Kuchnia litewska

Od początku swojego istnienia, Litwa pokryta była w dużym stopniu lasami. Wraz z pojawieniem się osadników, na jej terenie rozpoczęło się rolnictwo, a we wczesnym średniowieczu popularna stała się uprawa zbóż, które wykorzystywano do tworzenia wypieków lub spożywano w postaci kaszy. Ta rolnicza nacja była jednym z największych konsumentów nabiału, który nie był tak rozpowszechniony w zachodniej części Europy. W zdrowej kuchni litewskiej pojawiły się także warzywa, owoce leśne oraz różne rodzaje grzybów.

Na obecny kształt kuchni litewskiej wpływ miała historia kraju, a w szczególności kraje sąsiedzkie oraz nacje wchodzące w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego – Białorusini, Polacy, Tatarzy, Ukraińcy i Żydzi. Tuż po potopie szwedzkim, mającym miejsce w XVII stuleciu, redukcji uległa uprawa zboża. Tymczasem coraz większe uznanie zyskiwał ziemniak, który przywędrował tam z Ameryki.

Dzięki bliskim kontaktom handlowym z krajami Azji Środkowej, cena różnorodnych przypraw na Litwie była wielokrotnie niższa niż w innych częściach Europy. Stąd w kuchni litewskiej stało się powszechne użycie takich przypraw, jak pieprz, gałka muszkatołowa i kolendra. Do dań dodawano też lokalnie rosnące zioła, takie jak mięta czy kminek. W okresie zaborów kuchnia Litwy znalazła się pod wpływem kuchni rosyjskiej i niemieckiej.

Oto typowe potrawy z kuchni litewskiej:

• Czebureki – rodzaj pierogów z farszem, które smaży się na głębokim tłuszczu. Najczęściej serwowane są w towarzystwie zupy.
• Cepeliny – ziemniaczane pyzy nadziewane najczęściej mięsem z dodatkiem cebuli i przypraw.
• Kastinys – lekka potrawa przyrządzona na bazie masła i śmietany z przyprawami.
• Kibinai – pieczone w piekarniku, duże pierogi z farszem.
• Kołduny – małe pierogi (zbliżone do polskich uszek) nadziewane surowym farszem i gotowane w zupie.
• Kugiel – babka ziemniaczana ze skwarkami, zapiekana w piekarniku.
• Chłodnik litewski – zupa na zimno z buraków, ogórków, kwaśnego mleka, śmietany, jajek i kopru; chętnie spożywana w czasie upałów; często podawana z ugotowanymi ziemniakami posypanymi koperkiem.
• Bliny – grube placki z ugotowanych ziemniaków, nadziewane mięsem lub grzybami.

Cepeliny (cepelinai) to pyzy lepione z ziemniaków i nadziewane farszem, najczęściej z mięsa z dodatkiem cebuli i przypraw, ale czasami również z innych składników. W północnych rejonach Polski cepeliny znane są jako kartacze. W różnych częściach Litwy potrawę przygotowuje się w rozmaity sposób, np. w Kłajpedzie z rybnym nadzieniem, a w Żemajtii ze specjalną śmietanową podlewką z grzybami.

Podstawę litewskiej kuchni stanowią ziemniaki. Wśród kartoflanych potraw litewskich warto wymienić wspomniany już kugiel, a także szwilpikaj (ziemniaczane pałeczki) czy wiedierie (kartoflane kiełbaski). Od wieków litewskim poczęstunkiem jest chleb z żytniej mąki. Przyrządza się go w rozmaity sposób: z kminkiem, miodem, trawami, rodzynkami itd. Specjałem litewskiej kuchni jest łobas – pieczony, cienko pokrojony czarny chleb z dodatkiem nasion słonecznika, czosnku i sera.

Za produkt numer dwa na Litwie uważany jest ser. Można tu znaleźć kilkaset jego rodzajów: od tradycyjnych twardych serów począwszy, a kończąc na serach owocowych (np. słynny ser jabłkowy). Sery owocowe doskonale komponują się z piwem. Jeśli chodzi o napoje, to warto wspomnieć o żalgirisie – najmocniejszym litewskim trunku. Żalgiris nieprzygotowanego degustatora łatwo zwala z nóg. Moc żalgirisa jest trochę mniejsza niż 75%. Inne napoje godne polecenia to litewskie miody pitne oraz kwas chlebowy – orzeźwiający napój wytwarzany z czarnego żytniego chleba.

Niektórzy smakosze twierdzą, że kuchnia litewska jest zbyt prosta i mało zróżnicowana. Ich opinia w dużej mierze opiera się na smakach z wileńskich restauracji. Prawdziwą kuchnię Litwy można poznać w małych kawiarniach w niedużych miejscowościach. Kuchnia litewska, wbrew pozorom, to zdrowa kuchnia, przy tym niezwykle aromatyczna i smaczna.