Halal – co to jest i na czym polega?

Halal w islamie jest określeniem wszystkiego, co dozwolone. W naszej kulturze pojęcie to najczęściej pojawia się w kontekście diety muzułmańskiej i uboju rytualnego. Jaka żywność jest halal? Na czym polega ubój zgodny z prawem islamskim? Co warto wiedzieć?

1. Co to jest halal?

Halal lub halaal (arab. حلال, to, co nakazane) to pojęcie odnoszące się do ogólnego katalogu tego, na co pozwala szariat, to jest prawo normujące życie wyznawców islamu. Stosuje się je przede wszystkim w kontekście diety stosowanej przez konserwatywnych muzułmanów. To przeciwieństwo haram – czynów zabronionych.

Halal dzieli się na cztery typy:

• mubah (neutralne) - czyny, których można dokonywać lub nie. W stosunku do nich nie istnieją prawne wskazania ani przeciwwskazania,
• makruh (dozwolone, ale niezalecane) – to czyny, których lepiej unikać, choć nie ma takiego obowiązku. Popełnianie zbyt wielu czynów makruh może prowadzić do grzechu,
• mustahabb (dozwolone i zalecane) – oznacza czyny nieobowiązkowe, ale bardzo zalecane (np. opiekowanie się potrzebującymi, szacunek dla starszych). Za ich unikanie nie ma kary, ale za wypełnianie czeka nagroda,
• wadżib (obowiązkowe) – unikanie tych czynów (np. modlitwa, post w miesiącu ramadan) uznawane jest za grzech.

2. Halal jako dieta

Halal w kulturze zachodniej znany jest przede wszystkim jako sposób odżywiania się muzułmanów (podobny do żydowskiej koszerności). Żywność halal jest pożywieniem, która może być spożywane bez obaw o złamanie zasad. Dla wyznawców islamu jej wybór jest koniecznością, która ma religijne uzasadnienie. Koncepcja halal podkreśla, że to, co jemy, ma wpływ na nasze zdrowie, samopoczucie i prawidłowy rozwój.

Dieta halal, czyli ta, którą tworzą potrawy spożywane przez muzułmanów, nie zawiera produktów zakazanych przez Koran. Ten kategorycznie zakazuje spożywania krwi, alkoholu, mięsa wieprzowego, padliny oraz wymaga, aby zwierzęta ubijano w sposób rytualny.

3. Jaka żywność jest halal?

Zgodnie z islamem wszystkie źródła żywności są dozwolone i zgodne z prawem, z wyjątkiem krwi, alkoholu, wieprzowiny, ale i takich produktów jak:

1) żywność pochodzenia zwierzęcego:

• szkodniki, takie jak szczury, stonogi, skorpiony,
• zwierzęta mięsożerne z pazurami i kłami, takie jak lwy, tygrysy, niedźwiedzie,
• świnie, dziki, psy, węże, małpy,
• ptaki drapieżne z pazurami, takie jak orły, sępy,
• zwierzęta żyjące zarówno na lądzie, jak i w wodzie, takie jak żaby, krokodyle,
• muły i osły domowe,
• mrówki, pszczoły, wszy, muchy, robaki,
• trujące i niebezpieczne zwierzęta wodne,
• zwierzęta niepoddane ubojowi zgodnie z prawem islamskim.

2) żywność pochodzenia roślinnego: odurzające i niebezpieczne rośliny poza tymi, z których można wyeliminować toksynę podczas przetwarzania,

3) dodatki do żywności będące pochodnymi produktów zakazanych.

W krajach, gdzie występują duże skupiska muzułmanów, lokalne organizacje religijne wydają certyfikaty żywności i uboju zwierząt według reguł halal. Grupą docelową, dla której produkowana jest żywność halal, są głównie muzułmanie.

4. Ubój halal

Ubój halal, czyli ubój rytualny, musi być zgodny z regułami halal. Oznacza to, że spełnia różne warunki:

• uboju musi dokonywać muzułmanin,
• zwierzę powinno być zwrócone w kierunku modlitwy muzułmańskiej (miasto Mekka),
• podczas uboju należy wypowiedzieć formułę „bismillah”,
• w czasie uboju należy zadać zwierzęciu cios w tętnicę szyjną, aby jak najszybciej doprowadzić do wykrwawienia zwierzęcia (krew uchodzi za nieczystą).

W praktyce zwierzętom podcina się gardło za pomocą cięcia i przy użyciu specjalnego noża. Nie może zostać uszkodzony rdzeń kręgowy. Do uboju rytualnego stosuje się unieruchamiające klatki lub obraca się zwierzę do góry nogami. Umiera ono w pełni przytomne, wykrwawiając się. Ponieważ niedopuszczalne jest ogłuszenie zwierzęcia, uboju halal dokonuje się, gdy jest ono przytomne.

To dlatego – głównie w Europie – uznaje się go za niehumanitarny, a wręcz okrutny. W Polsce przeciwko niemu opowiada się większość społeczeństwa. W polskim prawie ubój rytualny jest kwestią sporną.

5. Jedzenie koszerne a halal

Wiele osób zastanawia się, jakie są podobieństwa między żywnością koszerną a halal. Ich główne cechy wspólne to:

• ubój rytualny,
• zakaz spożywania krwi,
• niespożywanie niektórych rodzajów zwierząt, m.in. koni, świń,
• zakaz spożywania mięsa zwierząt padłych w wyniku starości, zarazy lub wypadku.