Leczenie żywieniowe - dla kogo jest przeznaczone i w jakich przypadkach należy je stosować?
W Polsce około 23% pacjentów wykazuje zaburzenie stanu odżywienia. Niedożywienie najczęściej występuje wśród pacjentów z nowotworami złośliwymi (85%), z chorobami zapalnymi jelit (80%), w wieku podeszłym (50%) oraz u pacjentów z chorobami układu oddechowego (45%). Badania wskazują, że u co trzeciego prawidłowo odżywionego chorego niedożywienie rozwija się po rozpoczęciu hospitalizacji, a u 70% niedożywionych przed przyjęciem do szpitala, skutki niedostatecznej podaży pokarmu pogłębiają się w trakcie pobytu w nim.
Zobacz także
Co powoduje tzw. niedożywienie szpitalne? Przede wszystkim choroba i towarzyszące jej skutki, tj. braku apetytu i zmniejszenie łaknienia, niskokaloryczna dieta szpitalna, a także przymusowe „głodówki” w czasie przygotowań do badań diagnostycznych i w okresie okołooperacyjnym. Nie bez znaczenia jest również brak zainteresowania personelu medycznego odżywianiem chorego. A przecież nie ulega wątpliwości, że podaż pokarmów spożywanych przez pacjenta powinna być tak samo monitorowana i kontrolowana jak podawane terapie lekowe.
Jeśli chory nie może odżywiać się wystarczająco w sposób naturalny, wskazane jest zastosowanie leczenia żywieniowego. Dr hab. Stanisław Kłęk, Prezes Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu na co dzień związany z krakowską Kliniką Chirurgii Ogólnej Gastroneterologicznej CM UJ opisuje je następująco: „Żywienie kliniczne to pojęcie znacznie szersze niż sama podaż składników odżywczych, to kompleksowe postępowanie lekarskie obejmujące ocenę stanu odżywienia, planowanie interwencji żywieniowej, zalecanie i podawanie odpowiednich dawek składników oraz monitorowanie tego leczenia. Lekarze, pielęgniarki i farmaceuci winni pamiętać, że to integralny element terapii konieczny do prawidłowego prowadzenia chorego”.
Istnieje kilka rodzajów leczenia żywieniowego. Najprostszym i podstawowym, kierowanym do chorych z małymi niedoborami energetyczno-białkowymi, jest modyfikacja diety doustnej oraz dołączenie doustnych preparatów odżywczych. Żywienie kliniczne można prowadzić też dojelitowo oraz pozajelitowo. Robi się to w celu poprawy ogólnej kondycji chorego, gdyż dieta taka jest łatwo przyswajalna i zawiera wszystkie potrzebne składniki pokarmowe. Powoduje to szybkie uzupełnienie niedoborów żywieniowych. Żywienie pozajelitowe (dożylne) zarezerwowane jest dla pacjentów w okresach okołooperacyjnych oraz z bardzo poważnymi schorzeniami, u których nie można zastosować żywienia doustnego, dożołądkowego czy dojelitowego. Żywienie dożylne winno jednak być stosowane możliwie najkrócej ze względu na możliwość pojawienia się niekorzystnych zmian w jelicie.
„Niedożywienie przekłada się na powikłania”, ostrzega doc. Kłęk. „Dobrze odżywiany pacjent, leczony szpitalnie z powodu zapalenia płuc, ma szansę wyzdrowieć w ciągu tygodnia, zaś temu, który cierpi na niedożywienie, grozi czterokrotne przedłużenie hospitalizacji”, dodaje. Ma to swoje skutki farmakoekonomiczne (zwiększenie kosztów leczenia) i jest niebezpieczne dla zdrowia i życia pacjentów. Ważne jest więc, by nie lekceważyć oceny stanu odżywienia i traktować ją jako element prawidłowego leczenia.