Przeciwutleniacze - działanie, występowanie
Antyoksydanty, inaczej nazywane przeciwutleniaczami, to związki usuwające z organizmu człowieka nadmiar wolnych rodników. Spowalniają procesy starzenia organizmu oraz zapobiegają rozwojowi chorób określanych jako cywilizacyjne. Do przeciwutleniaczy zaliczmy witaminę A, E i C, karotenoidy (na przykład beta-karoten, zeaksantyna), bioflawonoidy, niektóre składniki mineralne, na przykład cynk i selen, a także związki, takie jak koenzym Q.
1. Jak działają przeciwutleniacze?
Podstawowym zadaniem przeciwutleniaczy jest ochrona organizmu człowieka przed stresem oksydacyjnym. Stres oksydacyjny to taki stan organizmu, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy wytwarzaniem wolnych rodników a ich zwalczaniem przez przeciwutleniacze. Wolne rodniki powodują uszkodzenia błon komórkowych, a także DNA i białek wchodzących w skład enzymów. W przypadku znacznego niedoboru przeciwutleniaczy przedłużający się stres oksydacyjny może przyczynić się do rozwoju wielu chorób, na przykład miażdżycy, chorób serca, udarów mózgu, nowotworów, cukrzycy, zwyrodnienia plamki żółtej oraz do przyspieszenia procesów starzenia organizmu.
Antyoksydanty (przeciwutleniacze) mają duży wpływ na wygląd ciała, samopoczucie i funkcjonowanie różnych układów organizmu człowieka. Ich główną funkcją jest neutralizacja wolnych rodników, które gromadząc się w tkance tłuszczowej, spowalniają lub nawet hamują proces odchudzania oraz przyczyniają się do starzenia się organizmu. Wolne rodniki są również odpowiedzialne za powstawanie wielu chorób, w tym nowotworów, cukrzycy, zapalenia wątroby, miażdżycy. W każdym organizmie występują wolne rodniki, jednak to ich ilość decyduje o ich niebezpieczeństwie. Zalecam zatem spożywać produkty bogate w antyoksydanty, które zabezpieczą przed wieloma schorzeniami.
Wolne rodniki produkowane są w każdej komórce podczas procesu oddychania komórkowego,jednakże przyczynami powstania stresu oksydacyjnego są na przykład zanieczyszczenie środowiska, promieniowanie, palenie tytoniu, stany zapalne w organizmie, dieta uboga w antyoksydanty, a także spożywanie żywności zawierającej konserwanty, pozostałości pestycydów i metale ciężkie.
Przeciwutleniacze są skuteczną bronią przeciwko wielu schorzeniom. Zmniejszają ryzyko miażdżycy oraz chorób układu krążenia. Neutralizują skutki działania karcinogenów, a tym samym chronią przed chorobami nowotworowymi. Ponadto przeciwutleniacze zmniejszają niekorzystne działanie na organizm zanieczyszczenia środowiska oraz palenia tytoniu. Opóźniają procesy starzenia się organizmu i wystąpienia chorób degeneracyjnych układu nerwowego, m.in. choroby Alzhaimera. Chronią także wzrok i zmniejszają ryzyko degeneracji siatkówki oka oraz zwyrodnienia plamki żółtej.
2. Występowanie przeciwutleniaczy w warzywach i owocach
Antyoksydanty występują naturalnie w komórkach organizmu człowieka głównie w postaci enzymów antyoksydacyjnych i aminokwasów, jednakże bardzo ważne jest codzienne dostarczanie ich z dietą. W codziennym jadłospisie powinny znajdować się owoce i warzywa bogate w karotenoidy, bioflawonoidy i witaminę C (np. czarne porzeczki, pomarańcze, pomidory, brokuły), tłuszcze roślinne stanowiące źródło witaminy E, mleko i przetwory mleczne dostarczające witaminę A oraz CLA, nasiona roślin strączkowych bogate w cynk oraz orzechy bogate w selen.
Aby uzupełnić dietę w przeciwutleniacze, można stosować suplementy diety. Oferta rynkowa tych preparatów ciągle się powiększa, zwłaszcza w kategorii suplementów hamujących procesy starzenia i poprawiających urodę. Coraz bardziej popularny w Europie, a także w Polsce staje się trend health & wellness, a co za tym idzie – rośnie popularność stosowania także suplementów diety zaliczanych do kategorii „inside beauty”. W związku z tym pojawia się także ryzyko nadmiernego spożycia przeciwutleniaczy. Należy pamiętać, że nadmiar przeciwutleniaczy może być szkodliwy dla zdrowia tak samo, jak ich niedobór i zamiast chronić przed stresem oksydacyjnym, może go nasilać.