Diety dla alergików
Diety dla alergików w dużej mierze opierają się na eliminacji z jadłospisu produktu, który wywołuje reakcję alergiczną. W większości przypadków alergię pokarmową wywołują następujące produkty: mleko, jaja, pszenica, soja, orzechy, owoce morza, ryby i pomidory. Są to popularne składniki wielu dań i gotowych produktów, dlatego dieta alergika może być niełatwa do zastosowania. Jest ona jednak koniecznością. U osoby uczulonej na dany rodzaj pokarmu, po spożyciu nawet niewielkiej ilości alergenu może wystąpić wstrząs anafilaktyczy. Jest to stan zagrażający życiu. Reakcja alergiczna może mieć różną postać i pojawić się nawet po kilkunastu godzinach od kontaktu z alergenem.
1. Alergia na mleko
Jedną z najczęściej spotykanych i najpowszechniejszych alergii jest alergia na mleko krowie. Pojawia się ona najczęściej u małych dzieci karmionych butelką, choć nie jest to regułą, bo może wystąpić także u maluszków karmionych mlekiem matki. Alergia na białko mleko charakteryzuje się zazwyczaj następującymi objawami:
- szorstką skórą i zaczerwienionymi policzkami,
- silną ciemieniuchą u najmłodszych dzieci,
- wysypką w zgięciach łokciowych i kolanowych oraz pękaniem płatków ucha,
- kolką, wymiotami, brakiem apetytu,
- biegunką i wodnistymi stolcami (czasem z domieszką śluzu lub krwi),
- chronicznym katarem, dusznością krtaniową lub oskrzelową, suchym kaszlem,
- częstymi zapaleniami ucha.
Alergia na mleko często oznacza, że dziecko uczulone jest także na:
- wszystkie przetwory mleczne, czyli np. kefir, maślankę, jogurty, twarożki,
- wyroby cukiernicze, np. ciasteczka, czekolady, batoniki, cukierki;
- różne mrożone półprodukty, np. mrożone pierogi z serem.
Odpowiednia dieta przy alergii na mleko wymaga dostarczania organizmowi produktów, które będą zastępowały białko obecne w krowim mleku. Dlatego też młodszym dzieciom zaleca się podawanie mieszanek mlecznych zawierających hydrolizat białek kazeiny lub białek serwatkowych albo hipoalergicznych mieszanek mlekozastępczych o obniżonych właściwościach antygenowych (dla dzieci, które są zagrożone alergią). Starszym natomiast powinno podawać się mleko sojowe lub kozie (o ile nie są na nie uczulone), jaja, pieczywo, kasze i rośliny strączkowe. Niedobory wapnia spowodowane alergią na mleko można uzupełniać poprzez spożywanie innych produktów bogatych w wapń, czyli sardynki, fasolę, groch, soję, pietruszkę, kapustę, brokuły lub poprzez suplementację diety.
Czasem u dzieci pojawiają się także objawy podobne do alergii na białko mleka krowiego, choć są one wywołane przez nietolerancję laktozy, czyli cukru zawartego w mleku. W takim przypadku konieczna jest również dieta bezmleczna, bo tylko w ten sposób można uchronić dziecko przed dokuczliwymi objawami alergii.
2. Alergia na gluten
Gluten jest to białko roślinne, które występuje w czterech najpopularniejszych w naszym kraju zbożach, czyli pszenicy, życie, owsie i jęczmieniu. W praktyce oznacza to, że alergia na gluten uniemożliwia spożywanie produktów zbożowych, takich jak: chleby, bułki, wyroby cukiernicze, płatki, kasze jęczmienne, a także szereg innych produktów, które go zawierają, wśród których można wymienić:
- wyroby garmażeryjne;
- panierowane półprodukty;
- kaszankę, pasztetową, parówki, mielonki, pasztety;
- zupy i sosy w proszku;
- wyroby zawierające słód i ekstrakt słodowy.
Alergia na gluten nie jest jednak „wyrokiem żywieniowym”, ponieważ na rynku dostępnych jest coraz więcej produktów, które nie zawierają tego składnika. Przepisy diety bezglutenowej pozwalają na przyrządzanie potraw z produktów takich, jak:
- mąki, skrobie, kasze, makarony i płatki przyrządzone z ryżu lub kukurydzy;
- mąki i kasze jaglane oraz gryczane;
- makarony i mąki sojowe;
- mąka ziemniaczana;
- mąka niskobiałkowa i bezglutenowa.
Niestety, gluten obecny jest w wielu produktach spożywczych i nie na wszystkich opakowaniach znajdujemy o tym informację. Dlatego warto zaopatrywać się w żywność w sklepach sprawdzonych i dobrze nam znanych. Wszystkie produkty bezglutenowe powinny mieć na opakowaniu wyraźny znak przekreślonego kłosa. Dieta bezglutenowa zawiera także niewielkie ilości błonnika, dlatego z ewentualnymi zaparciami należy walczyć poprzez spożywanie większej ilości warzyw, owoców, kaszy gryczanej i jaglanej, a zmniejszanie ilości ryżu w diecie.
3. Dieta przy alergii pokarmowej
Alergia pokarmowa wymaga zastosowania odpowiedniej diety. Zazwyczaj określa się ją jako dietę eliminacyjną, polegającą na usunięciu z jadłospisu produktu, który powoduje alergię. Jeśli jednak alergia pokarmowa nie została dokładnie zdiagnozowana i nie wiadomo, który z alergenów jest przyczyną uczulenia, należy zastosować tzw. dietę rotacyjną, polegającą na spożywaniu danej grupy produktów bądź produktu spożywczego tylko w pierwszym dniu cyklu i powstrzymanie się od jego konsumpcji aż do pierwszego dnia kolejnego cyklu, który trwa od 4 do 6 dni. Pozwala ona na złagodzenie reakcji alergiczno-immunologicznych, które wynikają z rotacji produktów żywnościowych. Ponadto redukuje ryzyko rozwoju nowej alergii pokarmowej.
Grupy produktów powstają zazwyczaj na bazie pokrewieństwa gatunkowego (roślinnego czy zwierzęcego), ponieważ posiadają one zazwyczaj podobne alergeny i powodują zbliżone do siebie reakcje alergiczne. W praktyce oznacza to, że u osób uczulonych na brzoskwinię istnieje duże prawdopodobieństwo alergii na morele, migdały czy maliny. Przy cyklu 4-dniowym, produkty z tej samej rodziny mogą być spożywane tylko w danym dniu, a następnie - dopiero 4 dni później. Można je łączyć w jednym posiłku, jeśli wcześniej okazało się, że nie powodują reakcji alergicznych organizmu. Ułożenie diety rotacyjnej jest stosunkowo trudne, dlatego zaleca się, by przynajmniej w początkowym okresie konsultować ją z dietetykiem.
Alergia pokarmowa pojawia się najczęściej w wieku niemowlęcym i dziecięcym i może zapowiadać inne problemy uczuleniowe w przyszłości. Na szczęście, w wielu przypadkach możliwe jest skuteczne leczenie alergii.