Hiperkalcemia - przyczyny, objawy, zaburzenia hormonalne
Hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia w organizmie jest stanem niekorzystnie wpływającym na zdrowie. Hiperkalcemia to podwyższenie stężenia wapnia w surowicy krwi. Najczęstszą przyczyną hiperkalcemii są nowotwory, nadczynność przytarczyc oraz nieodpowiednio zbilansowana dieta.
Osoby odżywiające się prawidłowo – spożywające odpowiednie porcje nabiału (mleka, jogurtów, serów) – nie mają potrzeby dostarczania sobie dodatkowych porcji wapnia. W przypadku chorób, np. osteoporozy, która występuje przede wszystkim u osób w podeszłym wieku, wskazana jest suplementacja tego pierwiastka, gdyż osoby starsze mają większe zapotrzebowanie. Z przedawkowaniem wapnia jest ciężko, ale jak to jest w przypadku prawie wszystkich witamin i składników mineralnych, niedobór szkodzi, ale nadmiar także.
1. Przyczyny hiperkalcemii
Hiperkalcemia to podwyższenie stężenie wapnia w surowicy krwi. Nadmiar wapnia we krwi może być spowodowany chorobą nowotworową – zwłaszcza w nowotworach kości, a także może być wynikiem zaburzeń hormonalnych nadczynności przytarczyc. Hiperkalcemia może być następstwem przedawkowania witamin A i D, natomiast rzadziej nadmiernego spożycia pokarmów bogatych w wapń. Zbyt wysokie stężenie wapnia we krwi może być również spowodowane nadmiernym wchłanianiem wapnia, które występuje w niewydolności kory nadnerczy.
Objawy nadmiaru wapnia w organizmie nie są charakterystyczne i mogą występować ze strony wielu układów i narządów. Im wyższe jest stężenie wapnia we krwi, tym objawy są bardziej nasilone i zróżnicowane. Początkowo występują trudności z koncentracją, depresja, zmniejszenie napięcia mięśniowego, a także bóle kostne, zaparcia oraz częste oddawanie moczu.
W przypadku znacznego przedawkowania wapnia występują objawy ze strony:
- układu pokarmowego: nudności, wymioty oraz zaparcia, wrzody żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki;
- nerek: kamica moczowa, niewydolność nerek;
- układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca;
- układu nerwowo-mięśniowego: spadek siły mięśniowej.
W leczeniu hiperkalcemii stosuje się dietę ubogo wapniową i bogato fosforanową oraz leki zwiększające wydalanie wapnia z organizmu, jak moczopędny furosemid, lub kalcytoninę.
2. Zaburzenia hormonalne
Częstą przyczyną nadmiaru wapnia w organizmie są zaburzenia hormonalne, w przebiegu nadczynności przytarczyc spowodowanej gruczolakiem bądź rakiem. Zmienione chorobowo gruczoły przytarczyczne wydzielają w nadmiernej ilości parathormon (PTH). W warunkach fizjologicznych hormon ten, współgrając z kalcytoniną, utrzymuje prawidłowe stężenie wapnia we krwi. W przypadku nadmiernego wydzielania z kości zostaje uwalniany wapń, tym samym zmniejsza się gęstość mineralna kości i wzrasta ryzyko rozwoju osteopenii i osteoporozy. Zwiększone stężenie wapnia w organizmie występuje również w przebiegu nadczynności tarczycy, dlatego ważne jest właściwe leczenie, by nie dopuścić do schorzeń kości. Oprócz leczenia farmakologicznego stosuje się dietę ubogą w wapń, a bogatą w fosforany, które zwiększają wydalanie wapnia z organizmu.
W diecie ubogo wapniowej eliminuje się sery żółte, sery twarogowe oraz fasolę białą i sezam. Ponadto ogranicza się spożywanie wody mineralnej, która zawiera duże ilości wapnia (>100 mg/ l). W przypadku diety ubogo wapniowej należy również spożywać posiłki o małej objętości w regularnych odstępach czasu, aby zapobiegać rozwojowi otyłości. Ponadto dieta powinna dostarczać w odpowiedniej ilości wszystkie składniki odżywcze (białko, tłuszcze, węglowodany), a także witaminy i sole mineralne.