Ginkgo biloba (miłorząb japoński) - substancje lecznicze, działanie farmakologiczne
Ginkgo biloba (miłorząb japoński) jest jedną z najważniejszych roślin stosowanych od lat w zaburzeniach pamięci i trudnościach w koncentracji uwagi. To długowieczne drzewo, żyjące nawet do 2000 lat, na Dalekim Wschodzie uchodzi za symbol wytrzymałości i odporności na niesprzyjające warunki otoczenia. Naturalnym środowiskiem, w którym dziko rosną drzewa miłorzębu są tereny górskie zachodnich Chin.
1. Ginkgo biloba - substancje lecznicze
Częścią rośliny wykorzystywaną w celach leczniczych jest liść miłorzębu (Bilobae folium). Najczęściej jest to rozdrobniony (rzadziej cały) liść zawierający co najmniej związków chemicznych zwanych glikozydami flawonowymi o stężeniu co najmniej 0,5%. Do grupy tych związków należą: ginkgetyna, bilobetyna, apigenina. Kolejną grupą substancji zawartych w wyciągu z liści Ginkgo biloba stanowią terpeny. Wśród nich należy wymienić ginkgolidy i bilobalid. W surowcu leczniczym występują również liczne związki chemiczne o nieco mniejszej wartości leczniczej. Są to kwasy organiczne, hormony roslinne (sitosterole) i polisacharydy.
2. Ginkgo biloba - działanie farmakologiczne
W licznych badaniach wykazano skuteczność Ginkgo biloba w leczeniu demencji (otępienia, osłabienia sprawności umysłowej osób starszych) i zaburzeń krążenia mózgowego. Dowiedziono wpływu glikozydów flawonowych na poprawę funkcji poznawczych (spostrzeganie, uwaga, abstrahowanie). Szczególnymi właściwościami leczniczymi Ginkgo biloba odznacza się substancja chemiczna należąca do grupy terpenów – bilobalid. Wykazuje on działanie hamujące śmierć komórek nerwowych, tzw. działanie antypoptotyczne (apoptosis - zaprogramowana śmierć komórki). Odkrycie tej właściwości daje nadzieje na nowe metody terapeutyczne w walce z tzw. chorobami neurodegeneracyjnymi, jak choroba Alzheimera, czy choroba Parkinsona.
Kolejny mechanizm działania zsubstancji wyekstrahoanych z liści Ginkgo biloba polega na ochronie komórek nerwowych przed działaniem wolnych rodników, stymulacji uwalniania neuroprzekaźników w mózgu oraz hamowania ich rozpadu. Szczególną właściwością tych ciał czynnych jest ich silne działanie przeciwdziałające utlenianiu lipoprotein frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu). Jest to niezwykle ważny czynnik przeciwmiażdżycowy.
Po kilkutygodniowej terapii wyciągiem z miłorzębu, badania wykazały nasilenie przepływu krwi przez naczynia mózgowe, co ma istotne znaczenie w profilaktyce przeciwudarowej. Związki aktywne zawarte w liściach Ginkgo biloba powodują również znaczny wzrost produkcji tlenku azotu (NO) w naczyniach krwionośnych, prowadząc do ich rozszerzenia. Efektem tego jest zmniejszenie oporu w naczyniach, przez które przepływa krew oraz łagodne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Zwiększenie syntezy hormonu tkankowego, tzw. prostacykliny pogłębia rozkurcz mięśniówki naczyń krwionośnych oraz zmniejsza lepkość krwi nie dopuszczając do zlepiania się płytek krwi (trombocytów). Działanie to zwane jest działaniem antyagregacyjnym i ma bardzo duże znaczenie w profilaktyce przeciwzawałowej i przeciwudarowej.
Związki flawonoidowe zawarte w preparatach miłorzębu zmniejszają przepuszczalność i poprawiają elastyczność ścian naczyń krwionośnych mózgu, prowadząc ostatecznie do wzrostu ilości tlenu i glukozy dostarczanych do komórek nerwowych oraz komórek ucha wewnętrznego. Korzystne oddziaływanie na komórki ślimaka ucha wewnętrznego przyczynia się do korekcji łagodnych zaburzeń równowagi.
3. Ginkgo biloba - fakty z przeprowadzonych badań
Na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Liberty w Lynchburg w USA przeprowadzono badania na 262 zdrowych ochotnikach (zarówno mężczyźni jak i kobiety), w wieku powyżej 60 roku życia. Przed badaniem wykluczono u tych osób zaburzenia otępienne. Badani otrzymywali dobową dawkę 180 mg wyciągu z liści miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba) przez sześć tygodni. Po zakończeniu badania, procesy myślowe tych osób – mimo iż wczesniej nie zaburzone – znacznie poprawiły się. Dowiedziono tego poprzez wykonanie testów neuropsychologicznych na osobach uprzednio poddanych terapii.
Badanie to dowodzi skuteczności działania preparatów z Ginkgo biloba nie tylko u pacjentów ze znacznym obniżeniem sprawności umysłowej, ale również u osób zdrowych, pragnących ulepszyć zdolność zapamiętywania i koncentracji uwagi. Warunkiem osiągnięcia poprawy jest przyjmowanie leku z Ginkgo biloba w odpowiedniej dawce oraz przez określony czas.