Suplementacja witamin D i K pod lupą
Organizm człowieka nie wytwarza samodzielnie witamin. Ponieważ jednak są one niezbędne do rozwoju i utrzymywania zdrowia, musimy korzystać z zewnętrznych źródeł – pożywienia bądź ich produkcji przy udziale drobnoustrojów. Dziś nie zawsze źródła te są wystarczające, co skłania nas do sięgania po suplementy diety. Jakie witaminy dostarczać sobie taką drogą i jak to robić, aby mieć pewność efektywnego działania substancji czynnej?
1. STOP niedoborom
2.
Około 80% witaminy D (formy D3, czyli cholekalcyferolu) powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Mimo to w wielu krajach obserwuje się niedobory tej witaminy, które dosięgają całej populacji. Również w Polsce tylko przez parę tygodni w roku mamy dostęp do odpowiedniej dawki promieniowania słonecznego. Poza tym okresem cierpimy na deficyt tego ważnego dla ludzkiego zdrowia związku. Dlatego należy pamiętać o suplementacji witaminy D3 i najlepiej stosować ją przez cały rok.
Znacznie rzadziej jesteśmy narażeni na niedobry witaminy K. W niewielkiej ilości stale jest ona produkowana przez bakterie symbiotyczne żyjące w naszych jelitach. Niemniej jednak jej deficyty mogą nas dotknąć w okresach rozmaitych schorzeń i w wypadku kontuzji. Z uwagi na to, że jest ona dostępna w nielicznej grupie pokarmów, również witaminę K warto włączać do suplementacji.
3. TAK dla świadomych wyborów
Na rynku obecnych jest kilka preparatów witaminowych łączących w sobie witaminę D i K. Wraz z dodatkowym udziałem wapnia mogą one m.in. zapobiegać osteoporozie. Związki te działają synergistyczne, co oznacza, że jeden potęguje działanie drugiego. Dzieje się tak, ponieważ witamina D pomaga w przyswajaniu wapnia, a witamina K decyduje o jego skierowaniu do kości.
Rozpoczynając suplementację witamin D i K, rzadko zastanawiamy się nad tym, pod jaką postacią będą one dla nas najbardziej skuteczne. Zazwyczaj decyduje za nas farmaceuta, który podsuwa nam jeden z dostępnych specyfików. Aby jednak świadomie wybierać dla siebie najlepsze preparaty, warto zaznajomić się z podstawowymi informacjami na temat suplementów oferowanych przez rynek farmaceutyczny. Dzięki temu będziemy mogli wybrać dla siebie ten najbardziej odpowiedni specyfik.
4. Co warto wiedzieć o suplementach?
Każdy lek czy suplement diety musi zostać przygotowany w taki sposób, aby był bezpieczny dla pacjenta. Trudność, jaka stoi przed farmakologami, polega na takim zaprojektowaniu preparatu, by po jego podaniu drogą doustną dotarł on do właściwych miejsc oddziaływania. Dzięki temu uwolniona substancja czynna wywoła pożądany efekt. Warto wiedzieć, że przy podaniu doustnym lek nigdy nie jest przyswajalny w 100%.
Parametrem, który opisuje, jaka dokładnie część leku w formie aktywnej dostaje się ostatecznie do układu krwionośnego i jaka jest jego szybkość wchłaniania, jest tzw. biodostępność (nazywana też dostępnością biologiczną). W przypadku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich jak np. D i K, niekorzystne warunki mogą spowodować gorsze uwalnianie i wchłanianie substancji aktywnych z suplementów, czyli obniżoną biodostępność. Ma na to wpływ wiele czynników. Do najważniejszych możemy zaliczyć sposób przyjmowania preparatu czy formę farmaceutyczną, w jakiej dany preparat jest sprzedawany (tabletka, kapsułka etc.).
5. Kapsułki kontra tabletki
Przeprowadzone badania wskazują, że sposób uformowania leku może mieć duże znaczenie przy jego wchłanianiu. Na rynku dostępne są witaminy pod różnymi postaciami farmaceutycznymi. Aby wiedzieć, którą z nich najlepiej wybrać, warto zapoznać się z rodzajami formulacji, czyli z formami technologicznymi, pod jakimi występują produkty. Wśród witamin możemy spotkać się z tabletkami (do ssania czy połykania), kapsułkami (kapsułki żelatynowe) czy kroplami. Zasadnicza różnica pomiędzy tabletkami a kapsułkami polega na tym, że w przypadku tych pierwszych określona dawka leku jest sproszkowana i sprasowana do odpowiedniego kształtu, dzięki czemu nadaje tabletce twardość.
W kapsułkach natomiast porcja leku (w postaci proszku bądź roztworu) zamknięta jest w dość miękkiej kapsułce, która została uformowana z żelatyny bądź skrobi. Ważnym atutem kapsułki jest jej większa biodostępność. Gdy w kapsułce znajduje się lek rozpuszczony w postaci roztworu, substancja czynna będzie wchłaniać się szybciej niż z tabletki. Dzięki temu przyjęta dawka będzie lepiej wykorzystana przez organizm.
6. Jak zażywać leki?
Podczas suplementowania witamin (w tym D i K) ważne jest to, aby stworzyć w organizmie odpowiednie środowisko przyjęcia leku. Preparaty należy przyjmować razem z posiłkiem lub stosować takie, które zawierają dodatkowy składnik ułatwiający ich wchłanianie. Do składników takich możemy zaliczyć np. tran czy olej lniany, które stanowią idealne środowisko do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Oleje te zawierają też korzystne dla naszego organizmu nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak omega-3 czy omega-6. Dodatkowo w przypadku witaminy D, która wchłaniana jest w jelicie cienkim przy obecności kwasów żółciowych, istotne jest to, aby była ona podawana z nośnikiem lipidowym, który zwiększy stopień absorpcji substancji, a w konsekwencji doprowadzi do zwiększenia aktywnej witaminy D w osoczu.
Przewagę nad tabletkami mają w tym przypadku kapsułki, które często zawierają już taki lipidowy nośnik. Nie istnieją dokładne dane mówiące o ilości tłuszczu, którą trzeba spożyć, aby zapewnić witaminie D najlepszą biodostępność. Pewne jest natomiast, że witamina D, spożywana równocześnie z tłuszczem, będzie lepiej wbudowywana do naszego organizmu. Takie połączenie zwiększy efektywność wchłaniania substancji czynnej średnio do 78%.
7. Jak wchłaniane są witaminy D i K?
Prawidłowe wchłanianie witamin w przewodzie pokarmowym zależy od właściwie przebiegającego trawienia i wchłaniania tłuszczów z pokarmu. Z jelita cienkiego witaminy rozpuszczalne w tłuszczach są dalej transportowane pomiędzy narządami za pośrednictwem specjalnych białek przenośnikowych lub kompleksów lipoproteinowych osocza.
Witaminy D i K taką drogę odbywają pod postacią tzw. chylomikronów. Przyjmuje się, że absorpcja witaminy D w świetle jelita cienkiego zachodzi w ten sam sposób, co innych tłuszczów, takich jak triacyloglicerole, cholesterol czy fosfolipidy. Niewiele natomiast wiadomo na temat mechanizmu absorpcji witaminy K. Dzieje się tak dlatego, że pewna jej część (K2) pochodzi z naszych jelit.
8. Suplementuj z głową
Należy pamiętać, że przyjmowanie dużych dawek tych witamin może skutkować ich akumulacją w niektórych komórkach naszego organizmu. Najbardziej na to podatne są te z nich, które zawierają lipidy. W rezultacie mogą one osiągnąć toksyczne stężenie danej witaminy. Z drugiej strony niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach obserwujemy w przebiegu tzw. zespołu złego wchłaniania tłuszczów.
Niezupełne wchłanianie leku z przewodu pokarmowego może być też spowodowane nieodpowiednim środowiskiem dla działania danego preparatu. Może zdarzyć się i tak, że dany lek ulegnie rozkładowi w organizmie, zanim zdąży się do końca wchłonąć. Dlatego za każdym razem, gdy suplementujemy witaminy D i K, miejmy na uwadze, jaką postać preparatu wybieramy oraz z czym i w jaki sposób go zażywamy.
dr n med. Magdalena Salwińska biolog medyczny absolwentka Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie