Niedobór cynku
Cynk jest mikroelementem pełniącym wiele funkcji w organizmie. Jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, regeneracji tkanek oraz bierze udział w procesach rozrodczych i odpornościowych. Niedobór cynku w organizmie powoduje spadek odporności oraz stany zapalne skóry.
1. Rola cynku w organizmie
Cynk jest składnikiem enzymów biorących udział w metabolizmie białek, węglowodanów oraz tłuszczów. Uczestniczy w magazynowaniu insuliny oraz zwiększa jej stężenie we krwi.
Inne ważne funkcje pełnione przez cynk w komórkach:
- bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych DNA i RNA,
- uczestniczy w ekspresji genów,
- zapewnia prawidłowy stan błon komórkowych,
- wykazuje działanie antyoksydacyjne,
- przeciwdziała utlenianiu nienasyconych kwasów tłuszczowych,
- uczestniczy w procesach odpornościowych,
- jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania skóry i błon śluzowych.
Liczne badania wykazały również, że cynk uczestniczy w usuwania z organizmu metali ciężkich - kadmu i ołowiu. Ponadto odgrywa istotną rolę w procesie odczuwania smaku.
2. Objawy niedoboru cynku
Nieodpowiednio zbilansowana dieta to główna przyczyna niedoboru cynku w organizmie. Jak rozpoznać deficyt?
Do głównych objawów niedoboru cynku w organizmie należą:
- obniżenie odporności w organizmie,
- zahamowanie wzrostu,
- opóźnienie okresu dojrzewania,
- schorzenia skóry (egzemy, rozstępy, sucha skóra),
wypadanie włosów,
- zaburzenie procesów gojenia się ran,
- brak apetytu i utrata masy ciała,
- przyspieszenie procesu starzenia się,
zaburzenia w odczuwaniu smaków i zapachów,
- zaburzenia hormonalne u mężczyzn.
Ponadto niedobór cynku w ciąży prowadzi do zahamowania rozwoju płodu oraz niedorozwoju mózgu dziecka.
Do niebezpiecznego deficytu najczęściej dochodzi wtedy, gdy organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na ten związek, np. w ciąży, okresie laktacji, podczas dużego wysiłku fizycznego czy rekonwalescencji po chorobie.
Należy przy tym pamiętać, że nadmiar cynku również jest szkodliwy i może powodować wymioty, osłabienie organizmu, niedokrwistość.
Dzienne zapotrzebowanie na cynk jest uzależnione od wieku - u osób dorosłych wynosi 10-15 mg, u dzieci 10 mg, z kolei u noworodków 3-5 mg.
Głównymi źródłami cynku są produkty pochodzenia zwierzęcego: mięso, jaja, ryby, ostrygi, w mniejszym stopniu roślinnego, czyli nasiona słonecznika, dyni, kiełki pszenicy i otręby pszenne, a także czosnek, cebula. Z pokarmów pochodzenia roślinnego wchłanianie cynku jest ograniczone ze względu na dużą ilość kwasu fitynowego. Nadmiar wapnia, magnezu oraz żelaza w diecie również utrudnia przyswajanie cynku.
Zawartość cynku w produktach spożywczych
| Produkt | Zawartość (mg/100 g) | Produkt | Zawartość (mg/100 g) |
|---|---|---|---|
| Ostrygi | 148,7 | Groszek zielony | 1,6 |
| Krewetki | 1,5 | Suchy groch | 4,2 |
| Mięso jagnięce | 5,3 | Orzechy ziemne | 3,2 |
| Żółtko jaja | 3,5 | Rzepa | 1,2 |
Cynk wchłaniany jest w jelicie cienkim, a jego przyswajalność wynosi 20-40 proc. Nadmiar cynku wydalany jest z moczem.
3. Cynk a procesy rozrodcze
Cynk uczestniczy w procesach rozrodczych. Odgrywa istotną rolę w wytwarzaniu spermy oraz podtrzymuje żywotność plemników. Prowadzi do zaburzeń płodności, w wyniku zmniejszenia liczby plemników w spermie oraz spadku ich żywotności, powodując nawet niepłodność. Spadek poziomu cynku w organizmie może wywołać obrzęk gruczołu krokowego, który powoduje utrudnienia w oddawaniu moczu oraz hamowanie transportu plemników z jąder. Niedobór cynku u chłopców może powodować niedorozwój narządów rozrodczych (hipogonadyzm).