Lipa – właściwości lecznicze i zastosowanie

Lipa to jedno z popularnych drzew liściastych w Polsce. Należy do podrodziny lipowych z rodziny ślazowatych. Występuje w umiarkowanej strefie półkuli północnej, przy czym w Europie rozpowszechnione są dwa gatunki. To lipa drobnolistna i lipa szerokolistna, zwana także lipą wielkolistną. Drzewo ma duże znaczenie kulturowe i użytkowe: dostarcza cenionego drewna, jest rośliną ozdobną, miododajną i leczniczą.

Jak wygląda lipa? Może być wysoka – niektóre okazy dorastają do 37 metrów. Jej cechą charakterystyczną są sercowate liście oraz drobne, żółte kwiaty, które tworzą kwiatostany. Kwitnie latem. Wówczas jej kwiaty wydzielają silny zapach, są też miododajne. Lipa jest długowieczna i niewymagająca.

Lipę od wieków wykorzystuje się w medycynie ludowej. Surowcem farmaceutycznym są kwiatostany lipy razem z podsadką. Pozyskuje się je z lipy drobnolistnej oraz lipy szerokolistnej. Można ją stosować w formie naparów. To także składnik wielu preparatów aptecznych i syropów dla dzieci, które stosuje się w stanach przeziębienia i grypy.

Swoje właściwości lipa zawdzięcza obecnym w niej związkom aktywnym. To głównie: olejek eteryczny (cytral, limonen, eugenol), flawonoidy (kwercetyna, rutyna, hiperozyd), związki śluzowe (arabinoza, ramnoza), triterpeny, kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy), garbniki katechinowe.

Kwiatostany lipy wykazują działanie przeciwzapalne oraz napotne. Ponieważ pomagają obniżać temperaturę ciała, wykorzystuje się je przy przeziębieniach i chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką (np. angina, grypa, zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli). Ich działanie polega przede wszystkim na zwiększeniu wrażliwości gruczołów potowych na bodźce dochodzące od nerwów współczulnych. Duże znaczenie mają też zawarte w nich związki śluzowe, które wykazują działanie osłaniające, powlekające i zmiękczające. Dzięki nim lipa łagodzi kaszel, ból gardła czy chrypkę.

Lipa, dzięki flawonoidom, ma także działanie antyoksydacyjne. Oznacza to, że chroni przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Ma to znaczenie w profilaktyce wielu chorób, także nowotworowych.

Ponadto kwiatostan lipy ma działanie zmiękczające i ściągające. To dlatego znajduje zastosowanie w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ale to nie wszystko. Kwiatostan lipy ma także działanie uspokajające i przeciwlękowe. Pomaga przy nadpobudliwości nerwowej, w stanach napięcia nerwowego czy problemach ze snem.

Lipa wpływa także na obniżenie ciśnienie tętnicze krwi, działa również moczopędnie i lekko rozkurczowo. Ponieważ pobudza wydzielanie soków żołądkowych, zwiększa przepływ żółci do dwunastnicy i zmniejsza napięcie mięśni gładkich, napar z jej kwiatów podaje się przy łagodnych zaburzeniach trawiennych i metabolicznych.

Surowiec może również znaleźć zastosowanie zewnętrzne. Sprawdzi się w przypadku pękającej, podrażnionej i swędzącej skóry. W medycynie naturalnej napar z lipy stosuje się do obmywania, okładów, płukanek oraz irygacji, jak również do pielęgnacji cery. Sprawdza się w lekkich stanach zapalnych, podrażnieniu i świądzie skóry. Z kolei kąpiel z dodatkiem naparu lipy ma działanie uspokajające i wyciszające.

Aby zrobić napar z lipy, należy zaopatrzyć się w jej kwiatostany. Można je kupić w sklepie zielarskim lub aptece oraz zebrać samodzielnie. Należy to zrobić w początkowej fazie kwitnienia, gdy jest sucho. Surowiec musi pochodzić z miejsc położonych z dala od ulic i innych źródeł zanieczyszczeń. Zebrane kwiatostany suszy się w zacienionym, przewiewnym miejscu.

Jaki jest przepis na napar z lipy? Do kubka wsyp łyżkę wysuszonych kwiatostanów lipy, zalej je wrzącą wodą i odstaw na 20 minut. Herbatę z lipy pije się między posiłkami, trzy razy dziennie po filiżance.

Do naparu możesz dodać plasterek cytryny, sok malinowy bądź miód, także miód lipowy. Produkt ten, jak i sama lipa, jest bogaty we flawonoidy, garbniki i substancje goryczowe. Pamiętaj, że by zachować lecznicze właściwości miodu napój musi być przestudzony, a nie gorący, w przeciwnym razie utraci swoje cenne właściwości.