Produkty ekologiczne - co to jest i jak powinny być oznaczone?

Produkt ekologiczny to taki artykuł, którego negatywne oddziaływanie na środowisko jest maksymalnie ograniczone lub całkowicie zlikwidowane. Żywność ekologiczna pochodzi z gospodarstw ekologicznych i wytwarzana jest bez udziału nawozów sztucznych, chemicznych środków ochrony roślin oraz antybiotyków. Niebagatelne znaczenie ma fakt, że produkcja ekożywności jest nieuciążliwa dla środowiska naturalnego. Aby ułatwić wybór produktów ekologicznych, stworzono specjalne oznaczenia ekologiczne.

1. Co to jest ekożywność?

Żywność ekologiczna jest coraz częściej wybierana, głównie przez osoby dbające o swoje zdrowie. Niektórzy pod wpływem mody sięgają po ekoprodukty i nie zawsze wiedzą, co kryje się pod tą nazwą. Otóż ekożywność oznacza takie produkty, które zostały wytworzone bez jakichkolwiek syntetycznych dodatków do żywności - konserwantów, barwników, dodatków smakowych czy barwników. Żywność ta produkowana jest tylko z odpowiednio dobranych składników. Wszelkie owoce, warzywa i ziarna, z których wytwarza się dane produkty, nie mogą zawierać nawet śladowych ilości sztucznych nawozów oraz pestycydów. Ponadto uprawiane są tylko w gospodarstwach ekologicznych.

Aby żywność została uznana za ekologiczną, musi spełniać pewne warunki. Każdy produkt musi pochodzić z pola, na którym nie stosowano środków ochrony roślin i nawozów sztucznych przez przynajmniej trzy ostatnie lata. Produkty ekologiczne muszą być przechowywane i przetwarzane zgodnie z określonymi wymogami.

Zobacz film: "Sól w diecie - ile można spożywać?"

Ekożywność powinna posiadać określone cechy:

• proces wytwarzania nie może być szkodliwy dla środowiska,
• surowce użyte do produkcji nie mogą być toksyczne,
• produkt oraz jego składniki nie mogą być testowane na zwierzętach,
• opakowanie produktu powinno być ograniczone do minimum,
• opakowanie może zostać ponownie wykorzystane,
• zużycie energii na każdym etapie produkcji powinno być zminimalizowane.

2. Oznaczenia ekologiczne

Na całym świecie rośnie popyt na żywność wysokiej jakości, wyprodukowaną pod ścisłą kontrolą jednostek certyfikujących, czyli na żywność ekologiczną. W związku z tym w krajach Unii Europejskiej wprowadzono system kontroli i certyfikacji produkcji ekologicznej. Graficznym odzwierciedleniem tego, że produkt został wytworzony zgodnie z tym systemem, jest wspólnotowy znak „Rolnictwo ekologiczne” umieszczony na etykiecie produktu.

Na etykiecie powinny znaleźć się następujące informacje:

• nazwa i numer upoważnionej jednostki certyfikującej, której podlega producent,
• nazwa i adres producenta oraz nazwa produktu.

Na etykiecie może zostać umieszczony:

• napis „Rolnictwo ekologiczne – system kontroli WE”,
• wspólnotowy znak „Rolnictwo ekologiczne”.

Biorąc do ręki produkt w sklepie oznaczony w taki właśnie sposób, można być pewnym, że jest to naprawdę ekologiczna żywność, a więc:

• przynajmniej 95% składników tak oznaczonego produktu zostało wyprodukowanych metodami naturalnymi,
• produkty były nadzorowane podczas procesu produkcji i przygotowania zgodnie z przyjętymi wytycznymi,
• produkty są sprzedawane bezpośrednio przez producenta lub w zamkniętym, zabezpieczonym i oznakowanym opakowaniu,
• wiadomo przez kogo, gdzie i w jakich warunkach został wytworzony produkt.

Znakiem tym mogą oznaczać swoje produkty wszystkie certyfikowane gospodarstwa ekologiczne i certyfikowani producenci żywności. Nie wszystkie produkty dostępne na stoisku ze zdrową żywnością są ekologiczne. Czasem nazwa jest myląca i stanowi jedynie chwyt marketingowy. Prawdziwa żywność ekologiczna posiada specjalny certyfikat, który mówi o tym, że produkt jest bezpieczny pod względem nie tylko produkcji, ale także transportu i przechowywania.

Certyfikat musi spełniać warunki określone przez Unię Europejską oraz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Kontrola produkcji żywności odbywa się przynajmniej raz w roku. Jeśli zostaną wykryte uchybienia od zasad, rolnik lub handlowiec traci dobre imię i musi zapłacić surowe kary pieniężne.

3. Dla kogo żywność ekologiczna?

Żywność ekologiczna głównie dostępna jest w sklepach z ekologiczną lub zdrową żywnością. Jednakże coraz częściej artykuły ekologiczne można kupić w marketach. Produkty eko można zamawiać również w wielu sklepach internetowych. W trosce o swoje zdrowie warto po nie sięgać. Lekarze podkreślają, że żywność wyprodukowana bez udziału konserwantów, pestycydów i innych środków chemicznych jest lepsza od żywności wysoko przetworzonej.

Specjaliści są zdania, że większość chorób cywilizacyjnych bierze się właśnie z substancji chemicznych dodawanych do pożywienia. To one często są przyczyną powstania nowotworów oraz alergii. Żywność ekologiczna przygotowywana jest w taki sposób, aby zawierała jak najwięcej wartościowych składników i witamin. Naturalna żywność przeznaczona jest dla wszystkich ludzi, bez względu na wiek czy stosowaną dietę. Osoby chore na cukrzycę mogą spożywać takie ekoprodukty, jak ciasteczka bezglutenowe czy bezcukrowe powidła. Żywność ekologiczną warto podawać przede wszystkim dzieciom.

4. Zakup żywności

Dla jednych zakupy to przyjemność, dla drugich konieczność. Zarówno ci pierwsi, jak i ci drudzy powinni kupować świadomie. Co to znaczy? Chodzi o to, by nie kupować jedzenia na zasadzie wyboru ładniejszego opakowania, które jest dla wielu osób decydującym kryterium wyboru. Pamiętajmy jednak, że nie zjadamy opakowania, ale to, co w nim jest. Dlatego wygląd zewnętrzny produktu nigdy nie powinien decydować o tym, co kupimy, ale przede wszystkim jakość żywności. W tym celu należy czytać informacje zamieszczone na etykietach produktu. Dla wielu osób podstawowym kryterium wyboru produktu żywnościowego jest ładne opakowanie.

Warto czytać etykiety na opakowaniach produktów żywnościowych. Obowiązujące prawo szczegółowo reguluje, jakie informacje powinny się znajdować na produkcie, a są to:

• nazwa produktu,
• nazwa i adres producenta,
• lista składników – warto zwrócić uwagę, iż są one ułożone w kolejności malejącej, co oznacza, że składnik znajdujący się na ostatnim miejscu jest w niewielkiej ilości w danym produkcie,
• termin przydatności do spożycia,
• masa netto,
• warunki przechowywania,
• sposób przygotowania,
• na wyrobach mlecznych obowiązkowe jest podanie zawartości tłuszczu,
• ilość alkoholu w napoju powyżej 1,2%,
• klasa jakości,
• barwniki i konserwanty chemiczne i inne dodatki – jeśli takie występują.

Te informacje powinny być zamieszczone w widocznym miejscu. Nie wolno ich ukrywać czy zasłaniać innymi nadrukami. Nieobowiązkowe jest umieszczanie informacji dotyczących zawartości składników odżywczych. Mimo tego są one zwykle zamieszczane.

5. Oznaczenia żywności specjalnej

Żywność specjalna obejmuje:

• odżywki dla sportowców,
• specjalną żywność dla dzieci i niemowląt,
• koncentraty deserów, napojów i obiadowe,
• produkty dla diabetyków, produkty bezglutenowe, itp.

Dla tych produktów, oprócz obowiązkowych informacji, podaje się również wartość odżywczą: kalorie, białko, skrobię, cukry, tłuszcze, błonnik, sód, kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, a czasami witaminy i minerały. Produkt dietetyczny na opakowaniu może mieć umieszczone wskazania zdrowotne, ale tylko te, które są poparte badaniami.

Informacje na opakowaniach powinny być prawdziwe i rzetelne. Nie wolno np. pisać, że dany olej nie zawiera cholesterolu, gdyż oleje tego składnika po prostu nie mają. Jeśli na danym produkcie nie ma informacji w języku polskim lub nie jest ona jasna, to nie kupujmy tego produktu. Warto czytać etykiety z pewną dozą umiaru. Czekolada bez cukru może naprawdę go nie zawierać, ale to nie oznacza, że mogą ją spożywać osoby otyłe czy diabetycy. Ciągle ma w sobie wiele kwasów tłuszczowych i to zwykle nasyconych. Pamiętajmy, aby czytać etykiety dokładnie. Jeśli w cukierkach czy napojach na pierwszych miejscach jest cukier, to warto wybrać inny produkt. Aby kupować zdrową żywność, należy wybierać ją świadomie. Kilka sekund więcej poświęconych na przeczytanie etykiety, pozwoli nam lepiej dbać o nasze zdrowie.