Przyczyny anoreksji
Problem anoreksji jest zagadnieniem złożonym, bez jednej, ściśle uznanej przyczyny. Predyspozycje genetyczne mogą być ważnym czynnikiem, ale zdecydowanie nie jedynym. Obserwacje wskazują, że przypadki jadłowstrętu psychicznego występują często w rodzinach o cechach perfekcjonistycznych, obsesyjnych, rywalizujących. Jednym z problemów w określaniu przyczyn anoreksji jest fakt, iż utrata wagi sama w sobie powoduje niektóre zaburzenia psychologiczne. Są to: depresja, niepokój, drażliwość, huśtawki nastroju, myślenie obsesyjne, niskie poczucie własnej wartości, wycofanie oraz zmiany osobowości.
1. Czynniki ryzyka anoreksji
Anoreksja może rozwinąć się jako sposób radzenia sobie np. z wyzwaniami i zmianami w okresie dojrzewania, problemami szkolnymi lub w rodzinie. Czasem czynnikiem wyzwalającym może być wykorzystywanie seksualne, gdzie anoreksja jest próbą zatrzymania dojrzewania własnego ciała i zaprzeczaniu tym zmianom.
Przyczyny rozpoczęcia odchudzania:
- krytyczna uwaga dotycząca nadwagi,
- identyfikacja ze sławną modelką czy aktorką stosującą dietę,
- presja środowiska (modelki, tancerki, gimnastyczki),
- przekonanie o zbawiennym wpływie na zdrowie eliminacyjnych diet,
- post o charakterze religijnym,
- zaburzenie postrzegania obrazu własnego ciała – chorzy nie zdają sobie sprawy z tego jak bardzo są wyniszczeni,
- negatywny stosunek do dojrzewania – dziewczęta chorujące na anoreksję zaprzeczają własnej seksualności, nie akceptują kobiecej figury swojego ciała, chcą przestać miesiączkować. Towarzyszy temu poczucie braku własnej atrakcyjności. W wyniku odchudzania sylwetka dziewczyny pozostaje podobna do sylwetki dziecka przed okresem dojrzewania. Chorzy unikają kontaktów z rówieśnikami płci przeciwnej.
- lęk przed dorosłością, dojrzałością fizyczną i psychiczną,
- niska samoocena i brak wiary w siebie,
- osoby chore są solidne, perfekcyjne, koncentrują się na nauce i osiąganiu sukcesów. Towarzyszy temu nadmierny krytycyzm, lęk przed porażkami.
Obserwuje się częstsze występowanie jadłowstrętu psychicznego w rodzinach, w których występują inne choroby psychiczne i uzależnienie od alkoholu. Rodziny chorych cechuje często nadopiekuńczość, szczególnie ze strony matki. W takiej sytuacji anoreksja staje się dla chorej osoby sposobem na wywalczenie sobie niezależności i indywidualności. Zbytnia bliskość w rodzinie również może przyczynić się do rozwoju choroby. Także w rodzinach, w których panują sztywne zasady notuje się więcej przypadków anoreksji. Ryzyko zachorowania jest większe, gdy członkowie rodziny przywiązują nadmierną uwagę do kwestii chudości i atrakcyjnego wyglądu. Krytykowanie wagi lub kształtów dziecka może mieć poważne następstwa, z rozwojem anoreksji włącznie. Choroba atakuje często również te osoby, które były lub są ofiarami przemocy lub molestowania seksualnego. Zaznacza się także rolę zachowań w rodzinie unikających konfliktów i ich wspólnego rozwiązywania. Jednak należy pamiętać, że anoreksja występuje też czasem bez uchwytnych przyczyn wyzwalających chorobę.
2. Presja społeczeństwa a rozwój anoreksji
W wielu społeczeństwach chudość jest uznawana za niezbędny atrybut kobiecej urody. Noszenie małego rozmiaru ubrań automatycznie jest uznawane za wyznacznik sukcesu, szczęścia i samokontroli. Przekaz, jaki trafia do kobiet z telewizji i prasy jest prosty: tylko szczupłe ciało może gwarantować pełnię szczęścia. Nic więc dziwnego, że diety odchudzające cieszą się tak dużą popularnością. Należy jednak pamiętać, że dla większości kobiet cel w postaci ultraszczupłej sylwetki jest nieosiągalny. Na wagę wpływają liczne czynniki, między innymi dziedziczne skłonności do określonego typu sylwetki. Wiele kobiet nie jest w stanie uzyskać figury modelki, zdrowo się odżywiając i ćwicząc. W takiej sytuacji część z nich zaczyna szukać bardziej drastycznych sposobów na utratę wagi. Osiągnięcie i utrzymanie bardzo szczupłej sylwetki pochłania coraz więcej ich uwagi. Z czasem chudość staje się obsesją, za którą często trzeba zapłacić bardzo wysoką cenę.
Do niedawna anoreksja była uznawana za domenę kobiet, ale ostatnio notuje się coraz więcej przypadków tej choroby u mężczyzn. Również oni zaczynają odczuwać presję atrakcyjnego wyglądu, widząc, że mężczyźni pojawiający się w reklamach są szczupli i muskularni.
3. Błędne koło w anoreksji
Po wystąpieniu anoreksji chory wpada w pewien schemat choroby. Głodzenie się powoduje utratę wagi. Spadek wagi jest odnotowany przez inne osoby, dzięki czemu zostają zaspokojone potrzeby emocjonalne chorego. Czuje on dumę z samokontroli oraz władzę nad sobą i swoim życiem. Uczucie to napędza go do dalszego odchudzania i znacznie utrudnia uświadomienie sobie swojego problemu. Warto pamiętać, że osoby zmagające się z anoreksją często wykazują się determinacją w dążeniu do celu w wielu dziedzinach życia. Traktują poważnie nie tylko odchudzanie, ale i naukę, pracę lub aktywność fizyczną. Wytrwanie w swoich postanowieniach, nawet gdy są szkodliwe dla zdrowia, jest dla nich swego rodzaju sprawdzianem siły woli. Dążenie do chudej sylwetki bywa dla nich podporą również w trudnych chwilach. Osoby znajdujące się w grupie ryzyka anoreksji nierzadko zapadają na tę chorobę w kluczowych dla swojego życia momentach. Może to być rozpoczęcie dojrzewania, zakończenie związku, rozpoczęcie nauki w nowej szkole lub śmierć kogoś bliskiego. Świadomość kontroli nad swoim ciałem jest wówczas źródłem pocieszenia.
Mimo iż anoreksja nie jest chorobą dziedziczną, osoby, które mają w rodzinie przypadki anoreksji są aż o 8 razy bardziej narażone na zachorowanie.