Na czym polega dieta wątrobowa? Jadłospis i jego znaczenie

Wielu pacjentów po wizycie u lekarza i świeżo postawionej diagnozie chorób wątroby, skarży się, że lekarz zalecił im opracowanie jadłospisu. Dieta wątrobowa zaleca bowiem unikanie pewnych obciążających organ składników w codziennym pożywieniu: niestety to często stosowane w posiłkach tłuszcze. Zresztą, nie ma się co łudzić – wielu cierpiących na choroby wątrobowe pacjentów zmaga się również z otyłością lub choćby nadwagą. Schorzenia te często idą w parze.

Dieta na otłuszczoną wątrobę wydaje się prosta, ale dla wielu ludzi rezygnacja z ukochanych ciężkostrawnych posiłków to prawdziwy dramat. Nie mają też pomysłu czym można by je zastąpić. Niestety jest to konieczne, w przeciwnym wypadku narażamy się nie tylko na przykre dolegliwości, ale i poważne w skutkach zaostrzenie choroby. Okazuje się jednak, że przepisy diety wątrobowej mogą być całkiem ciekawe, a ich efekty smaczne. A co najważniejsze – zyskuje na tym nasze zdrowie i właśnie odciążona z toksyn wątroba.

Alkohol to najczęściej używana na świecie substancja psychoaktywna. Biorąc pod uwagę dane z 2005 roku, przeciętny mieszkaniec naszego kontynentu spożywa aż jedenaście litrów czystego (100 proc.) alkoholu rocznie. Z kolei piętnaście milionów Amerykanów jest uzależnionych od spożywania alkoholu. Rodzi to konsekwencje fizyczne i psychologiczne, w końcu używka ta jest raczej tania i łatwo dostępna.

Szacuje się, że aż 15 proc. wydatków ogólnych w służbie zdrowia przeznaczonych jest na walkę z alkoholem. Liczne są również następstwa nałogu alkoholowego, także dla naszej wątroby. Alkoholowa choroba stłuszczeniowa to popularny problem w naszym społeczeństwie, tym bardziej, że wiele osób nie poddaje się diagnozie alkoholizmu, a lekarze... nie pytają. I nie ma tu sprawiedliwości: choć to mężczyźni aż sześciokrotnie częściej przesadzają ze spożywaniem alkoholu, nadużywające go kobiety mają większą szansę na zachorowanie.

Marskość wątroby pojawia się u 10 proc. pacjentów nadużywających alkoholu. Wydaje się, że to mało? Wśród tej grupy aż 50 proc. zachoruje na ostre alkoholowe zapalenie wątroby o niebezpiecznym dla zdrowia przebiegu. Może ono również poważnie obciążyć uszkodzoną już wcześniej wątrobę i wywołać trudne do przewidzenia skutki. Nie bez powodu specjaliści ostrzegają nas przed zgubnymi skutkami nadużywania alkoholu: pojawiają się nie tylko w psychice, ale i w naszym układzie pokarmowym. Alkohol jest toksyczny dla komórek naszej wątroby.

Choć statystyki wydają się łagodniejsze, specjaliści ostrzegają, że w praktyce prawie u każdego nadużywającego alkoholu pacjenta pojawiają się objawy alkoholowego stłuszczenia wątroby. Śmiertelność z powodu alkoholowej marskości wątroby w Polsce to 5-6 proc. - zajmujemy pod tym kątem 9. miejsce w Europie. Na dodatek, wskaźniki te rosną.

Skomplikowany mechanizm uszkodzenia tego organu przez dostarczany alkohol można skrócić także etanol, w parze z aldehydem octowym, upośledza naszą naturalną barierę jelitową i doprowadza do przerostu komórek; wzrasta liczba endotoksyn, z którymi wątroba niestety nie jest w stanie sobie poradzić – i dochodzi do jej uszkodzenia. Innym popularnym problemem związanym z układem pokarmowym jest cukrzyca alkoholowa, ona z kolei dotyczy trzustki.

Wbrew pozorom, nie tylko alkohol może doprowadzić nas do chorób wątroby wymagających specjalnej diety wątrobowej. Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby – nazwane tak po raz pierwszy w 1980 roku – polega na nadmiernym gromadzeniu się szkodliwych tłuszczów, przede wszystkim trójglicerydów, w tym narządzie. Kiedy stężenie w hepatocytach przekroczy 5 proc., możemy mówić o pojawieniu się stłuszczenia wątroby.

Schorzenie to pojawia się w krajach rozwiniętych: naukowcy twierdzą, że dotyczy aż 17-33 proc. ich populacji, a marskość wątroby pojawi się u 15 proc. z nich. Skoro powodem nie jest toksyczny dla organu alkohol – to co nim jest? Według badaczy, aż w 28 proc. jest to otyłość, dlatego tak ważne jest dobranie dla danej osoby odpowiedniej diety wątrobowej. A inne przyczyny?

Przeważnie są to czynniki genetyczne, hiperlipidemia, niektóre leki oraz wirusy. Jednak to dodatkowe kilogramy są powodem najczęstszym, więc tym bardziej niepokojące, gdyż według specjalistów, już 50 proc. obywateli zachodniego społeczeństwa cierpi na nadwagę, a 30 proc. - na otyłość. Tymczasem WHO nie pozostawia nam żadnych złudzeń: otyłość wpływa na schorzenia wątroby i jest to udowodnione naukowo.

Osoby cierpiące na schorzenia wątroby często, oprócz leków, otrzymują od lekarza zalecenia dotyczące diety wątrobowej. Są to jednak podstawowe wytyczne: przepisy diety wątrobowej nierzadko nie brzmią też zbyt apetycznie...

Ale spokojnie! Osoby chorujące na choroby wątroby nie muszą być skazane na niesmaczne i mdłe potrawy. Podstawowe wymogi diety wątrobowej są dwa: musi być niskokaloryczna i lekkostrawna. Pierwszy wymóg jest szczególnie ważny dla osób, które schorzeń wątroby doigrały się przez nadwagę lub otyłość: tego rodzaju dieta wątrobowa ułatwi również zrzucenie zbędnych kilogramów i poprawi ogólne zdrowie organizmu i wygląd.

Druga kwestia pomoże natomiast pozbyć się męczących po posiłku objawów związanych z problemami z trawieniem oraz uporczywego bólu brzucha. Żelaznym punktem takowej diety jest ograniczenie tłuszczów na rzecz białek. To one mają dodawać nam zdrowej energii. Jeśli sięgamy po tłuszcze, wybierzmy tłuszcze roślinne, na przykład oliwę z oliwek – dzięki zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych będą dla nas o wiele lepszą opcją niż tłuszcze zwierzęce (typu smalec).

Dobrą alternatywą jest również olej rzepakowy margaryna dobrej jakości. Na rynku są już nawet specjalne produkty dla osób cierpiących na schorzenia wątroby. A czym można urozmaicić naszą dietę wątrobową? Dużą ilością surowych i świeżych warzyw i owoców! Są nie tylko pyszne, ale mają też mnóstwo błonnika. Ten zaś przyśpiesza trawienie i uniemożliwia wchłonięcie się toksycznych substancji do samego organu. Wszelakie koktajle, surówki, sałatki owocowo-warzywne, soki, owocowe dodatki – to wszystko działa na naszą korzyść, a do tego jest naprawdę smaczne!

Niestety, w diecie wątrobowej mamy również szlaban na kilka składników, które nie sprzyjają naszemu zdrowiu. Co do nich należy? Oczywiście wspomniany wcześniej alkohol – zwłaszcza jeśli cierpimy na alkoholowe stłuszczenie wątroby! Naukowcy sądzą również, że lepiej ograniczyć mięso, nabiał i bogate w tłuszcze zwierzęce potrawy.

Czym jednak je zastąpić, zwłaszcza że potrzebujemy przecież dużej ilości białka? Dobrym wyborem jest razowe pieczywo, a także gruboziarniste kasze, ryże oraz makarony. Przepyszna kasza jaglana, kuskus, kanapki ze świeżymi warzywami – to wszystko jest w zasięgu naszej ręki! Z czym jeszcze należy uważać? Paradoksalnie... z ziołami.

Niektóre mogą bowiem mieć toksyczny wpływ na wątrobę: specjaliści zaliczają do nich świecę-wróżkę, którą w ziołolecznictwie stosuje się na ból stawów, a także używany w leczeniu ropni i odmrożeń żywokost lekarski, (znany także jako "ludowa herbata"). Na szczęście, negatywne konsekwencje ziołolecznictwa w przypadku wątroby są raczej rzadko stwierdzane. Mimo to – warto uważać przy stosowaniu tych specyfików aby dodatkowo sobie nie zaszkodzić.

Choć w diecie wątrobowej jadłospis jest niezwykle ważny, należy pamiętać, że samo odpowiednie dobrane menu nas nie wyleczy. Równie ważne jest regularne przyjmowanie środków farmaceutycznych zalecanych przez lekarza. Ich działanie, za zgodą specjalisty, można wspomagać suplementami diety; są one dobrą alternatywą dla niejednoznacznego w przypadku chorób wątroby ziołolecznictwa.

Rynek suplementów diety na wątrobę jest spory i każdy pacjent może dobrać coś, co pomoże mu w jego problemie oraz dobrze skomponuje się z dietą. W przypadku gdy problemem, który doprowadził nas do kłopotów z wątrobą, jest otyłość lub nadwaga, warto zainwestować w ruch i aktywność fizyczną: to obok diety zdecydowanie najlepsze spalacze komórek tłuszczowych.

Natomiast w przypadku, gdy podłożem naszych problemów z wątrobą jest nałóg alkoholowy, niezbędna jest wizyta nie tylko u lekarza,ale i u psychologa. To on wystawi odpowiednią diagnozę i skieruje na konkretną i dopasowaną do naszych potrzeb psychoterapię. Psychoterapia to ważny etap leczenia w życiu osoby zmagającej się z alkoholem: nie tylko pomoże poukładać pacjentowi życie i naprawić szkody, jakie wyrządziła w nim używka, ale i nauczy jak zdrowo i odpowiedzialnie dbać o swój organizm. To pomoże także naszej wątrobie!'

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Artykuł sponsorowany

Źródła

1. • Bukol-Krawczyk, K. (2010). Niealkoholowe stłuszczenie wątroby-leczyć czy nie leczyć?. In Forum Zaburzeń Metabolicznych (Vol. 1, No. 1, pp. 66-72).
2. • Habior, A. (2012). Zioła i suplementy diety a ryzyko uszkodzenia wątroby. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 4(2), 59-68.
3. • Rybeczka-Gacek, A., Muszyńska, B., & Piwkowski, J. (2015). Naturalne–uzdrowiskowe metody leczenia chorób wątroby. Farm Pol, 71(4), 219-226.
4. • HABIOR, Andrzej, et al. Nonalcoholic fatty liver disease and obesity. Postępy Nauk Medycznych, 2013.
5. • Kłosiewicz-Latoszek, L. (2010). Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy. Probl Hig Epidemiol, 91(3), 339-343.
6. • Orlik, B., Handzlik, G., & Olszanecka-Glinianowicz, M. (2010). Rola adipokin i insulinooporności w patogenezie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby The role of adipokines and insulin resistance in the pathogenesis of nonalcoholic fatty liver disease. Postepy Hig Med Dosw (online), 64, 212-219.
7. • Gasiorowska, A., & Talar-Wojnarowska, R. Świeżo wykryta bezobjawowa cukrzyca wtórna u chorych na przewlekłe alkoholowe zapalenie trzustki (PAZT)-wskaźnik prognostyczny uszkodzenia tego narządu?Presentation: poster at XI Kongres PTG-E, Sesja tematyczna 1., by Anita Gasiorowska
8. • Moskalewicz, J., Sierosławski, J., & Dąbrowska, K. (2005). Dostępność fizyczna alkoholu a szkody zdrowotne. Alkoholizm i Narkomania, 18(4), 51-64.
9. • Czech, E., & Hartleb, M. (2007). Tradycyjne i nowe wskaźniki biologiczne spożywania alkoholu w ilościach szkodliwych dla zdrowia. Alkoholizm i Narkomania, 20(1), 103-118.
10. • Cichoż-Lach, H., Grzyb, M., Celiński, K., & Słomka, M. (2008). Nadużywanie alkoholu a alkoholowa choroba wątroby. Alkoholizm i Narkomania, 21(1), 55-62.
11. • Szymczak, A. Niśkiewicz, I. ., Krela-Kaźmierczak, I. ., & Linke, K. . (2009). Wpływ alkoholu na wybrane schorzenia przewodu pokarmowego. Nowiny Lekarskie, 78(3-4), 222-227.
12. • Woronowicz, B. T. (2002). Problemy alkoholowe w praktyce lekarza rodzinnego. Med. Rodz, 1(17), 16-22.
13. • Kasztelan-Szczerbińska, B., Słomka, M., & Celiński, K. (2010). Dysfunkcja bariery śluzówkowej jelit i endotoksemia–ogniwa kaskady zapalnej w alkoholowej chorobie wątroby. Przegląd Gastroenterologiczny, 5, 77-82.