Olej z czarnuszki - właściwości, zastosowanie, dawkowanie, cena

Czarnuszka, zwana też czarnym kminem, to niepozorna roślina wyglądem przypominająca czarny sezam. Olej z czarnuszki jest znany już od starożytności i uważany za lek na wszystkie dolegliwości. Co ciekawe, fiolkę zawierającą olej z czarnuszki odkryto w grobowcu Tutenchamona. Z czego składa się olej czarnuszkowy, jakie ma właściwości, jak wpływa na organizm i w zwalczaniu jakich dolegliwości okaże się pomocny? Kto nie powinien stosować olej z czarnuszki, jak go dawkować i czy można go używać w kuchni?

1. Właściwości czarnuszki

Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.) jest rośliną z rodziny jaskrowatych. Czarnuszka pochodzi z Iraku i Turcji, ale jest uprawiana w wielu krajach świata, w tym w Polsce. Surowcem zielarskim są nasiona czarnuszki. Z nasion produkuje się olejek z czarnuszki siewnej. Nasiona zbiera się, gdy większość mieszków zmieni kolor na brunatny. W Polsce zbiory następują w połowie września.

Nasiona czarnuszki znalazły zastosowanie w kuchni, kosmetyce i lecznictwie. Inne nazwy czarnuszki to: kmin czarny, kolendra siewna, kminek egipski, czarnucha lub kąkolnica.

W ziarnach czarnuszki znajduje się osiem z dziewięciu niezbędnych do funkcjonowania organizmu białek, węglowodany, zróżnicowane kwasy tłuszczowe, oprócz tego olejki eteryczne i szeroki wachlarz witamin: witamina A, witamina E, witamina B1, witamina B3 oraz witamina B6.

Zobacz film: "Na co pomaga olej z czarnuszki?"

Nasiona czarnuszki zawierają tłuszcze - w 85 proc. są to kwasy tłuszczowe nienasycone. Są takżę bogate w składniki mineralne: wapń, magnez, żelazo, cynk, potas i selen.

Z punktu widzenia właściwości prozdrowotnych najważniejszym składnikiem wydaje się być tymochinon. To substancja zawarta w oleju czarnuszki, która powoduje blokadę wytwarzania histaminy. To sprawia, że czarnuszka działa przeciwalergicznie. Nasiona czarnuszki mają też szereg innych właściwości.

2. Czarnuszka na zdrowie

Nasiona czarnuszki zawierają około 100 substancji aktywnych, dlatego warto włączyć je do swojej diety. Ze względu na szereg właściwości zdrowotnych poleca się nasiona czarnuszki lub olej z czarnuszki nawet codziennie.

Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Florydy wynika, że spożywanie czarnuszki pomaga budować odporność. Naukowcy przez cztery tygodnie podawali ochotnikom dwa razy dziennie porcję czarnuszki. Po upływie czterech tygodni odnotowano wzrost liczby komórek odpornościowych nawet o 72 proc. Naukowcy zauważyli także większą aktywność układu immunologicznego u badanych.

Olej z czarnuszki wzmacnia odporność i sprawia że łatwiej i szybciej radzimy sobie z atakującymi nas infekcjami. Wystarczy łyżeczka oleju z czarnuszki dziennie. W ten sposób można naturalnie wzmocnić odporność nie tylko u dorosłych, ale również u dzieci.

Czarnuszka dzięki swoim właściwościom działa jak adaptogen. Olej z czarnuszki zwiększa odporność na stres, pomaga przeciwdziałać stanom lękowym i depresyjnym. Czarnuszka sprawia też, że ogólnie poprawia nam się samopoczucie. Olej z czarnuszki działa również uspokajająco. Regularne spożywanie czarnuszki wpływa na regulację cyklu miesiączkowego. Wspomaga też laktację u matek karmiących piersią.

Czarnuszka, dzięki obecności tymochinonu działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo i antygrzybicznie. Czarnuszka może wspomóc organizm w walce m.in. z Candida albicans, grzybem powodującym drożdżycę. Olej z czarnuszki jest również stosowany w leczeniu owsików, włośnia krętego i innych pasożytów przewodu pokarmowego.

2.1. Czarnuszka dla alergików

Wspomniany wcześniej tymochinon to ważny składnik w nasionach czarnuszki. Dzięki swoim właściwościom blokuje wydzielanie histaminy, przez co układ odpornościowy reaguje mniej agresywnie na alergeny, które pojawiają się w otoczeniu.

Olejek z nasion czarnuszki można stosować do smarowania alergicznych zmian skórnych. Można go też stosować wewnętrznie.

2.2. Problemy z astmą i AZS

Atopowe zapalenie skóry to choroba, na którą nie ma skutecznego lekarstwa, można jednak znacznie złagodzić jej objawy. Z badań klinicznych wynika, że olej z czarnuszki może być równie skuteczny w walce z AZS, co niektóre maści zawierające sterydy. Wszystko za sprawą bogactwa nienasyconych kwasów tłuszczowych. Olej z czarnuszki należy wcierać dwa razy dziennie w miejsca chorobowo zmienione.

Właściwości czarnuszki wykorzystywane są również w kosmetyce. Olej z czarnuszki działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie, łagodzi objawy trądziku, łuszczycy, wysypek, alergii skórnych i grzybicy. Nawilża i odżywia skórę. Stosowanie olejku z czarnuszki wewnętrznie wpływa pozytywnie nie tylko na skórę, ale też na kondycję włosów i paznokci.

Czarnuszka i wytworzony jej olej mogą łagodzić objawy astmy. Z badań wynika, że przyjmowanie oleju z czarnuszki poprawia wydolność płuc i pomaga pozbyć się świszczącego oddechu. Stosowanie oleju z czarnuszki u astmatyków warto skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.

2.3. Czarnuszka na cukrzycę i nadciśnienie

W badaniach na szczurach wykazano, że olejek eteryczny i tymochinon zawarty w nasionach czarnuszki przyczyniają się do obniżenia poziomu glukozy i wzrostu wydzielania insuliny.

Zawarta w oleju z czarnuszki kwercytyna przyczynia się z kolei do normalizacji poziomu glukozy we krwi. Wpływa także na zwiększenie zawartości glikogenu w wątrobie i stymuluje wydzielanie insuliny w komórkach trzustki. Nasina czarnuszki wykazują potencjalne działanie przeciwcukrzycowe.

Czarnuszka, dzięki swoim właściwościom, przyczynia się do obniżenia ciśnienia krwi i utrzymuje ciśnienie na właściwym poziomie. Jej skuteczność porównywana jest z syntetycznymi lekami stosowanymi przy nadciśnieniu tętniczym. Zanim jednak sięgniemy po olej z czarnuszki, skonsultujmy jego przyjmowanie z lekarzem. Wraz z lekami obniżającymi ciśnienie może spowodować zbyt duży spadek ciśnienia.

3. Czy czarnuszka chroni przed nowotworami?

Naukowcy badają potencjalne działanie przeciwnowotworowe oleju z czarnuszki. Na razie są to jedynie badania laboratoryjne lub prowadzone na gryzoniach. Olej z czarnuszki przyczynia się do niszczenia i/lub zahamowania wzrostu komórek rakowych.

Naukowcy badali wpływ oleju z czarnuszki na komórki nowotworowe odpowiedzialne za białaczkę mieloblastyczną, raka piersi, raka wątroby, raka prostaty, glejaka mózgu i rdzenia kręgowego, gruczolakoraka trzustki, raka skóry i mięsaka macicy.

Właściwości antynowotworowe w większości przypadków przypisywane są tymochinonowi. Antynowotworowe substancje zawarte w czarnuszce działają niszcząco tylko na komórki nowotworowe. Nie uszkadzają przy tym zdrowych komórek. Nie ma do tej pory potwierdzonego antynowotworowego działania czarnuszki u ludzi. Nie można więc rezygnować z konwencjonalnego leczenia raka na rzecz metod niekonwencjonalnych, takich jak przyjmowanie tylko oleju z czarnuszki.

Przyjmowanie oleju z czarnuszki podczas chemioterapii i radioterapii może zmniejszać ich skutki uboczne. Zanim jednak sięgniemy po olej z czarnuszki, warto zasięgnąć konsultacji u swojego onkologa.

4. Jak stosować czarnuszkę?

Właściwości czarnuszki pozwalają na jej stosowanie pod różną postacią. Czarnuszka może być stosowana zewnętrznie przykładowo na włosy, może być też, jako przyprawa, niektórzy stosują ją zamiast pieprzu. Właściwości czarnuszki pozwalają na wykonanie z niej naparu, oleju, ale także nalewki.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania czarnuszki, jednak kobiety w ciąży czy karmiące piersią powinny skonsultować jej stosowanie z lekarzem.

W kuchni czarnuszką możemy zastąpić pieprz, bowiem czarnuszka nie podrażnia przewodu pokarmowego. Całe lub mielone ziarenka czarnuszki natomiast mogą posłużyć do posypania pieczywa, do zup, sałatek, kanapek, czy też wina albo gulaszy.

Z czarnuszki można również przygotowywać herbatkę, nalewki, czy tzw. ziołomiód. Natomiast olej z czarnuszki ma zastosowanie w lecznictwie i kosmetyce.

5. Olej z czarnuszki

Czarnuszka to roślina zaliczana do rodziny jaskrowatych. Jest też nazywana kminkiem egipskim, kminem czarnym, kolendrą siewną, czarnuchą, kąkolnicą oraz panną w zieleni.

Rośnie na suchych obszarach w Eurazji i północnej Afryki, jest także uprawiana w Polsce. Czarnuszka jest jednoroczna, kwitnie między czerwcem a wrześniem.

Roślinę łatwo rozpoznać ze względu na nietypowy wygląd. Posiada niebieskie lub białe kwiaty z błękitnym unerwieniem. Końcówki przybierają natomiast turkusowo-seledynowy kolor. W owocach znajdują się czarne, trójgraniaste nasiona. Mają intensywny, korzenny zapach i smak.

Nasiona czarnuszki zawierają od 30 do 40% tłuszczu. Tłoczenie na zimno powoduje wytworzenie wysokiej jakości oleju, który ma mnóstwo składników odżywczych.

Olej z czarnuszki ma charakterystyczną barwę od żółtopomarańczowej do ciemnobrązowej. W smaku jest lekko gorzkawy, a jego zapach można określić jako korzenny i ziołowy.

Olej z czarnuszki może być przechowywany przez długi czas. Należy unikać jedynie jego podgrzewania. Może być spożywany, a także stosowany bezpośrednio na ciało.

6. Pochodzenie oleju z czarnuszki

Olej z czarnuszki powstał w Egipcie i stamtąd dotarł na kontynent europejski. Starożytni Egipcjanie uważali, że czarnuszka pomaga w leczeniu wszystkich dolegliwości i z tego powodu była wykorzystywana w medycynie. Olej z czarnuszki był określony jako "złoto faraonów" ze względu na bogate właściwości. Można o nim znaleźć informacje w Starym Testamencie, w tekstach Hipokratesa czy Galena.

Czarnuszka była rarytasem, dodawanym do potraw na specjalne okazje. Słynny był chleb z czarnuszką, który pojawiał się w polskiej kuchni. Dodawano również czarnuszkę do wina oraz dań mięsno-warzywnych. Uważano również, że ta roślina przedłuża trwałość produktów spożywczych.

Obecnie czarnuszka pojawia się w chlebie, mięsie, przetworach z warzyw, w napojach i miodzie. Ma również szereg zastosowań w kosmetyce.

7. Tymochion w oleju

Olej z czarnuszki ma niezwykle bogaty skład, który ma dobroczynny wpływ na zdrowie. Jednym z najważniejszych związków jest tymochinon, który ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. W oleju z czarnuszki znajduje się:

• kwas linolowy omega-6 (60%),
• kwas oleinowy omega-9 (25%)
• kwas alfa-linolenowy omega-3 (1%)
• fosfolipidy,
• sterole roślinne,
• flawonoidy,
• saponiny,
• nigellina,
• nigellamina,
• nigellidyna,
• nigellicyna,
• tymochinon,
• limonen,
• karwakrol,
• karwon,
• witamina A,
• witamina E,
• witamina F,
• witamina B1,
• witamina PP,
• witamina B6,
• biotyna,
• cynk,
• selen,
• magnez,
• wapń Ca,
• żelazo,
• sód,
• potas.

8. Dawkowanie oleju z czarnuszki

Olej z czarnuszki można podawać dzieciom powyżej 1 roku życia. Najlepiej wymieszać go z miodem lub sokiem owocowym, by zniwelować jego gorzkawy posmak. Może być spożywany na czczo, w trakcie posiłku lub bezpośrednio przed snem, nie ma to wpływu na jego działanie.

Dawkowanie oleju z czarnuszki:

• powyżej 12 miesięcy - 1/4 łyżeczki dziennie,
• 2 lata - pół łyżeczki dziennie,
• 3 lata - pół łyżeczki dziennie,
• 4 lata - pół łyżeczki dziennie,
• 5 lat i więcej - 1 łyżeczka dziennie,
• dorośli - 1 łyżka dziennie.

9. Właściwości oleju z czarnuszki

Olej z czarnuszki ze względu na bogaty skład ma rewelacyjne działanie i może pomóc w zwalczeniu wielu chorób. Jest odpowiedni do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego, nie przynosi skutków ubocznych i jest bezpieczny również dla małych dzieci. W przypadku problemów zdrowotnych warto sprawdzić jakie efekty przynosi regularne stosowanie oleju czarnuszkowego.

9.1. Działanie przeciwskurczowe

Olej z czarnuszki nie jest polecany dla kobiet w ciąży. Wykazuje silne działanie przeciwskurczowe i może zatrzymać poród lub znacząco go spowolnić.

Osoby chore na niedociśnienie tętnicze powinny ustalić z lekarzem bezpieczną dawkę produktu. Należy pamiętać, że olej czarnuszkowy obniża ciśnienie.

10. Jak wzmocnić systemu immunologicznego

Na Florydzie odbyły się badania, polegające na podawaniu oleju z czarnuszki grupie osób. Po miesiącu wzrosła ilość komórek odpornościowych o 72%, zauważano też wzmożoną aktywność systemu immunologicznego.

Uzasadnione jest spożywanie odpowiedniej dawki oleju z czarnuszki raz dziennie. Dzięki temu odporność organizmu znacząco się poprawi, a ewentualne infekcje będę krótsze i mniej uciążliwe. Olej może być też dobrym rozwiązaniem u dzieci, które za kilka miesięcy zaczną chodzić do żłobka lub przedszkola.

10.1. Histamina i alergia

Olej z czarnuszki zawiera tymochinon, który hamuje produkcję histaminy wywołującej reakcje alergiczne. Dzięki temu organizm nie walczy agresywnie z alergenami i nie wywołuje tylu nieprzyjemnych dolegliwości. Olej z czarnuszki na alergię będzie pomocny stosowany wewnętrznie oraz zewnętrznie w celu ukojenia problemów skórnych.

Olej niweluje podrażnienia i regeneruje naskórek. Sprawdzi się u osób, posiadających wysypkę alergiczną, egzemę lub trądzik. Olej z czarnuszki może też pomóc w przypadku nawracającej grzybicy.

Przeprowadzono badania, dotyczące wpływu oleju z czarnuszki na objawy alergiczne. 152 osoby spożywały kapsułki z 500 mg oleju. Okazało się, że u wszystkich pacjentów zmniejszyły się dolegliwości. Poprawę było szczególnie widać u dzieci, ponieważ nastąpiło zmniejszenie kataru siennego o 80%.

10.2. Miesiączka i laktacja

Olej z czarnuszki reguluje cykl miesiączkowy. Jego działanie jest zbliżone do etynyloestradiolu, występującego w tabletkach antykoncepcyjnych. Co prawda nie chroni przed zajściem w ciążę, ale stabilizuje poziom hormonów w organizmie i pozytywnie wpływa na przebieg menstruacji.

Zażywany regularnie olej zwiększa też produkcję mleka u kobiet karmiących i zmniejsza ryzyko utraty pokarmu.

10.3. Leczenie problemów żołądkowych

Olej z czarnuszki może pozytywnie wpływać na leczenie problemów żołądkowych, takich jak:

• zapalenie błony śluzowej żołądka,
• grypa żołądkowa,
• biegunka,
• zaparcia,
• wzdęcia jelit,
• wymioty,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• wrzody żołądka,
• wrzód dwunastnicy.

Olej z czarnuszki jest szczególnie skuteczny w leczeniu choroby wrzodowej. Wspomaga on eliminowanie Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za wrzody.

Efekty działania zostały potwierdzone przez badania. 88 chorych na niestrawność zostało podzielonych na 4 grupy. Każda z nich dostawała różne dawki antybiotyków: klarytromycyny, amoksycyliny oraz omeprazolu. Był też podawany olej z czarnuszki, który wykazał działanie podobne do stosowania trzech leków na raz.

10.4. Jak zmniejszyć cholesterol i cukier we krwi?

Rezultaty badań wykazały, że olej czarnuszkowy zmniejsza ilość prolaktyny, triglicerydów oraz cholesterolu. Dzięki temu przeciwdziała on miażdżycy, zawałowi serca i chorobie niedokrwiennej serca.

Powiększenie światła naczyń krwionośnych, dzięki usunięciu z nich złogów cholesterolu, pozwala też uniknąć zatorów i zakrzepów żył oraz tętnic. Olej obniża też stężenie glukozy we krwi, dzięki czemu hamuje rozwój cukrzycy typu 2.

10.5. Olej z czarnuszki w kosmetyce

Olej z czarnuszki doskonale sprawdza się też w kosmetyce. Olej z czarnuszki ma intensywne działanie pielęgnacyjne. Chroni skórę i pobudza ją do odnowy, dzięki czemu jest widocznie gładsza, jędrniejsza i ma ładniejszy koloryt.

Posmarowanie skóry olejem z czarnuszki zapewni dobrą ochronę przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Olej z czarnuszki złagodzi też podrażnioną skórę w wyniku zbyt intensywnej ekspozycji na słońce.

Dodatkowo olej z czarnuszki przyspiesza gojenie się ran oraz leczenie chorób skóry takich jak: trądzik, liszaj czy łupież.

Olej z czarnuszki powinien być też stosowany przez osoby z suchą i wrażliwą cerą, ponieważ przywraca naturalne nawilżenie. Sprawdzi się równie dobrze u cery dojrzałej ze względu na opóźnianie procesu starzenia się skóry. Nałożony na skórę tłustą zmniejszy wydzielanie sebum.

Olej z czarnuszki można znaleźć również w szamponach, mydłach lub w żelu pod prysznic. Jego działanie nie jest wówczas tak intensywne jak nakładanie oleju bezpośrednio na skórę. Olej z czarnuszki można wykorzystać również do aromaterapii. Pomoże on w wyciszeniu się, złagodzi stres i ułatwi zasypianie.

11. Jaki olej z czarnuszki kupić?

Na rynku olej czarnuszkowy jest dostępny w różnych pojemnościach i opakowaniach. Jednak aby olej z czarnuszki był najbardziej skuteczny powinien być:

• niedawno produkowany,
• zimnotłoczony (poniżej 40 stopni Celsjusza),
• nierafinowany,
• niefiltrowany,
• nieoczyszczony,
• nalany do ciemnej butelki,
• przechowywany w lodówce.

11.1. Ile kosztuje olej z czarnuszki

Cena oleju z czarnuszki za 100 ml to około 15 zł. W przypadku większych 250- i 500-mililitrowych butelek, cena przekracza 25 zł. Nieco rzadziej spotyka się butelki litrowe lub fiolki o pojemności 40 ml. Olej z czarnuszki można kupić także w postaci kapsułek. Za 120 kapsułek zapłacimy niecałe 40 zł.

12. Olej z czarnuszki w kuchni

Olej z czarnuszki można wykorzystać do przygotowania sałatek, zup, sosów, twarogów, kasz czy makaronów. Należy pamiętać, że olej czarnuszkowy ma nieco gorzki, mocno korzenny smak. Należy unikać obróbki termicznej, ponieważ mogłaby zniszczyć właściwości produktu. Z tego względu olej nie nadaje się do smażenia potraw, pieczenia ani gotowania potraw.

Olej z czarnuszki powinien być przechowywany w ciemnej butelce w temperaturze 5-10 stopni C. Najlepiej zużyć go w ciągu 3 miesiące od otwarcia opakowania.