Bulimia - przyczyny, objawy, skutki, leczenie

Bulimia to zaburzenie odżywiania, które przejawiają napady niekontrolowanego objadania się i lęk przed przybraniem na wadze. To również prowokowanie wymiotów, przyjmowanie środków przeczyszczających i moczopędnych, lewatywy lub intensywne ćwiczenia fizyczne. Bulimicy robią sobie krzywdę, ponieważ chcą uzyskać idealną, szczupłą sylwetkę, nawet wtedy, gdy nie mają nadwagi. Nieleczona choroba negatywnie wpływa na stan zdrowia i może doprowadzić do śmierci. Jakie są przyczyny, objawy i skutki bulimii? Jak przebiega leczenie zaburzeń odżywiania? Jakie są różnice między bulimią a anoreksją?

1. Charakterystyka i definicja bulimii

Bulimia, czyli żarłoczność psychiczna i bulimia nervosa to napady obżarstwa i przyjmowania ogromnej ilości pokarmu, po których następuje uczucie strachu przed przytyciem. W takiej sytuacji chory najczęściej zaczyna prowokować wymioty, stosować środki przeczyszczające, wykonywać lewatywy lub intensywnie ćwiczyć fizycznie.

Często decyduje się też na niskokaloryczne diety, które mogą zagrażać życiu. Epizody niepohamowanego apetytu powtarzają się raz na jakiś czas, w skrajnych przypadkach nawet codziennie. Bulimik traci wówczas kontrolę nad jedzeniem, potrafi zjeść ponad 3,5 tysiąca kalorii w niecałą godzinę. Znane są sytuacje, kiedy chory spożył 20 tysięcy kalorii w osiem godzin.

Osoby, dotknięte tym zaburzeniem odżywania doskonale znają uczucie wstydu i ulgi. Muszą ukrywać swoje działania przed otoczeniem, zagłuszać dźwięki w toalecie i unikać wspólnych posiłków z rodziną. Bulimia wyniszcza organizm i długo może być niezauważona przez otoczenie.

Zobacz film: "Bulimia [Kontrowersje]"

Bulimicy najczęściej nie akceptują swojego wyglądu i mają niskią samoocenę. Poza napadami kompulsywnego jedzenia chorzy mogą nadużywać substancje psychoaktywne, cierpieć na depresję lub nieustannie odczuwać niepokój. Taki sposób odżywania niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji.

2. Statystyki bulimii

Szacuje się, że bulimia u kobiet występuje od trzech do pięciu razy częściej niż u mężczyzn. Statystyki różnią się w zależności od kraju, ale pokazują, że to zaburzenie odżywiania pojawia się u 0,3 - 9,4% kobiet i 0,1 - 1,4% mężczyzn. Najczęściej chorują osoby przejmujące się swoim wyglądem i bardzo aktywne fizycznie.

Często bulimia rozpoczyna się w wieku nastoletnim, nieleczona może trwać do 40. roku życia. Liczba chorych nie jest dokładnie znana, ponieważ niektórzy powrócili do zdrowia bez pomocy lekarza i psychologa. Określa się, że bulimia pojawia się u około 4% ludzi w wieku 19-30 lat, a 2% spośród nich umiera.

3. Podłoże bulimii

Trudno jednoznacznie wskazać podłoże bulimii, jej pojawienie się jest indywidualne i jedynie lekarz jest w stanie określić konkretny powód. Przyczyną bulimii może być:

• błędne postrzeganie własnej osoby,
• brak akceptacji ze strony otoczenia,
• długotrwałe problemy rodzinne,
• poczucie bezsensu życia,
• problemy z kontrolą zachowań impulsywnych,
• osobowość chwiejna emocjonalnie,
• brak umiejętności wyrażania gniewu,
• konfliktowość,
• brak poczucie bezpieczeństwa w rodzinie,
• krytyczni rodzice,
• zdystansowani emocjonalnie rodzice,
• występowanie depresji w rodzinie,
• występowanie otyłości w rodzinie,
• przewlekle podniesiony poziom hormonu stresu - kortyzolu,
• zaburzenia poziomu greliny - hormonu głodu,
• zaburzenia funkcji neuroprzekaźników.
• wizerunek kobiet wykreowany przez media,
• brak kontroli nad własnym życiem,
• gwałtowne zmiany w życiu.

Bulimia to zdecydowanie więcej niż zaburzenie odżywiania. W ten sposób chory może odreagowywać stres, złość lub smutek. Jest to próba polepszenia swojej sytuacji życiowej i chęć zmiany swojego wyglądu.

4. Objawy choroby

Osoby chore na bulimię ukrywają swoje problemy i starają się zachowywać naturalnie. Początkowo zaburzenia odżywiania są niezauważalne przez rodzinę. Bulimicy bardzo przejmują się swoim wyglądem i wagą. Napady obżarstwa nie pojawiają się często, ale ich występowanie nasila się wraz z biegiem czasu.

W skrajnych przypadkach wilczy głód może występować nawet kilka razy dziennie. Niedobór składników odżywczych jest przyczyną nadmiernego wypadania włosów, łamliwości paznokci oraz zmiany kolorytu skóry. Chory może mieć również opuchnięte dłonie i stopy oraz podrażnione palce od prowokowanych wymiotów.

Bulimik nieustannie czyta na temat jedzenia i zna na pamięć kaloryczność wielu produktów. Po wspólnym obiedzie natychmiast udaje się do toalety i wymiotuje, najczęściej próbuje zagłuszyć dźwięki suszarką do włosów lub maksymalnym strumieniem wody.

Najczęściej unika jedzenia w towarzystwie i je wtedy gdy nikogo nie ma w domu lub zabiera talerz do swojego pokoju pod pretekstem nauki. Pojawiają się momenty, gdy z lodówki i szafek znikają ogromne ilości jedzenia. Chory uważa, że jest otyły i boi się przybrać na wadze.

Często twierdzi, że nie zmieści się w ubrania i próbuje kupić jak największe rozmiary. Głodzi się, intensywnie i długo ćwiczy, prowokuje wymioty, stosuje leki lub herbatki moczopędne i zmniejszające apetyt. Bulimik nie panuje nad jedzeniem i nad własnymi emocjami. Jest nerwowy, rozdrażniony, agresywny i złośliwy.

Unika konieczności odpowiadania na pytania i nie chce słyszeć ani rozmawiać o jedzeniu. Zaburzenie odżywiania może przebiegać na dwa sposoby. Bulimia przeczyszczająca ma miejsce wtedy, gdy osoba chora regularnie wymiotuje i stosuje preparaty przeczyszczające lub moczopędne. Zdarza się, że często wykonuje również lewatywę.

Bulimia nieprzeczyszczająca to głodówki w połączeniu z intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, trwającymi wiele godzin. Chory nie wymiotuje i nie stosuje żadnych środków, wspomagających trawienie i wydalanie.

5. Skutki bulimii

Zaburzenia odżywiania prowadzą do nieodwracalnych zmian w organizmie. Bulimia powoduje utratę cennych minerałów, takich jak wapń i potas. Osoby chore stają się bardziej narażone na wystąpienie osteoporozy i zaburzeń pracy serca.

Wymioty podrażniają gardło, ich wzmożona częstotliwość może spowodować nawet przerwanie przełyku lub jego poważne uszkodzenia. Może pojawić się wiotkość i nadżerki żołądka oraz przewlekłe zapalenie trzustki. Ponadto, szkliwo staje się znacznie bardziej osłabione ze względu na działanie kwasu żołądkowego.

Mogą wystąpić zapalenia dziąseł, owrzodzenia jamy ustnej, afty, pleśniawki oraz próchnica. Przyjmowanie zbyt małej ilości płynów negatywnie wpływa na pracę nerek. Bulimia zaburza też cykl menstruacyjny) u kobiet i może zatrzymać miesiączkę, a nawet spowodować problemy z płodnością.

Zaburzenia postrzegania własnej sylwetki mogą doprowadzić do pojawienia się depresji. Bulimicy mogą mieć problemy z oddychaniem oraz uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Równie często można zauważyć wysuszenie skóry, pojawienie się rozstępów na ciele oraz wrzodów na powierzchni dłoni.

6. Kilka sposobów leczenia bulimii

Istnieje kilka sposobów leczenia bulimii, jednym z nich jest stosowanie odpowiednich leków, czyli farmakoterapia. Wiele osób uważa jednak, że profesjonalne leczenie bulimii powinno obejmować psychoterapię, ze szczególnym uwzględnieniem terapii behawioralno-poznawcze oraz terapii rodzinnej.

Terapia jest oparta na założeniu, że wzorzec fałszywego myślenia o swoim ciele, będący podstawą bulimii, może być rozpoznany i zmieniony. Terapia interpersonalna polega natomiast na zwalczaniu depresji i lęków, które mogą być podłożem zaburzenia odżywiania.

Jest to również walka z czynnikami socjologicznymi, które wpływają na zachowania związane z jedzeniem. Terapia rodziny może być skuteczna, gdy opiekunowie mają silne poczucie winy lub zbyt mocno angażują się w życie bulimika i w pewien sposób pogłębiają chorobę.

Niektórzy terapeuci stosują połączenie elementów właściwych dla różnych rodzajów psychoterapii, tworząc indywidualny sposób działania dla każdego pacjenta. Wybrana metoda leczenia bulimii powinna odpowiadać zaawansowaniu choroby oraz kondycji psychicznej.

Na przykład prowadzenie dziennika żywienia i emocji w połączeniu z elementami terapii psychodynamicznej daje pozytywne efekty w wielu przypadkach zaburzeń odżywiania. Terapię można prowadzić grupowo i indywidualnie. Równie ważna jest rola dietetyka, który pomoże w ustaleniu odpowiedniej diety, która umożliwi uzupełnienie witamin i składników odżywczych.

Zdarza się, ze bulimiczki same zgłaszają się do lekarza po wielu latach choroby. Mogą mieć większą motywację do powrotu do zdrowia niż osoby chore na anoreksję. Czują, że utraciły kontrolę nad jedzeniem i swoim życiem. Nie jest to jednak reguła i bulimia może być bardzo trudna do pokonania.

Leczenie może odbywać się w szpitalu psychiatrycznym lub na oddziałach dziennych. Czas trwania terapii bulimii jest indywidualny i zależy od determinacji chorego oraz jego postępów.

6.1. Bulimia - nauka jedzenia

Nauka jedzenia w przypadku zaburzeń odżywiania jest bardzo ważna. Lekarz i psycholog powinni nauczyć chorą osobę właściwego podejścia do jedzenia i wyeliminować mechaniczne nawyki sięgania po pokarm.

Bulimik powinien spożywać kilka małych posiłków w ciągu dnia, aby zmniejszyć ryzyko wymiotów. Po spożyciu osoba powinna być obserwowana przez minimum godzinę i mieć zakaz wyjścia do toalety.

Ważna jest także suplementacja witamin i dobranie odpowiednich leków antydepresyjnych, gdy jest taka potrzeba. Leczenie w niektórych momentach jest naprawdę trudne i zdarzają się załamania. Chory może stracić motywację i powrócić do objadania się bez umiaru.

Czasami dotarcie przez terapeutę do źródła problemu może spowodować przerwanie leczenia przez pacjenta. Znane są również przypadki, kiedy rodzina utrudnia terapię i uniemożliwia poruszanie trudnych tematów z przeszłości, które miały wpływ na zachowania chorego.

Może zdarzyć się również, że bulimik po terapii wróci do starych nawyków w sytuacjach stresujących lub gdy w jego życiu będzie dużo się działo. Wówczas jego silna wola zostanie zachwiana i bulimia może ponownie przejąć kontrolę nad jego życiem.

7. Bulimia a anoreksja

Z definicji bulimia i anoreksja to zaburzenia odżywiania, które w skrajnym przebiegu mogą doprowadzić do śmierci. Są bardzo niebezpieczne dla zdrowia i mają podłoże psychologiczne. Zazwyczaj pojawiają się u kobiet w wieku 15-25 lat, czyli w okresie dojrzewania i ewentualnych wahań samooceny.

Zarówno anoreksja i bulimia to obawa przed zwiększeniem masy ciała. Chorzy zazwyczaj mają obniżone poczucie własnej wartości i zaburzone postrzeganie własnej sylwetki, niekiedy także tendencje do stanów depresyjnych. Przebieg tych zaburzeń odżywiania jest inny.

Anoreksję przejawia wstręt do jedzenia, głodówka lub spożywanie znikomych ilości pokarmu. W konsekwencji tkanka tłuszczowa znika, ale kosztem niedoborów składników odżywczych i spadek kondycji organizmu.

Anorektycy i bulimicy nie widzą swojego problemu oraz mają opanowane do perfekcji ukrywanie dziwnych zachowań. W przeciwieństwie do anoreksji, bulimia nie doprowadza do widocznego wyniszczenia organizmu.

Chorzy zazwyczaj mają prawidłową masę ciała lub lekką niedowagę, zdarzają się nawet osoby otyłe. W przypadku obu zaburzeń występują wahania nastroju, drażliwość i nadmierne przejmowanie się swoim wyglądem.