Dieta trzustkowa - schorzenia trzustki, etapy diety
Trzustka jest to gruczoł znajdujący się w górnej części jamy brzusznej – za żołądkiem, niedaleko dwunastnicy. Stan zapalny trzustki zagraża życiu, dlatego też wymaga często hospitalizacji oraz stosowania specjalnej diety nieobciążającej tego narządu. Zalecane przez specjalistów menu warto również stosować w ramach profilaktyki.
1. Schorzenia trzustki
Trzustka w organizmie pełni ważne funkcje - wydziela enzymy, które w jelicie cienkim trawią białka, węglowodany i tłuszcze. Ponadto wytwarza hormony ( insulinę i glukagon), które regulują poziom glukozy we krwi.
Wyróżnia się dwa rodzaje zapalenia trzustki - ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie trzustki jest procesem odwracalnym. Jednakże toczący się stan zapalny może występować w postaci łagodnej obrzękowej, a także krwotocznej i ropnej oraz martwiczej. Podczas zapalenia trzustki mogą występować schorzenia innych narządów.
Do głównych przyczyn stanu zapalnego trzustki zaliczane są:
- schorzenia dróg żółciowych,
- zakażenia bakteryjne i wirusowe,
- nadmierne spożycie alkoholu,
- przyjmowanie leków.
Do objawów ostrego zapalenia trzustki należą:
- silny ból nadbrzusza promieniujący w lewo lub do kręgosłupa,
- nudności,
- obfite wymioty,
- wzdęcia,
- przyspieszenie tętna,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- zaburzenia świadomości,
- zmniejszenie wydalania moczu lub bezmocz.
W schorzeniach trzustki istotną rolę w procesie leczenia odgrywa odpowiednia dieta.
2. Etapy diety trzustkowej
Dieta trzustkowa składa się z czterech etapów. Pierwszy etap polega na nieprzyjmowaniu żadnego posiłku przez 24 godziny, a więc stosowana jest dobowa głodówka.
Następnie można posilić się sucharkami, kiełkami ryżu, płatkami owsianymi, popijając gorzką herbatą.
Druga faza diety trzustkowej to spożywanie wyłącznie produktów zawierających duże ilości białka, a małe ilości tłuszczu, np. chudego sera, chudej ryby.
W trzecim etapie diety trzustkowej dozwolone jest przyjmowanie pszennego pieczywa, gotowanych ziemniaków, warzyw, masła lub margaryny w codziennym jadłospisie. W tym etapie jadłospis wzbogaca się także o chude wędliny, mięsa czy sery.
Czwarta – ostatnia faza diety trzustkowej, polega na stosowaniu diety łatwostrawnej, niskotłuszczowej.
Dietę trzustkową warto stosować przez całt miesiąc. Każdy z etapów powinien trwać tydzień.
Dieta trzustkowa u chorych po ostrym zapaleniu trzustki powinna być rozszerzana stopniowo. Poszczególne produkty spożywcze, potrawy oraz techniki przyrządzania potraw należy wprowadzać etapami.
Dieta trzustkowa powinna być łatwostrawna, niskotłuszczowa, o niskiej zawartości błonnika. Zapotrzebowanie energetyczne na tym etapie pokrywane jest głównie przez węglowodany. Ponadto ogranicza się tłuszcze, zwłaszcza nasycone. Źródło tłuszczu stanowią: masło, śmietanka, oleje roślinne (oliwa z oliwek, olej słonecznikowy), żółtko jaj.
Potrawy podaje się gotowane w wodzie lub na parze, stopniowo wprowadza się pieczenie w folii, pergaminie lub rękawie, a także duszenie bez uprzedniego obsmażania na tłuszczu. Nie wolno spożywać potraw smażonych, grillowanych, wędzonych oraz mięs z rożna. Do zagęszczania zup i sosów stosuje się zawiesinę z mąki i wody lub mleka. Nie wolno stosować zasmażek.
Produkty i potrawy wskazane na diecie trzustkowej:
- pieczywo pszenne, jasne, czerstwe,
- drobne kasze (manna, jęczmienna, kuskus),
- ryż, drobne makarony z niską zawartością jaj,
- ziemniaki gotowane, purée,
- warzywa: marchew, pietruszka, seler, szparagi, dynia, szpinak, buraki, pomidory bez skórki,
- owoce: jabłka, brzoskwinie, morele, winogrona bez pestek, truskawki, maliny,
- mleko 1,5 proc., chudy twaróg,
- białko jaja, natomiast całe jajko jeden raz w tygodniu,
- gotowane lub pieczone ryby (dorsz, morszczuk),
- gotowany indyk lub pierś z kurczaka, królik, cielęcina,
- masło, śmietanka,
- oleje: oliwa z oliwek, olej słonecznikowy,
- dżemy.
Do przypraw i ziół, które można stosować po zapaleniu trzustki należą: sok z cytryny, sól, cukier, wanilia, cynamon, koperek zielony, natka pietruszki, majeranek.