Owoce klimakteryczne i nieklimakteryczne – co to znaczy?
Owoce klimakteryczne to takie, które mogą dojrzewać nie tylko rosnąc na drzewie czy krzaku, ale także później, już po ich zerwaniu. Wiedza, które gatunki dojrzewają w ten sposób, a które nie, daje możliwość przewidzenia, jak dany owoc czy warzywo zachowa się zarówno po zbiorze, jak i po zakupie. Co warto wiedzieć?
1. Co to są owoce klimakteryczne?
Owoce klimakteryczne to takie, które mają zdolność dojrzewania po zerwaniu. Należą do nich na przykład jabłka, gruszki, banany, arbuzy, śliwki, nektarynki, borówki czy brzoskwinie.
Dlaczego niektóre gatunki dojrzewają po zerwaniu? Owoce klimakteryczne produkują etylen. To naturalny gaz, który nie tylko stymuluje oddychanie komórkowe, ale i powoduje szybsze dojrzewanie.
Ponieważ etylen aktywuje także składniki odżywcze, wywołuje zmiękczenie, produkcję pigmentów, aromatów czy cukru. To dlatego im owoc klimakteryczny bardziej dojrzały, tym bardziej miękki i słodki. Choć jego produkcję można spowolnić, etylen i tak będzie prowadził do tego, że owoc dojrzeje po zbiorze.
Warto wiedzieć, że niektóre owoce, na przykład jabłka, zawierają tak dużą ilość etylenu, że ten działa na inne owoce – i to nawet nieklimakteryczne. Oznacza to, że ułożone obok jabłka truskawki czy śliwki, nawet jeśli nie są dojrzałe, zaczynają dojrzewać.
Dużą ilość etylenu wydzielają nie tylko jabłka, ale i morele, gruszki, mango, papaja, brzoskwinie, nektarynki, banany. Oznacza to, że przyspieszają proces dojrzewania innych owoców, które się przy nich znajdują.
Ponieważ pojedyncze owoce, dojrzewające w pomieszczeniu, stymulują pozostałe do syntezy etylenu i przyspieszają tym samym ich dojrzewanie, chcąc przetrzymywać je w świeżości jak najdłużej, należy kłaść je z dala od owoców i warzyw, które są źródłem dużych ilości etylenu.
2. Owoce nieklimakteryczne
Owoce nieklimakteryczne, czyli takie, które nie dojrzewają po zerwaniu, to na przykład truskawki, maliny, cytryny, czereśnie, jeżyny, ananasy, winogrona, czy pomarańcze.
Warzywa i owoce nieklimakteryczne, w przeciwieństwie do klimakterycznych, nie posiadają zdolności do produkcji autokatalitycznego etylenu. Jego stężenie w ich tkankach utrzymuje się na stałym, niskim poziomie.
Oznacza to, że w gatunkach nie związanych z klimakterium proces dojrzewania przebiega wyłącznie na drzewach. Po odcięciu od źródła produkcji gazu, owoce także przestają go produkować, a tym samym i dojrzewać.
3. Co warto wiedzieć o dojrzewaniu owoców?
Wiedza o tym, jakie gatunki owoców i warzyw należą do grupy roślin klimakterycznych, a które nie, przydaje się w handlu: zarówno hurtowym, jak i detalicznym. Ma znaczenie zarówno dla osób i firm, które zajmują się uprawą, transportem i sprzedażą owoców i warzyw na dużą skalę, jak i indywidualnych konsumentów.
Przede wszystkim pozwala na przewidzenie, jak dany gatunek zachowa się po zbiorze czy w transporcie, często na dalekich trasach oraz po ich zakupie. To wyjaśnia także, dlatego często banany, zaraz po otwarciu kartonu w sklepie, są zielone.
Zrywa się je na długo przed tym, nim osiągną dojrzałość konsumpcyjną. Są zrywane, pakowane, transportowane jako okazy niedojrzałe i w takim samym stanie trafiają do sklepów. Ma to swoje uzasadnienie.
Owoce te dojrzewają tak szybko, że gdyby je w kraju pochodzenia zapakowano, gdy będą żółte i miękkie, musielibyśmy kupować banany czarne i papkowate. Podobnie ma się rzecz z brzoskwiniami, które w sklepach często są zniechęcająco twarde.
Wystarczy je jednak położyć na kilka dni w cieplejszym miejscu, by owoce dojrzały: stały się miękkie, soczyste, słodkie i pachnące. Co warto zapamiętać? Warzywa i owoce klimakteryczne zdecydowanie można kupować mniej dojrzałe, ponieważ etylen z czasem i tak doprowadzi do ich samoistnego dojrzenia.
Z kolei w przypadku gatunków nieklimakterycznych w sklepach czy na bazarkach należy kupować owoce i warzywa o właściwej dojrzałości. Nie warto liczyć na to, że dojrzeją, staną się bardziej miękkie czy słodkie.
4. Dojrzałość konsumpcyjna owoców
W kontekście owoców klimakterycznych i nieklimakterycznych pojawia się kwestia dojrzałości konsumpcyjnej owoców. Co to właściwie oznacza?
Dojrzałość konsumpcyjna owoców to stan fizjologicznego rozwoju owoców i moment, gdy są one najsmaczniejsze i najładniejsze.
U większości owoców w okresie dojrzałości konsumpcyjnej zawartość cukrów prostych osiąga maksimum, zawartość kwasów zaczyna spadać, a miąższ ulega rozluźnieniu na skutek częściowego rozkładu blaszki środkowej spajającej komórki. Najczęściej owoce osiągają dojrzałość zbiorczą wcześniej niż dojrzałość konsumpcyjną.
