Dieta w chorobach trzustki – wskazania, zasady, produkty zalecane i zakazane

Dieta w chorobach trzustki odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia. Ma ona na celu wsparcie obciążonego narządu oraz poprawienie jego funkcjonowania. Wspomaga także trawienie oraz ogranicza nieprzyjemne dolegliwości. Zmniejsza też ryzyko niedożywienia, niedoboru witamin i składników mineralnych.

Trzustka pełni ważne funkcje w organizmie człowieka:

• wewnątrzwydzielniczą – wytwarzanie insuliny, glukagonu, somatostatyny,
• zewnątrzwydzielniczą – wydzielanie soku trzustkowego, który zawiera enzymy trawienne.

Narząd ten odpowiada, więc za prawidłowy metabolizm i gospodarkę węglowodanową. Te ważne funkcje mogą jednak upośledzać choroby trzustki.

Dieta trzustkowa wskazana jest w chorobach związanych z zaburzeniem pracy trzustki. Powinna być wdrożona przede wszystkim w przypadku ostrego, czy przewlekłego zapalenia trzustki. Specjalne żywienie może być także konieczne w chorobie nowotworowej trzustki. Dieta ze zminimalizowaną ilością tłuszczu jest też wskazana w chorobach trzustki i dróg żółciowych.

Dieta w przypadku ostrego zapalenia trzustki powinna być stosowana przede wszystkim w okresie leczenia. Powinna być ustalana indywidualnie w zależności od stanu zdrowia pacjenta. W przebiegu ciężkich postaci ostrego zapalenia trzustki konieczne może być żywienie dojelitowe.

Z kolei w przewlekłych stanach zapalnych dieta powinna być stosowana cały czas.

Dieta w chorobach trzustki i wątroby powinna opierać się na eliminacji produktów zaostrzających objawy chorobowe. Dlatego też zawartość tłuszczu i cukrów prostych w posiłkach powinna być ograniczona, a dania powinny być łatwostrawne.

Początkowo wskazana jest dieta ubogoresztkowa oraz zwiększone spożycie białka. Ilość kalorii w jadłospisie powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb. W przypadku pacjentów niedożywionych przewiduje się zwiększoną zawartość energii w posiłkach.

Zaleca się, by dania były małe, ale spożywane często (najlepiej regularnie co 2-3 godziny). Potrawy dobrze jest przygotowywać z wykorzystaniem łagodnych przypraw (np. bazylia, koper, zioła prowansalskie).

Wskazane jest przygotowywanie potraw gotowanych, gotowanych na parze, pieczonych w folii, duszonych, bez wcześniejszego obsmażania. Należy unikać spożywania zbyt zimnych lub gorących potraw.

Podstawą w łagodzeniu objawów chorób trzustki jest zrezygnowanie z alkoholu i nikotyny. Ważne jest też ograniczenie produktów nasilających symptomy. Co należy ograniczyć w przepisach? W diecie w chorobach trzustki zaleca się ograniczyć lub wyeliminować:

• produkty ciężkostrawne,
• tłuste mięso, tłuste ryby,
• dania typu fast-food, dania smażone,
• kakao, kawę, mocną herbatę,
• mleko pełnotłuste, tłuste sery, śmietanę,
• napoje gazowane,
• tłuste ciasta, desery, kremy, torty,
• smalec, słoninę, boczek,
• warzywa wzdymające (warzywa kapustne, cebulowe, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, fasolka szparagowa, groszek zielony, szparagi), niektóre owoce (np. gruszki, daktyle, figi),
• ostre przyprawy (m.in. pieprz, curry, chili, papryka ostra, ocet, czy gorczyca).

Zaleca się także unikać przygotowywania zup z zasmażkami i tłustymi wywarami mięsnymi.

Z czego powinien składać się jadłospis? Dieta w chorobach trzustki powinna uwzględniać następujące produkty:

• jasne i czerstwe pieczywo, pszenne bułki, chleby,
• drobne kasze (manna, jaglana, kuskus, jęczmienna), biały makaron, ryż,
• sucharki i biszkopty,
• chude mięso, drób bez skóry, chude ryby,
• chude mleko i przetwory mleczne,
• miód, dżem bez pestek, marmolada,
• warzywa (najlepiej gotowane, przetarte, bez skórki): młoda marchewka, ziemniaki, dynia, pietruszka, seler, pomidory,
• dojrzałe owoce (najlepiej w postaci przecierów): banany, brzoskwinie, jabłka pieczone, winogrona bez pestek, owoce cytrusowe,
• umiarkowane ilości tłuszczów: masło, olej sojowy i słonecznikowy, oliwa z oliwek,
• zupy na wywarach warzywnych,
• łagodne sosy warzywne,
• kisiele, budynie, galaretki owocowe,
• łagodne przyprawy.