Sód - funkcje, niedobór, nadmiar, dieta

Sód w organizmie pełni zróżnicowane funkcje:

• reguluje gospodarkę wodną,
• uwadnia komórki,
• uwadnia tkanki,
• utrzymuje napięcie mięśniowe,
• uczestniczy w utrzymaniu pobudliwości nerwowej,
• uczestniczy w przekazywaniu impulsów pomiędzy neuronami,
• utrzymuje właściwe ciśnienie osmotyczne krwi,
• chroni organizm przed utratą wody.

• ból głowy,
• brak apetytu,
• nudności i wymioty,
• nadpobudliwość nerwowa,
• niepokój,
• zaburzenia mowy,
• senność,
• drgawki,
• utrata przytomności,
• uszkodzenia mózgu,
• obrzęk mózgu.

Długotrwały niedobór sodu jest stanem zagrażającym życiu i może prowadzić do zgonu. Śmiertelność z powodu hiponatremii jest duża i wynosi od 38 do 58 procent.

Niedobór sodu w organizmie określa się mianem hiponatremii, przyczyny tego stanu rzeczy to:

• nadmierna potliwość,
• biegunka,
• wymioty,
• przedawkowanie leków moczopędnych,
• niedoczynność tarczycy,
• niewydolność nerek,
• nadmierne spożycie wody źródlanej (powyżej 3 litrów w ciągu doby),
• choroby psychiczne.

Nadmiar sodu w organizmie jest przyczyną nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń pracy serca. Do charakterystycznych objawów nadmiaru należy:

• wysokie ciśnienie tętnicze krwi (>145/95 mmHg),
• ból głowy w okolicy potylicy (tył głowy),
• zawroty głowy,
• krwawienie z nosa,
• kołatanie serca.

Nieleczone nadciśnienie tętnicze prowadzi do zaburzenia pracy wielu narządów (nerek, serca) oraz wylewu krwi do mózgu. Udar mózgu jest przyczyną niepełnosprawności, niedowładów kończyn oraz paraliżu.

Osoby cierpiące z powodu nadmiaru sodu w organizmie powinny stosować odpowiednią dietę, ubogą w jony sodu.

Sód jest dostarczany do organizmu z pożywieniem, w którym znajduje się pod postacią chlorku sodu. Jest on niezbędny w procesie trawienia, ponieważ jest aktywatorem enzymów trawiennych obecnych w ślinie (amylaza ślinowa).

W jakich produktach znajdziemy ten cenny pierwiastek?

Prawidłowo zbilansowana dieta nie wymaga dodatkowej suplementacji jonami sodu, gdyż produkty spożywcze zawierają wystarczającą ich ilość. Jednakże podczas zatrucia pokarmowego, w którym występują wymioty i biegunka, może dojść nie tylko do odwodnienia, ale również do hiponatremii.

By tego uniknąć, należy pić płyny elektrolitowe. Warto również pamiętać, że zbyt częste spożywanie pokarmów zawierających spore ilości sodu jest przyczyną wzrostu ciśnienia krwi, co w długotrwałym procesie prowadzić może do nadciśnienia tętniczego.

Dieta DASH jest zalecana osobom chorującym na nadciśnienie tętnicze. Polega ona na wyeliminowaniu z diety pokarmów wysoko przetworzonych takich jak: gotowe dania z torebki (zupy, sosy), przyprawy typu Vegeta, Ziarenka Smaku, Kucharek czy kostki rosołowe.

Spore ilości sodu znajdują się również w serach żółtych oraz kupnych wędlinach, w szczególności parówkach, pasztetach, kabanosach i szynce.

W badaniach klinicznych dowiedziono, że dieta zawierająca około 6 g soli kuchennej (1 łyżeczka) nie przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Jednakże wiele osób, stosując przyprawy, dosalając dania oraz spożywając słone przekąski (chipsy, paluszki, krakersy), dostarcza około 10 g soli dziennie.

Dieta bogata w sód i sól kuchenną jest przyczyną wielu zaburzeń metabolicznych, w tym insulinooporności i miażdżycy. W diecie dla osób z nadmiarem sodu w organizmie zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w potas i magnez, czyli kaszy gryczanej, bananów, pomidorów, orzechów, ryżu brązowego.