Wszystko o kawie
Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy kawa jest „dobra” czy „zła”. Prowadzone liczne badania nie dają odpowiedzi, czy kawę należy pić, czy nie należy tego robić. Związane jest to ze specyfiką osobniczą każdego człowieka (styl życia, sposób żywienia, wiek, płeć, przebyte choroby, masa ciała, stres itp.). Reklamy zalewają nas filiżankami różnego rodzaju kaw dostępnych na rynku. Dzięki temu każdy może znaleźć odpowiednią dla siebie kawę i cieszyć się jej niezwykłymi walorami, bez ryzyka utraty zdrowia i dobrej kondycji.
To, czy kawa ma pozytywny wpływ na nasz organizm, czy nie, powinniśmy „wyczuć” sami. Na pewno nie można zrobić sobie krzywdy, pijąc kawę w umiarkowanych ilościach.
1. Dzienna norma picia kawy
Ziarno kawy zawiera od 1,1 do 1,5% kofeiny. Filiżanka napoju sporządzonego z kawy mielonej (150 ml) zawiera około 120 mg kofeiny. Natomiast w filiżance kawy rozpuszczalnej jest około 65 mg kofeiny. Większość specjalistów sugeruje, że spożycie 300–400 mg kofeiny dziennie (co stanowi około 3–4 filiżanek kawy dziennie) nie ma negatywnego wpływu na zdrowie. Precyzyjne oszacowanie toksycznej dawki kofeiny jest trudne i zależy od wielu czynników. Śmiertelna dawka kofeiny jest wysoka – 10 g, co można przeliczyć na 80 filiżanek kawy dziennie!
2. Kawa a zdrowie
Kawa ma bardzo skomplikowany skład chemiczny. W palonych ziarnach kawy zidentyfikowano ponad 2000 związków aktywnych biologicznie o różnym wpływie na organizm. Kofeina jest jedną z najlepiej przebadanych substancji zawartych w kawie. Ma ona działanie ogólnoustrojowe. Działanie pobudzające, będące skutkiem obecności kofeiny w kawie, to niejedyne korzyści płynące z filiżanki kawy. Kofeina podnosi odporność na zmęczenie, poprawia pamięć, koncentrację, refleks, a nawet czasowo może podnosić IQ. Przyspiesza metabolizm i proces spalania tłuszczu. Dlatego tak często jest wykorzystywana przez osoby walczące z nadwagą oraz sportowców. Ma działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie oskrzeli. Dlatego może być skuteczna przy zahamowaniu nagłych ataków duszności oraz profilaktycznie przy astmie. Wiele badań potwierdza pozytywny wpływ kofeiny na funkcjonowanie układu immunologicznego. Kofeina jest również znanym środkiem przeciwbólowym. Dlatego stosowana jest w lekach przeciwbólowych, a picie kawy może również ograniczać bóle migrenowe głowy. Picie kawy miewa także pozytywny wpływ na stan układu moczowego, ze względu na jej właściwości moczopędne.Spożywana w nadmiarze może znaczne odwodniać organizm. Dlatego zawsze po wypiciu filiżanki kawy należy uzupełnić płyny w organizmie przynajmniej w takiej samej objętości, co wypita ilość kawy. Razem z wodą usuwane są z organizmu niezbędne minerały, głównie magnezu, potasu i wapnia, co może prowadzić do osteoporozy i nadmiernej nerwowości. Kawa może powodować zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego i zwiększać ryzyko choroby wrzodowej. Ma to związek ze wzmożoną sekrecją soku żołądkowego jako efektu działania kofeiny oraz wosków zawartych w ziarnie kawowym. Ryzyko wzrasta w przypadku picia kawy na czczo. Pita do posiłków utrudnia trawienie oraz ogranicza wchłanianie żelaza. Osoby cierpiące na anemię powinny zdecydowanie odstawić kawę. Zabójczym połączeniem jest również picie kawy i palenie papierosów. Obecnie na rynku są dostępne kawy o zredukowanej ilości substancji drażniących. Kawy te są oznaczone jako mild, light, reizarm. Nie stwierdzono jednoznacznie negatywnego wpływu kawy na układ sercowo- naczyniowy. Kofeina przyspiesza czynność serca, podnosi ciśnienie krwi, wzmaga jej przepływ, ale również ma wpływ na obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego.Na naszym rynku dostępna jest kawa Astra – to kawa zmodyfikowana, która otrzymała znak profilaktyki cholesterolowej, ponieważ nie podnosi poziomu cholesterolu. W Indiach wierzy się, że każdy człowiek posiada określoną pulę uderzeń serca do wykorzystania w ciągu całego życia. A zatem jeżeli będziemy przyspieszać jego pracę zbyt radykalnie, ta ilość może wyczerpać się wcześniej. Kawa ma właściwości zakwaszające organizm.
3. Korzyści z picia kawy
Dlatego osoby pijące dużo kawy powinny zadbać o wprowadzenie do diety produktów alkalizujących (warzyw, owoców, kaszy gryczanej, nabiału). Nadmierne spożywanie kawy może wpływać negatywnie na układ nerwowy, powodując bezsenność, nadwrażliwość, nerwowość. Może być przyczyną chorób na tle nerwowym oraz obniżonego nastroju. Mimo to umiarkowane spożywanie kawy wpływa pozytywnie na stan ducha, i to nie tylko ze względu na to, że najczęściej pita jest w miłym towarzystwie. Kawa wpływa na sekrecje serotoniny – hormonu szczęścia, dopaminy i adrenaliny. Dzięki temu czujemy przypływ energii i swoistą chęć do działania. Kawa jest również źródłem przeciwutleniaczy tj. kwasu chlorogenowego, kawowego czy chinowego. Kwas chlorogenowy ma wpływ na zmniejszenie absorpcji glukozy, a w konsekwencji zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, zmniejszając ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 nawet o 50%. Jednak zaznaczyć należy, że przeprowadzono badania świadczące o tym, iż kawa jest również źródłem wolnych rodników w diecie. Najniższe stężenie wolnych rodników stwierdzono w kawie Jacobs Krönung, Nescafe. Natomiast wysoki poziom wolnych rodników stwierdzono w kawie bezkofeinowej Heavenly! A jak wiadomo, to wolne rodniki są odpowiedzialne za wszystkie procesy degeneracyjne zachodzące w organizmie, w tym za procesy starzenia. Co ciekawe, związki garbnikowe obecne w kawie (nawet tej bezkofeinowej) pomagają zabezpieczać zęby przed próchnicą, ograniczając właściwości adhezyjne bakterii. Uniemożliwia to przyczepianie się bakterii do powierzchni zębów i dziąseł, co zwykle inicjuje proces chorobowy. Powszechnie mówi się, że kawa jest świetnym antidotum na zatrucie alkoholem. Niestety, filiżanka kawy przed spożyciem alkoholu znacznie przyspiesza jego wchłanianie, co potęguje tylko negatywne skutki upojenia alkoholowego.Kawa jest również donorem witamin i składników mineralnych. Jest bogatym źródłem witaminy PP (10–40 mg/100 g kawy). Palona kawa stanowi źródło akrylamidu – związku powszechnie uznanego za kancerogenny dla ludzi. Konsumpcja kawy (powyżej 5 filiżanek dziennie) może zwiększać ryzyko wystąpienia raka pęcherza moczowego. Która kawa jest lepsza – biała czy czarna? To pytanie zadają sobie często amatorzy kawy. Odpowiedź jest jedna – ta, która bardziej nam smakuje, ponieważ każda ma swoje plusy i minusy. Czarna kawa ma bardziej intensywny wpływ na organizm. Kofeina zawarta w czarnej kawie wchłania się łatwiej z przewodu pokarmowego, dzięki czemu szybciej uzyskujemy efekt pobudzenia. Dodatkowo czarna kawa ma łagodniejszy wpływ na układ pokarmowy i nie powoduje uczucia „ciężkości”. Jest również mniej kaloryczna. Czarna kawa wpływa na wypłukiwanie wapnia i magnezu z organizmu. Uniknąć tego można, dodając do kawy zaledwie 1–2 łyżki stołowe mleka. Ograniczamy w ten sposób utratę składników mineralnych, jednak obciążamy przewód pokarmowy, ponieważ kawa z mlekiem jest bardzo ciężkostrawna. Dodatkowo kompleksy kofeiny z białkami mleka ograniczają jej wchłanianie, dlatego efekt pobudzenia jest słabszy i później odczuwalny. Dodając mleko, spożywamy również więcej kalorii.
A kawa zielona? To kawa surowa, powstała w wyniku oddzielenia ziaren od reszty owocu. Ta forma kawy przeznaczona jest do dalszej obróbki, czyli palenia.
4. Kawa mielona a rozpuszczalna
Różnica między nimi polega nie tylko na formie parzenia. Kawa mielona powstaje po zmieleniu ziaren kawy palonej. Zawiera zdecydowanie więcej substancji aktywnych niż kawa rozpuszczalna, która stanowi wyciąg z kawy palonej. Zawartość kofeiny w kawie mielonej jest dwukrotnie wyższa niż w kawie rozpuszczalnej. Podobnie jest z zawartością związków drażniących. Kawa rozpuszczalna ma zdecydowanie łagodniejszy wpływ na organizm. Jednak ma to również odzwierciedlenie w zawartości przeciwutleniaczy i witamin. Forma parzenia kawy mielonej również dostarcza wielu niewiadomych. Najbardziej prozdrowotna jest kawa filtrowana zaparzana w ekspresie. Natomiast najbardziej szkodliwa jest kawa mielona gotowana oraz zalewana wrzątkiem w filiżance, głównie ze względu na to, że może wpływać na podniesienie poziomu cholesterolu we krwi oraz możliwość przechodzenia związków drażniących do naparu, wywołujących problemy żołądkowe.