy zagotować, a po wystudzeniu odcisnąć sok przez gazę i dodać do niego cukier i cytrynę. Całość trzeba gotować, ciągle mieszając, do uzyskania konsystencji gęstego miodu. Jak długo to trwa? Od godziny do nawet 4, w zależności od oczekiwanych rezultatów (konsystencja może być zarówno lekko gęsta, jak i gęsta, miodowa). Im krótszy czas obróbki cieplnej, tym lepiej.

Miód z mlecza przelewa się do słoików owiniętych ręcznikiem i pozostawia na kilka godzin, co wydłuża jego termin przydatności do spożycia. Następnie trzeba postawić słoiki na zakrętkach na kolejne kilka godzin.

Miód z mniszka można również kupić w pasiekach lub w sklepach ze zdrową żywnością.