Jak radzić sobie z zaparciami?
Zaparcia stanowią najczęstszy problem dotyczący układu pokarmowego. Według badań epidemiologicznych problem ten dotyczy 20-40% dorosłych na świecie. Zaparcia poprzez swój nawrotowy charakter istotnie obniżają jakość życia. Jak więc przeciwdziałać zaparciom?
1. Czynniki ryzyka zaparć
Terminem zaparcie określa się mniej niż 3 wypróżnienia w ciągu tygodnia, o twardej konsystencji stolca. Ponadto towarzyszą temu następujące objawy: nasilone parcie oraz uczucie niepełnego wypróżnienia.
Do czynników, które wpływają na zaparcia, należą:
- płeć żeńska,
- wiek powyżej 65 roku życia,
- dieta uboga w błonnik,
- nieregularne odżywianie,
- powstrzymywanie oddawania stolca,
- niedostateczna podaż płynów,
- przyjmowanie lekarstw (morfina, przeciwnadciśnieniowe, moczopędne, przeciwgrzybicze, ibuprofen, ranitydyna, omeprazol, żelazo, wapń),
- zaburzenia psychiczne (lęk, depresja, stres),
- choroby przewodu pokarmowego – nowotwory jelit,
- niedoczynność tarczycy,
- cukrzyca.
Ponadto zaparciom sprzyjają zmiany klimatu podczas podróży oraz ciąża.
2. Postępowanie w zaparciach
Na początek należy zmienić styl życia. Powinno się spożywać odpowiednio zbilansowane posiłki minimum 3 razy dziennie, stosować dietę bogatoresztkową z dużą ilością błonnika oraz pić co najmniej 3 litry wody dziennie. Ponadto należy unikać produktów zapierających, do których należą:
- słodycze (kisiele, kremy, chałwa, ciastka, torty),
- kakao, czekolada,
- pieczywo z białej mąki (świeże jasne bułki),
- kasza i makarony (kasza manna, ryż biały, płatki ryżowe, makaron z mąki pszennej),
- śmietana,
- czarne jagody,
- groch, fasola, bób, kapusta, kalafior,
- kawa,
- mocna herbata,
- gorące napoje.
Ponadto należy zwiększyć aktywność fizyczną oraz wzbogacić dietę w produkty zawierające probiotyki (jogurty naturalne, kefiry, maślanki) oraz prebiotyki (banany).
W leczeniu zaparć stosowane są następujące leki:
- zwiększające objętość stolca – błonnik, babka jajowata,
- osmotyczne – siarczan magnezu, sorbitol,
- zmiękczające stolec – olej parafinowy,
- drażniące przewód pokarmowy – olej rycynowy, kora kruszyny, gliceryna,
- probiotyki.
Spośród wymienionych najbardziej bezpieczne są preparaty zawierające błonnik. Są to substancje pochodzenia roślinnego, które nie są trawione oraz wchłaniane w układzie pokarmowym. Nierozpuszczalne frakcje błonnika (celuloza, ligniny), wiążąc wodę, zwiększają masę stolca, skracają czas pasażu jelitowego oraz obniżają ciśnienie w jelitach. Z kolei frakcje rozpuszczalne w jelitach (pektyny) przybierają postać żelu, ograniczają pasaż. Dzięki temu do jelita grubego dociera większa ilość kwasów żółciowych i tłuszczów, które przekształcane są przez bakterie jelitowe w substancje o charakterze przeczyszczającym. Ponadto błonnik rozpuszczalny w wodzie stymuluje wzrost bakterii jelitowych, nasila fermentację i tym samym zwiększa masę stolca.
Ostatnio na rynku pojawił się preparat z japońskiej rośliny – Konjac-mannan. Glukomannan, który jest polimerem glukozy i mannozy, wpływa korzystnie na rytm wypróżnień poprzez poprawę motoryki jelit, zmniejsza czas zalegania mas kałowych oraz ułatwia ich wydalanie. Często osoby cierpiące na zaparcia stosują leki przeczyszczające. Nie jest to jednak dobry pomysł, ponieważ preparaty te rozleniwiają jelita, powodując błędne koło, i uzależniają rytm wypróżnień od ich przyjmowania.