Substancje słodzące

Mianem „substancji słodzących” określa się substancje stosowane w celu nadania słodkiego smaku produktom spożywczym. Cukier rafinowany jest źródłem energii, ale nie dostarcza organizmowi żadnych składników odżywczych, a jedynie tzw. pustych kalorii. Nadmiar cukru w diecie jest przyczyną wielu chorób, w tym otyłości, próchnicy, cukrzycy. Nic więc dziwnego, że wynalezienie słodzików było uważane za przełom w żywieniu.

1. Wpływ słodzików na zdrowie

Korzyści ze spożywania cukru są niewspółmierne do jego szkodliwości. Chwilowe nasycenie po zjedzeniu słodkości, w niedługim czasie objawi się niepohamowanym apetytem, dlatego człowiek sięga po kolejny batonik, czekoladkę czy ciastko. Nie potrafimy powstrzymać się od jedzenia, co jest prostą drogą do nadwagi i otyłości, które sprzyjają rozwojowi cukrzycy i nadciśnienia tętniczego.

Słodziki dostarczają słodkiego smaku i w przeciwieństwie do cukrów prostych, mają niewielką zawartość kalorii. Niektóre z nich są zupełnie pozbawione wartości kalorycznej. Jest to spowodowane faktem, że słodziki, z wyjątkiem aspartamu, nie są trawione przez organizm. Aspartam jest metabolizowany naturalnie, dzięki zawartości dwóch występujących i w innych produktach spożywczych, aminokwasów. Jest niezwykle popularną substancją, ponieważ niewielka jego ilość (odpowiadająca zaledwie 1/10 kalorii) zapewnia słodki smak równoważny łyżeczce cukru. Obecnie aspartam jest powszechnie stosowany w napojach dietetycznych i innych produktach typu light i przeznaczonych dla cukrzyków.

Zobacz film: "Sól w diecie - ile można spożywać?"

Pojawiły się jednak opinie, że słodziki nie powinny być stosowane, ponieważ przyczyniają się do otyłości i innych schorzeń. Rzeczywiście, spożywane w nadmiarze mogą być szkodliwe. Wystarczy jednak zachować zdrowy rozsądek i nie przekraczać określonej dopuszczalnej dawki słodzików, aby cieszyć się dobrym zdrowiem. Trzeba jedynie zdawać sobie sprawę z tego, że słodziki to nie tylko niewielkie tabletki słodzące kawę czy herbatę, ale też składnik wielu produktów spożywczych. Ze słodzików korzystają producenci słodyczy, pieczywa, produktów dietetycznych, płatków śniadaniowych, gum do żucia, przetworów owocowych i warzywnych, napojów gazowanych, a także przemysł farmaceutyczny.

2. Co zamiast cukru?

Coraz więcej osób sięga po naturalne słodziki, takie jak:

• syrop z agawy – jest uzyskiwany z meksykańskiego kaktusa, w smaku przypomina miód o posmaku landrynek,
• syrop słodowy z orkiszu – jest zwykle dodawany do ciast i twarożku,
• syrop ryżowy, jęczmienny lub klonowy – stosuje się je do deserów, płatków i napojów,
• syropy owocowe – najczęściej używa się syropów z winogron i jabłek,
• ksylitol - cukier brzozowy, pod względem słodkości jest zbliżony do cukru,
• melasa – gęsty syrop uzyskiwany podczas produkcji cukru spożywczego,
• fruktoza – jest naturalnym cukrem owocowym zalecanym dla cukrzyków, ponieważ nie podnosi szybko poziomu cukru we krwi,
• miód – zawiera witaminy i istotne składniki odżywcze, ale w temperaturze powyżej 50ºC traci swoje zdrowotne właściwości.

Oprócz wymienionych już naturalnych słodkości warto wspomnieć także pozostałe zamienniki cukru. Inne rodzaje słodzików to:

• acesulfam K – jest równie słodki jak aspartam, ale nie rozkłada się pod wpływem wysokiej temperatury i nie ma skutków ubocznych,
• aspartam – jest około 200 razy słodszy od cukru i ma znacznie mniejszą zawartość kaloryczną, podlega metabolizmowi w naturalny sposób,
• sacharyna – jest 300-500 razy słodsza niż cukier, ale ma lekko gorzki smak,
• sorbitol – magazynuje się w organizmie i może niekorzystnie wpływać na układ nerwowy, w nadmiarze wywołuje biegunki oraz zaburzenia trawienia,
• malitol – w smaku przypomina cukier i można go stosować do wypieków i gotowania,
• mannitol – spożycie zbyt dużych jego ilości może skończyć się biegunką,
• taumatyna,
• sukraloza,
• sól aspartamowo-acesulfamowa,
• cyklaminiany,
• neohesperydyna,
• izomalt,
• laktitol.

3. Zalety i wady stosowania słodzików

Spożywane w racjonalnych, zalecanych ilościach substancje słodzące mają wiele zalet. Są to:

• minimalna wartość kaloryczna przy wyraźnie słodkim smaku,
• smak zbliżony do cukru,
• brak szkodliwości dla zębów - nie powodują powstawania próchnicy,
• możliwość stosowania w przypadku osób odchudzających się i chorujących na cukrzycę,
• cena jednostkowa nabycia.

Niestety, oprócz korzyści płynących ze stosowania substancji słodzących, należy liczyć się także z działaniem ubocznym. Do najważniejszych minusów słodzików należą:

• niemożność stosowania sztucznych słodzików, w tym aspartamu o osób chorujących na fenyloketonurię,
• metaliczny posmak w ustach po spożyciu niektórych słodzików, zwłaszcza przy wysokich stężeniach substancji słodzących,
• niepożądane dolegliwości przy nadmiernym spożyciu, na przykład biegunki,
• działanie rakotwórcze sacharyny oraz cyklaminianów (substancje te wycofano z obrotu)
• stłuszczenie wątroby na skutek spożywania zbyt dużej ilości fruktozy.

Aspartam to najczęściej używana w przemyśle spożywczym substancja słodząca, której można używać zamiast tradycyjnego cukru. W wielu badaniach dowiedziono, że jego zastosowanie nie ma ujemnego wpływu na nasz organizm. Nie należy jedynie nadmiernie przekraczać jego spożycia. W przeciwnym wypadku rzeczywiście może on wywoływać skutki uboczne.

Słodziki zyskały ogromną popularność, ale w nadmiernej ilości mogą być szkodliwe dla organizmu. Niektóre substancje powodują biegunki, inne mają poważniejsze skutki uboczne. Dlatego też rezygnując z cukru na rzecz słodzików warto zachować zdrowy rozsądek.