Niedobór witaminy B12 - objawy, przyczyny, rozpoznanie, leczenie

Objawy niedoboru witaminy B12 są bardzo różne. Niedostateczna jej ilość manifestuje się jako złożony zespół chorobowy, na który składają się objawy somatyczne, neurologiczne i psychiatryczne.

Objawy somatyczne to głównie objawy pojawiającej się niedokrwistości z niedoboru witaminy B12, jak osłabienie, zmęczenie, zaburzenia pamięci i koncentracji, bóle głowy, tachykardia, zawroty głowy, bladość skóry i błon śluzowych. Oprócz tego pojawiają się także objawy ze strony przewodu pokarmowego: pieczenie języka, brak czucia smaku, brak apetytu i z czasem chudnięcie.

Objawy neurologiczne niedoboru witaminy B12 często pojawiają się jako pierwsze. Są to:

• parestezje palców,
• osłabienie,
• zaburzenia czucia głębokiego, dotyku czy wibracji, a także czucia temperatury i bólu (takie objawy są wynikiem uszkodzenia sznurów tylnych rdzenia kręgowego),
• osłabienie siły mięśniowej kończyn oraz wzrost napięcia mięśniowego typu spastycznego (takie objawy są wynikiem uszkodzenia sznurów bocznych rdzenia kręgowego),
• zanik nerwu wzrokowego, co objawia się początkowo mroczkiem paracentralnym w polu widzenia, następnie osłabieniem ostrości wzroku, a z czasem nawet dochodzi do ślepoty,
• objawy zespołu piramidowego.

Objawy psychiatryczne to zaburzenia poznawcze, otępienie, zaburzenia zachowania, apatia, drażliwość, splątanie czy zespoły urojeniowe, depresja.

Przy znacznym i długotrwałym niedoborze witaminy B12 może dojść nawet do śpiączki, która najprawdopodobniej wynika z niedokrwistości oraz mocznicy.

Przyczyny niedoboru witaminy B12 są bardzo różne. Pomijając choroby go wywołujące, istotny wpływ ma także nieprawidłowa dieta. Niedobór witaminy B12 pojawia się często u weganów, gdy nie suplementują oni tej witaminy. Niedostateczna ilość tej witaminy występuje także u alkoholików i anorektyków, jak również osób starszych źle odżywiających się. Istotne jest rozpoznanie tego niedoboru.

Oznacza się poziom witaminy B12 w surowicy krwi. Badanie wykonuje się metodami immunochemicznymi. Norma to 148-740 pmol/l (200-1000 ng/l) witaminy w osoczu, niedobór witaminy B12 natomiast rozpoznawany jest przy wartości niższej niż 89 pmol/l (120 ng/l). We krwi obwodowej wykrywana jest także małopłytkowość, leukopenia z neutropenią, retikulocytopenia, a także makrocytoza erytrocytów. W rozmazie ręcznym krwi często wykrywane są granulocyty o nadmiernej ilości segmentów, a także duże płytki krwi i megalocyty.

Leczenie niedoboru polega na suplementowaniu witaminy B12. Należy podawać dziennie 1000 μg j.m. tej witaminy, aż do przywrócenia wartości prawidłowych w organizmie. Niezmiernie ważna jest zmiana diety, tak aby znów nie doprowadzić do niedoboru witaminy B12.