Skutki anoreksji
Wśród kobiet osteoporoza dotyczy głównie tych po menopauzie, gdy wraz z zakończeniem miesiączkowania do innych czynników rozwoju choroby dołącza się brak ochronnej roli estrogenów. Są one produkowane przez jajniki, tkankę tłuszczową, łożysko. Jednak to wygaśnięcie funkcji jajników powoduje, że w organizmie kobiety zaczyna brakować estrogenów. Ale nie tylko menopauza do tego prowadzi.Nadmierne odchudzanie się i głodzenie także powoduje zatrzymanie funkcji endokrynologicznej jajników, co prowadzi do jednego z poważniejszych powikłań anoreksji u młodych kobiet.
1. Spadek masy ciała w anoreksji
Wydzielana przez podwzgórze gonadoliberyna (GnRH) pobudza przysadkę do produkcji hormonów płciowych: FSH (hormon folikulotropowy) i LH (hormon luteinizujący) oddziałujących na jajniki. Pulsacyjność ich wzajemnego wydzielania i oddziaływania wpływa na cykliczność zmian w układzie płciowym kobiety, wystąpienie owulacji oraz miesiączki. Te ścisłe zależności mogą być zaburzone przez wiele czynników: stres, zmianę klimatu, stosowane leki, nieodpowiednią dietę, intensywne ćwiczenia. Jest nim także znaczny spadek masy ciała.
Kiedy indeks masy ciała (BMI) kobiety osiągnie wartość poniżej 17,5 (norma: 18,5–24,9) lub jej waga jest niższa niż 80% należnej masy ciała dla wieku i wzrostu, podwzgórze przestaje pulsacyjnie wydzielać gonadoliberynę. Jakby w wyniku braku dostarczanej energii w postaci pożywienia, stojąc przed koniecznością jej oszczędzania, organizm rezygnuje z wielu czynności, także z produkcji hormonów.Co za tym idzie, przysadka nie dostaje wystarczającego sygnału i bodźca do wydzielania hormonów płciowych. A niski poziom FSH i LH nie pobudza jajników do produkcji m.in. estrogenów i fizjologicznych przemian, czego skutkiem jest brak miesiączki.
2. Osteoporoza w anoreksji
Pozbawienie młodej dziewczyny wpływu estrogenów powoduje zmniejszenie gęstości tkanki kostnej,co automatycznie oznacza osłabienie kości, ryzyko zachorowania na osteoporozę i groźne złamania, typowe dla starszych kobiet: złamania kręgów kręgosłupa lub szyjki kości udowej. Nie dochodzi do tego, jeśli jajniki młodej kobiety produkują dostateczną ilość estrogenów, a dzieje się tak dzięki regularnym miesiączkom. Ważne jest też, by w jej pokarmie znajdowała się odpowiednia dla wieku ilość wapnia który wzmocni kości. Dzięki temu około 25. roku życia kości kobiety osiągają maksymalną gęstość, która potem stopniowo będzie się wraz z wiekiem zmniejszać, znacznie spadając po okresie menopauzy. Im wyższy poziom gęstości kości osiągnie kobieta w młodym wieku, tym ma mniejsze szanse na zachorowanie na osteoporozę.
Ale osteoporoza u anorektyczek to nie tylko kwestia braku estrogenów. Obserwuje się u nich nadmiar innego hormonu – kortyzolu, który ma działanie osłabiające kości. Do tego niedożywienie, brak odpowiedniej ilości wapnia w diecie, zaburzenia równowagi hormonalnej. To jedno z najpoważniejszych powikłań anoreksji, które rozwija się bardzo podstępnie. Tego się długo nie czuje, dopiero np. ból lub nagłe złamanie przy banalnym urazie ujawnia osłabienie kości. Im dłużej trwa anoreksja i im jest poważniejsza, tym mniejsze są szanse na odzyskanie prawidłowej gęstości kości.
2.1. Leczenie osteoporozy w anoreksji
Podstawowym leczeniem oczywiście jest leczenie samej anoreksji i przyrost masy ciała, dzięki któremu dziewczyna zacznie znowu miesiączkować. Jeśli jednak brak miesiączki w przebiegu anoreksji trwa dłużej niż 6 miesięcy, kobieta powinna rozpocząć przyjmowanie leków, które pomogą odtworzyć naturalny rytm hormonalny. Najczęściej stosuje się hormonalną terapię zastępczą, by zapobiec zmianom kostnym. Są to leki przyjmowane także przez kobiety po menopauzie w celu zmniejszenia towarzyszących jej objawów. Ważna jest także suplementacja wapnia i witaminy D oraz odpowiednie, zalecone przez lekarza ćwiczenia wzmacniające kości.
3. Powikłania anoreksji
Anoreksja powoduje nie tylko problemy natury emocjonalnej, ale i skutkuje wieloma zaburzeniami ze strony układów w organizmie człowieka. Choroba może doprowadzić do śmierci chorego. W ciężkich postaciach anoreksji dochodzi do powolnego umierania na oczach rodziny i bliskich osób. Chory ma dotkliwe poczucie bezsilności. Ryzyko śmierci jest większe, jeśli osoba chora na anoreksję przyjmowała środki o działaniu przeczyszczającym, wywoływała wymioty lub nadużywała substancji chemicznych. Należy uświadomić sobie, że anoreksja to choroba o największym współczynniku zgonów w grupie wszystkich chorób psychicznych. Jest szczególnie niebezpieczna, gdy proces jej leczenia nie przebiega prawidłowo. Długotrwała anoreksja skutkuje spustoszeniem w ciele chorego. Organizm jest wychudzony i wyniszczony.
Najczęstsze powikłania anoreksji dotyczą następujących układów:
- układ kostny – osteoporoza, osteopenia, zahamowanie wzrostu,
- układ krwiotwórczy – anemia, hipoplazja szpiku, pancytopenia, trombocytopenia, neutropenia z limfocytozą, niski opad (OB),
- ośrodkowy układ nerwowy – zanik istoty białek, zaniki korowe, powiększenie przestrzeni płynowych, trudności z koncentracją, napady drgawkowe, depresja, trwałe deficyty neuropsychologiczne, apatia,
- mięśnie – skurcze i bóle mięśniowe, osłabienie siły mięśniowej,
- układ moczowy – nefropatia, obrzęki głodowe, kamica nerkowa, spadek filtracji kłębkowej,
- układ krążenia – zaburzenia rytmu serca, sinica, bradykardia, spadki ciśnienia tętniczego krwi,
- skóra – suchość skóry, łamliwość paznokci, meszek na twarzy i ciele, zmniejszenie grubości włosów, zajady,
- układ rozrodczy – zanik miesiączki, niepłodność, zanik libido, zahamowanie rozwoju psychoseksualnego,
- układ pokarmowy – wymioty, bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, nieprawidłowe wskaźniki wątrobowe, zaburzenia pasażu w przewodzie pokarmowym, przedłużone opróżnianie się żołądka,
- układ hormonalny, metabolizm – hipoglikemia, liczne zmiany hormonalne, hipofosfatemia, zaburzenia elektrolitowe, hipercholesterolemia, hiperfosfatemia, odwodnienie, zaburzona regulacja temperatury ciała.
Anoreksja to niezwykle groźna, nierzadko śmiertelna choroba, która wymaga szybkiego rozpoznania i wdrożenia właściwego leczenia.