Lakownica żółtawa – występowanie, wygląd i właściwości
Lakownica żółtawa to rzadki w Polsce grzyb, który rośnie pojedynczo lub w grupach na różnych gatunkach drzew, głównie liściastych. W Azji od tysiącleci używany jest do celów leczniczych. Na Wschodzie wytwarza się z niego talizmany, a w Chinach nazywa się go grzybem nieśmiertelności. Co warto o nim wiedzieć?
1. Co to jest lakownica żółtawa?
Lakownica żółtawa (Ganoderma lucidum, reishi, lingzhi) to gatunek grzybów należący do rodziny lakownicowatych (Ganodermataceae). Jest pasożytem i saprotrofem występującym na drewnie drzew martwych lub atakującym drzewa osłabione bądź uszkodzone.
W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba lakierowana, żagiew lśniąca, lakownica lśniąca, wrosniak lśniący, lśniak połyskliwy.
Systematyka grzybów przedstawia się następująco:
- Domena - eukarionty,
- Królestwo - grzyby,
- Typ - podstawczaki,
- Klasa - pieczarniaki,
- Rząd - żagwiowce,
- Rodzina - lakownicowate,
- Rodzaj - lakownica,
- Gatunek - lakownica żółtawa.
Ganoderma lucidum występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. W Polsce jest rzadki, dlatego znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R, co oznacza, że jest to gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych.
Lakownica żółtawa jest niejadalna. Owocniki są jednoroczne, przy czym o ile świeże pojawiają się latem i jesienią, o tyle starsze można spotkać cały rok. Ganoderma lucidum można spotkać w lasach, parkach i ogrodach - na korzeniach, pniakach i dolnej części pni drzew, głównie obumarłych, ale czasami także żywych.
Rośnie pojedynczo lub w grupach na różnych gatunkach drzew, głównie liściastych. Powoduje białą zgniliznę drewna. Porażone przez niego drewno zmienia barwę na żółtawą.
2. Jak wygląda lakownica żółtawa?
Kapelusz lakownicy żółtawej jest płaski, o kształcie półokrągłym lub nerkowatym. Ma od 8 do 25 cm średnicy. Jego powierzchnia jest nierówna i bruzdkowana. Kapelusz jest początkowo jasny, cytrynowożółty, dość szybko jednak - z wiekiem - zmienia kolor.
Staje się najpierw żółtoczerwony, później ciemnieje. Ostatecznie staje się czerwonoczarniawy. Jego najbardziej charakterystyczną cechą jest lśniąca powierzchnia, która wygląda jak lakierowana.
Trzon lakownicy zółtawej może mieć długość do 15 cm i grubość do 2 cm. Ma nieregularny bok i walcowaty kształt. Jego barwa jest podobna do koloru kapelusza. Warto wspomnieć, że niektóre grzyby nie mają trzonu lub jest on szczątkowy. Wówczas są przyrośnięte bokiem.
Rurki reishi mają długość od 2 do 20 mm i tworzą zazwyczaj jedną warstwę, rzadziej dwie lub trzy. Ich miąższ jest gąbczasty, biały, tuż nad rurkami ochrowy, niewyraźnie pręgowany. Lingzhi nie ma specyficznego smaku czy zapachu. Zarodniki grzyba są szeroko elipsoidalne, jajowate ze ściętą podstawą i bezbarwną porą rostkową.
Gatunki podobne do reishi to:
- lakownica brązowoczarna (Ganoderma carnosum), które rosną na drzewach iglastych, a ich owocniki są ciemniej zabarwione,
- pniarek obrzeżony (Formitopsis pinicola).
3. Właściwości i zastosowanie reishi
Reishi to grzyb leczniczy wykorzystywany w tradycyjnej medycyny chińskiej. Leki na jego bazie stosuje się w chronicznej żółtaczce, nadciśnieniu, astmie i bronchicie. Leczono nim bezsenność, schorzenia żołądka, stany zapalne stawów i nerek.
Traktowano również jako środek wzmacniający siły organizmu, pomagający w przypadkach chorób nowotworowych. W Chinach grzyb jest uważany za symbol nieśmiertelności. Grzyb zawiera składniki aktywne, które wykazują działanie prozdrowotne. Lakownica żółtawa:
- wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego,
- reguluje sen i rytm dobowy,
- jest zaliczana do grupy adaptogenów. Jest to grupa nieszkodliwych substancji pochodzenia naturalnego, które wspomagają organizm w walce ze skutkami stresu,
- charakteryzuje się silnym potencjałem antyoksydacyjnym. Ma szerokie zastosowanie w terapii chorób cywilizacyjnych, wspomaga detoksykację,
- wywar łagodzi objawy pojawiające się z powodu ukąszeń przez owady, łagodzi swędzenie, obrzęk i zaczerwienienie,
- chroni serce i układ krążenia.
Właściwości lakownicy żółtawej wpływają na poprawę ogólnego stanu zdrowia, samopoczucia oraz kondycji fizycznej. Przyczyniają się do regulacji pracy organizmu.
Ponieważ grzyby reishi mają udokumentowany badaniami potencjał zdrowotny, są wykorzystywane jako suplement diety mający na celu wspieranie zdrowie i samopoczucia.
Szczególnie skorzystają z niego osoby cierpiące na alergie i choroby autoimmunologiczne. Może również znaleźć zastosowanie w profilaktyce nowotworów.