Rodzaje otyłości

Nadwaga i otyłość to choroby cywilizacyjne uznawane obecnie za choroby przewlekłe. Coraz więcej osób narzeka na zbędne kilogramy, które zaczynają negatywnie wpływać na zdrowie. Jakie zatem są przyczyny otyłości, co powoduje nadmierny przyrost na wadze? Wielu ekspertów uważa, że tylko poznanie przyczyn otyłości i określenie jej rodzaju pozwala na skuteczne odchudzanie. Jakie zatem mamy rodzaje otyłości? Czy otyłość wtórna i otyłość pierwotna powinny być inaczej leczone?

1. Przykłady sylwetek zdrowych i otyłych pacjentów a przyczyny otyłości

Otyłość to choroba cywilizacyjna, która może mieć różne podłoże. W jednych przypadkach przyczyną jest styl życia, w innych choroby czy zażywane leki. Rozpoznanie powodów pojawienia się wielu zbędnych kilogramów jest bardzo istotne. Możemy wyróżnić dwa rodzaje otyłości: pierwotną i wtórną.

1.1. Otyłość pierwotna

Na powstanie otyłości pierwotnej ma wpływ kilka czynników:

Zobacz film: "Jak ograniczyć węglowodany w diecie?"

• Genetyczny – nadmierne przybieranie na wadze może być od nas niezależne. Ma po prostu charakter rodzinny, jest zapisane w naszych genach.
• Biologiczny – nasze odżywianie się reguluje ośrodkowy układ nerwowy. Jego zaburzenia mogą mieć wpływ na to, co jemy i jak dużo pokarmów spożywamy.
• Styl życia – to niezwykle istotny czynnik, powodujący nadmierną wagę. Najgorszy dla naszej figury jest brak ruchu, a także niezdrowe odżywianie. Siedzący tryb życia, jedzenie typu fast food i obiady pełne zwierzęcych tłuszczów sprawiają, że dostarczamy organizmowi zbyt dużo energii, których nie potrafi spożytkować. To właśnie te zapasy zamieniają się w wałki tłuszczu.
• Psychologia – zdarza się, że otyłość jest spowodowana zaburzeniami nastroju. Sprawiają one, że nie mamy kontroli nad tym, ile jedzenia pochłaniamy. Czekoladą poprawiamy sobie humor albo po prostu zabijamy nudę. Ciągłe posiłki pozwalają również zapomnieć o codziennych problemach i odstresowują. Niestety, wraz z kolejnymi kilogramami pojawia się również coraz więcej kłopotów.

1.2. Otyłość wtórna

Otyłość wtórna może być efektem wielu chorób metabolicznych, ośrodkowego układu nerwowego, uszkodzenia podwzgórza mózgu, wad chromosomalnych lub też zażywania niektórych leków. Do czynników, które wywołują otyłość wtórną zaliczamy:

• Choroby uwarunkowane genetycznie – zespół Downa, chorobę Dercuma, zespół Padera-Williego, zespół Laurence'a-Moona-Biedla.
• Choroby podwzgórza – guzy, stany zapalne, dystrofię tłuszczowo-płciową, zespół Blounta, zespół Froehlicha, zaburzenia neurologiczne.
• Endokrynopatie – niedobór hormonów wzrostu, zespół przekwitania, niedoczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy, hipogonadyzm, zespół Cushinga, hiperinsulinizm pierwotny.
• Leki – przeciwcukrzycowe, przeciwdepresyjne, neuroleptyki, steroidy i glikokortykosteroidy, estrogeny, progesteron, pochodne fenotiazyny.

2. Diagnostyka otyłości

Najczęściej występuje otyłość prosta. Jest ona efektem dodatniego bilansu energetycznego. Kiedy spożywamy nadmierną ilość pokarmów i dodatkowo prowadzimy bierny tryb życia, energia dostarczana do organizmu w nadmiarze nie jest wykorzystywana, lecz kumuluje się. Odbywa się to poprzez odkładanie tłuszczu w różnych partiach ciała.

Szacuje się, że na otyłość w Polsce cierpi obecnie około 20% populacji. Nadwaga jest jeszcze częstsza – występuje u 45% mężczyzn i 35% kobiet. W patogenezie otyłości dużą rolę odgrywają zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Przyczyną otyłości może być nadmierne spożywanie pokarmów, ale także niski metabolizm spoczynkowy. W takich wypadkach jedynie dodatkowy wysiłek fizyczny jest w stanie zrównoważyć całkowity bilans energetyczny.

Choć do rozpoznania otyłości wystarczą dwa niezbędne, wspomniane wcześniej, wskaźniki, coraz częściej lekarze i dietetycy korzystają z dodatkowych pomiarów, które pomagają dokładniej określić rodzaje otyłości i wynikające z nich konsekwencje zdrowotne. Do tych pomiarów zalicza się:

• masę ciała;
• wskaźnik WHR (ang. waist to hip ratio) – jest to wskaźnik talia – biodro. W celu określenia rozmieszczenia tłuszczu, aby dowiedzieć się, jaki masz typ otyłości, należy zmierzyć obwód talii i bioder (w centymetrach). Obwód talii mierzy się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a górnym grzebieniem kości biodrowej. Najszerszy obwód bioder występuje na wysokości krętarza większego kości udowej. Następnie określa się stosunek obwodu talii do bioder – jest to właśnie wskaźnik WHR.
• obwód talii.

Na podstawie tych pomiarów można określić rodzaje otyłości. Wyróżnia się:

• otyłość uogólnioną (prostą);
• otyłość brzuszną (androidalną);
• otyłość pośladkowo-udową (gynoidalną).

Otyłość uogólniona – tkanka tłuszczowa rozmieszczona jest równomiernie w obrębie całego ciała. Ten rodzaj otyłości występuje zazwyczaj u osób, u których problemy z utrzymaniem wagi rozpoczęły się już w dzieciństwie.

Otyłość brzuszna – typ jabłko – wiąże się z większym ryzykiem występowania chorób towarzyszących. Nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy choroba wieńcowa wcale tu nie dziwią. Ten typ otyłości częściej spotykany jest u mężczyzn, chociaż ryzyko, że pojawi się również u kobiet zwiększa się w momencie, gdy wkraczają w okres menopauzalny.

Otyłość pośladkowo-udowa – typ gruszka – ten rodzaj otyłości dotyczy przede wszystkim kobiet. Ich ramiona i talia są raczej szczupłe, a kłopotliwą nadwagę można zaobserwować od pasa w dół. Ten typ otyłości nie jest tak niebezpieczny jak otyłość brzuszna, która dotyka wielu ważnych narządów wewnętrznych, ale trudniej się jej pozbyć.