Niedobór witaminy C 

Witamina C (kwas askorbinowy) pełni w organizmie wiele zróżnicowanych funkcji. Przede wszystkim wykazuje działanie antyoksydacyjne, gdyż uczestniczy w neutralizowaniu reaktywnych form tlenu i azotu. Zapobiega tym samym uszkodzeniom komórek i chroni ich makrocząsteczki przed powstawaniem uszkodzeń oksydacyjnych, a także uczestniczy w naprawie DNA.

Funkcje witaminy C uświadomiono sobie na przykładzie marynarzy, wyruszających w dalekie rejsy. Pomimo, iż mieli oni ze sobą odpowiednią ilość pełnowartościowego pożywienia, zapadali na różne infekcje, ich dziąsła zaczynały krwawić, a zęby wypadać. W skrajnych przypadkach infekcje chorobowe kończyły się śmiercią. Działo się tak, ponieważ marynarze nie jedli świeżych warzyw i owoców, będących źródłem witaminy C.

Oto funkcje, jakie w organizmie człowieka spełnia witamina C:

• podnosi odporność organizmu, szczególnie w okresie przeciążenia fizycznego,
• może skrócić czas trwania infekcji lub zarażenia (nie jest prawdą, że witamina C bezpośrednio zapobiega przeziębieniu),
• aktywizuje system immunologiczny organizmu,
• zapewnia sprawne funkcjonowanie układu krwionośnego,
• odpowiada za produkcję cholesterolu w wątrobie i przetwarzanie go w kwasy żółciowe,
• obniża poziom "złego" cholesterolu w organizmie, podnosząc tym samym poziom "dobrego",
• ochrania organizm przed miażdżycą,
• obniża ciśnienie tętnicze krwi,
• rozszerza naczynia krwionośne, ułatwiając przepływ krwi,
• chroni organizm przed zmianami nowotworowymi (usuwanie wolnych rodników),
• reguluje działanie układu nerwowego - uczestniczy w produkcji hormonu stresu, wytwarzanego w nadnerczach,
• pomaga w koncentracji,
• reguluje poziom glukozy we krwi.

W związku z faktem, iż witamina C hamuje rozwój wolnych rodników, zaczęto ją wykorzystywać do produkcji kremów, które przeciwdziałają wiotczeniu skóry. Ponadto chroni ona skórę przed niekorzystnym działaniem promieni słonecznych

Niedobór witaminy C w organizmie może występować na skutek zbyt niskiej zawartości witaminy C w diecie, zaburzenia wchłaniania w jelicie lub zwiększonego zapotrzebowania na tę witaminę.

Najczęściej niedobór witaminy C występuje u osób odchudzających się, stosujących diety zalecane w chorobach żołądkowo-jelitowych. Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C występuje u osób pracujących fizycznie, gdyż wraz z utratą potu następują jej straty, a także u mieszkańców miast (zanieczyszczenie środowiska), w długotrwałych sytuacjach stresowych, u osób oparzonych, po urazach, a także przyjmujących kwas acetylosalicylowy jako profilaktykę choroby niedokrwiennej serca (np. Acard, Polocard). Ponadto zwiększone zużycie witaminy C przez organizm występuje u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.

Do objawów niedoboru witaminy C należą:

• szybkie męczenie się,
• senność,
• bóle mięśni i stawów,
• skłonność do występowania siniaków,
• rozpulchnione i krwawiące dziąsła,
• spadek odporności organizmu.

Za podstawowe skutki niedoboru witaminy C uznaje się:

• szkorbut,
• obniżenie odporności i przedłużanie infekcji zakaźnych,
• trudności w gojeniu się ran,
• nieprawidłowości w przemianie kwasów tłuszczowych,
• osłabienie naczyń włosowatych i możliwość powstawania mikrowylewów w różnych narządach,
• łamliwość kości,
• powracające infekcje,
• apatię,
• zmęczenie,
• brak apetytu,
• bóle mięśniowe.

Ponadto stwierdza się anemię będącą wynikiem zaburzonego wchłaniania jonów żelaza w układzie pokarmowym. Niedotlenienie komórek powoduje osłabienie organizmu oraz szybkie męczenie się podczas wysiłku fizycznego. Witamina C jest niezbędna do prawidłowej syntezy kolagenu – największego białka organizmu człowieka. Kolagen występujący w skórze nadaje jej odporność na rozerwanie, uelastycznia oraz uczestniczy w procesie nawilżania i regeneracji skóry. W przypadku niedoboru witaminy C występuje suchość skóry, rany się długotrwale goją, pękają naczynka krwionośne.

Co to jest szkorbut?

Niedobór witaminy C w organizmie powoduje chorobę zwaną szkorbutem (gnilcem). Powoduje ona zaburzenia przemiany białkowej, węglowodanowej, tłuszczowej oraz syntezy sterydów. Typowymi objawami szkorbutu są:

• rozpulchnianie dziąseł,
• niekorzystne zmiany w zębach, także ich wypadanie,
• ból stawów i mięśni,
• obrzęki kończyn,
• brak apetytu,
• osłabienie.

Chorym na szkorbut może towarzyszyć depresja, zaburzenia endokrynologiczne oraz tzw. osteoporoza niedobarwliwa. W przypadku małych dzieci powoduje on chorobę Moellera i Barlowa.

Ze względu na fakt, iż kwas askorbinowy pełni istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, jego niedobór osłabia siły obronne organizmu. Ponadto niedobór witaminy C w organizmie sprzyja przyspieszonemu starzeniu się komórek oraz rozwojowi chorób nowotworowych i układu krążenia (np. nadciśnienie, miażdżyca). Obniżone stężenie kwasu askorbinowego występuje u osób palących papierosy oraz spożywających duże ilości alkoholu. Ochronne działanie witaminy C zaobserwowano w nowotworach piersi i szyjki macicy, przełyku, żołądka, jelita, odbytu. Dlatego, by przeciwdziałać chorobom cywilizacyjnym, należy stosować dietę bogatą w warzywa i owoce.