Kołocz śląski (kołacz śląski) - historia, rodzaje, przepis

Kołocz śląski (kołacz śląski) to nazwa zwyczajowa ciasta, cieszącego się ogromną popularnością na Górnym Śląsku. Jest to tradycyjny wypiek staropolski oraz pieczywo obrzędowe.

Kołocz ma prostokątny kształt (ok. 40 x 60 cm), ok. 3,5 cm wysokości i charakterystyczny, maślany smak. Jedna blacha deseru waży nawet 5-6 kilogramów. Zwykle gotowe ciasto jest przewożone w całości od producenta do sklepu i dopiero wtedy zostaje pokrojone na kawałki 4-6 cm.

Największą popularnością cieszy się kołocz śląski z nadzieniem, ale istnieją również wersje bez masy w środku. Kołacz z nadzieniem na trzy warstwy - kremowe, drożdżowe ciasto od góry i od spodu, a po środku nadzienie, różniące się kolorem w zależności od składu.

Tradycyjna kołocza śląskiego pochodzi ze średniowiecza, kiedy wyrób ten miał szczególne znaczenie i był podawany między innymi na weselach. Obecnie ciasto wykonane zgodnie ze staropolską recepturą można spróbować w rejonie Górnego Śląska. W 2011 roku kołacz został wpisany na listę produktów regionalnych przez Unię Europejską.

Kołocz śląski z serem - nadzienie składa się z twarogu półtłustego z rodzynkami i skórką pomarańczową, wierzch ciasta ozdabia kruszonka z ciasta drożdżowego oraz cukier puder.

Kołocz śląski z makiem - kołacz w tej wersji to ciasto drożdżowe przełożone sporą ilością masy z maku niebieskiego, na wierzchu znajduje się charakterystyczna posypka.

Kołocz z śląski z jabłkiem - ciasto drożdżowe w tym wydaniu łączy się z nadzieniem jabłkowym z dodatkiem cynamonu. Bardzo często kruszonka jest dodatkowo obsypana cukrem pudrem.

Kołocz śląski ser-mak - to połączenie dwóch najpopularniejszych mas - makowej oraz twarogowej. Na wierzchu znajduje się spora warstwa posypki i cukier puder.

W niektórych cukierniach dostępne są również nietypowe rodzaje kołaczy, na przykład z budyniem, rabarbarem, truskawką czy śliwką.

Składniki na ciasto:

• 1 kg mąki pszennej,
• 200 g cukru,
• 1 jajko,
• 1 żółtko,
• 70 g masła,
• 60 g margaryny,
• 70 g smalcu,
• 700 ml mleka,
• 100 g drożdży.

Składniki na posypkę:

• 150 g masła,
• 150 g margaryny,
• 1 żółtko,
• 600 g mąki pszennej,
• 1 cukier wanilinowy.

Składniki na nadzienie:

• 1 kg twarogu półtłustego,
• 300 g cukru,
• 90 g rodzynek,
• 50 g kaszy mannej,
• 50 g masła,
• 1 jajko,
• 1 żółto.

Sposób przygotowania:

Do miski wkładamy pokruszone drożdże, dodajemy czubatą łyżkę cukru i mąki oraz ok. 150 ml letniego mleka. Mieszamy i pozostawiamy na około 10 minut.

Następnie do przesianej mąki dodajemy cukier, roztopiony i przestudzony tłuszcz, jajko i żółtko. Następnie wlewamy przygotowany wcześniej zaczyn i resztę letniego mleka. Całość dokładnie mieszamy drewnianą łyżką, do momentu aż masa będzie odchodzić od łopatki i pojawią się na nim pęcherzyki powietrza.

Ciasto pozostawiamy do wyrośnięcia w ciepłym miejscu, przykrywając wcześniej miskę ściereczką kuchenną. Masa w ciągu godziny podwaja swoją objętość.

Aby zrobić posypkę na kołocza należy rozetrzeć ze sobą masło, margarynę, cukier i cukier wanilinowy. Czynność tą wykonujemy do momentu, aż cukier przestanie być wyczuwalny. Kolejno dodajemy żółtko i mąkę, całość dokładnie mieszamy i pozostawiamy w zimnym miejscu.

Nadzienie twarogowe powstaje na skutek dokładnego wyrobienia sera z cukrem, jajkiem, żółtkiem, cukrem wanilinowym oraz kaszą manną.

Wyrośnięte ciasto drożdżowe rozwałkowujemy na wielkość blachy i układamy na papierze do pieczenia. Całość dziurkujemy widelcem, pokrywamy gotową masą serową i przykrywamy posypką - z ciasta odrywamy niewielkie kawałki, spłaszczamy je w dłoni i układamy je obok siebie, wkleśnieciem do góry.

Kołocza śląskiego pieczemy w piekarniku nagrzanym do 200 stopni przez 40-45 minut. Wystudzony deser posypujemy cukrem puder.