Alergeny pokarmowe

Alergia jest przesadną reakcją organizmu wynikającą z kontaktu z konkretnymi czynnikami. Czynniki, które wywołują uczulenie, są alergeny. W przypadku alergii pokarmowej alergeny dostają się do organizmu wraz ze spożywanym jedzeniem. Alergia pokarmowa to, mówiąc najprościej, nietolerancja na dany produkt czy jego składnik. Nietolerancja objawia się niepożądanymi reakcjami organizmu. Alergia pokarmowa ujawnia się w okresie niemowlęcym lub dziecięcym, ma tendencję do ustępowania wraz z wiekiem.

Po posiłkach niewielkie ilości alergenów przenikają barierę jelitową i dostają się do krwi. Kilka minut lub godzin później pojawiają się takie objawy, jak: nudności, biegunka, wymioty i bóle brzucha. Z różnicy w indywidualnej reakcji wchłaniania i składu posiłków wynika różnorodność objawów klinicznych. Mogą wystąpić zaburzenia w układzie krążenia do wstrząsu anafilaktycznego włącznie, dysfunkcja układu pokarmowego, łzawienie, wodnisty katar, astma, migrena i objawy psychiczne. Najczęstszym objawem nietolerancji na dany produkt pokarmowy czy jego składnik jest pokrzywka na skórze, a czasami również obrzęk, suchość skóry czy szorstkie plamy. Alergia pokarmowa u dzieci może spowodować ich nadpobudliwość, nadmierną ruchliwość oraz zaburzenia snu.

Produkty spożywcze, takie jak truskawki, owoce cytrusowe, jeżyny czy maliny, raczej rzadko wywołują reakcje przewlekłe lub zagrażające życiu. Podstawowe składniki pokarmowe, konsumowane dość często i stanowiące główne źródło alergenów pokarmowych, to: mięso, jaja, krowie mleko, mąka i rośliny strączkowe (soja, orzeszki ziemne, fasola, groch). U dzieci alergia pokarmowa najczęściej występuje przy następujących produktach: mleko krowie (alergeny w mleku to białko kazeinowe), jaja, ryby, owoce morza, orzechy arachidowe. Wraz z wiekiem nadwrażliwość na alergeny pokarmowe ma tendencję do ustępowania. Jeżeli alergia nadal się utrzymuje, wówczas wprowadza się dietę eliminacyjną, która polega na wykluczeniu z codziennych posiłków uczulających produktów spożywczych. Przykładem takiej diety może być dieta bezglutenowa, polegająca na eliminacji z menu produktów zawierających gluten, czyli pokarmów mających w swoim składzie pszenicę, żyto, jęczmień lub owies.

Alergia pokarmowa u dorosłych i dzieci pojawia się także po spożyciu takich produktów, jak: czekolada, kawa, napoje alkoholowe, przyprawy, majonez, orzechy, owoce morza (ostrygi, małże, krewetki, kraby, homary, langusty), ryby, sery żółte (roquefort, gorgonzola, cheddar, parmezan), produkty zbożowe, ziemniaki lub ryż. Alergia pokarmowa u dorosłych często dotyczy substancji konserwujących. Są to: benzoesan sodu, glutaminian sodu, kwas sorbowy, żółcień pomarańczowa, tatrazyna, błękit brylantowy, czerwień koszenilowa. Lista środków spożywczych zawierających substancje dodatkowe jest bardzo długa, dlatego niezmiernie istotne jest uważne czytanie informacji umieszczonych na etykietach.

Leczenie alergii pokarmowej polega na wykluczeniu substancji uczulających z codziennego jadłospisu. Należy przy tym uważać, by na skutek eliminacji danych pokarmów nie doszło do powstania niedoboru witamin czy mikroelementów. U dorosłych alergia pokarmowa jest też leczona za pomocą leków przeciwalergicznych.

Źródła

1. Häberle M., Składniki pokarmowe jako przyczyna reakcji alergicznych i pseudoalergicznych, „Medycyna Biologiczna” 2003, z. 3/4, ss. 104-107.