Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Joanna Wasiluk (Dudziec)

Tiamina (witamina B1) - rola, niedobór, źródła w diecie

Niedobór tiaminy (witaminy B1) najczęściej występuje u osób stosujących dietę niezawierającą mięsa
Niedobór tiaminy (witaminy B1) najczęściej występuje u osób stosujących dietę niezawierającą mięsa (123rf.com)

Tiamina, czyli witamina B1 lub aneuryna, należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Tiamina została wyizolowana jako pierwsza witamina przez Kazimierza Funka w 1911 roku. Główne źródło tiaminy stanowi mięso oraz produkty zbożowe. Do objawów niedoboru witaminy B1 należą: uczucie zmęczenia, drażliwość, zaburzenia koncentracji uwagi, obniżenie nastroju.

spis treści

1. Funkcje tiaminy

Tiamina pełni w organizmie trzy zasadnicze funkcje: uczestniczy w procesach energetycznych, w reakcjach prowadzących do syntezy nukleotydów i NADPH (główny związek w szlaku przemian kwasów tłuszczowych oraz w procesach neurofizjologicznych.

Tiamina to witamina B1 niezbędna do prawidłowych przemian metabolicznych zachodzących w organizmie. Tiamina jest wykorzystywana w komórkach wielu tkanek – serca, wątroby, mięśni szkieletowych.

Zobacz film: "Niedobory witamin"

Tiamina odgrywa istotną rolę w układzie nerwowym, ponieważ bierze udział w syntezie neurotransmiterów warunkujących prawidłowe przekazywanie impulsów nerwowych. Ponadto uczestniczy w produkcji energii w mitochondriach, odnowie białek, przez co wpływa na funkcjonowanie całego organizmu.

2. Niedobór witaminy B

Zbyt małe spożycie tiaminy może prowadzić do zaburzeń pracy przewodu pokarmowego (zaburzeń trawienia i wydzielania soku żołądkowego), zaburzeń neurologicznych polegających na upośledzeniu przemiany cukrów – głównego źródła energii dla mózgu – co prowadzi do gromadzenia się dużej ilości związków (kwasu mlekowego i pirogronowego), których nadmiar zaburza funkcjonowanie tego układu.

Kolejnym powikłaniem niedoboru tiaminy mogą być zaburzenia sercowo-naczyniowe oraz wiele niecharakterystycznych objawów, takich jak: zmniejszenie apetytu, zmniejszenie masy ciała, depresja, osłabienie mięśni, zaburzenia czucia i popędu płciowego czy zanik miesiączkowania.

Z kolei żywieniowej hiperwitaminozy B1 jak dotąd nie odnotowano. Przy suplementacji witaminowej małe dawki tiaminy na ogół nie są toksyczne. Objawy uboczne podawania tiaminy występują bardzo rzadko i są to jedynie objawy typu alergicznego.

Zapotrzebowanie na witaminę B1 (tiaminę), jak na każdy składnik pokarmowy, jest uzależnione od wieku, aktywności fizycznej i składu diety. Dieta bogata w węglowodany zwiększa zapotrzebowanie na tiaminę. Zalecenia podają, że tiamina powinna być spożywana w przedziale od 1,3 do 2,2 mg na dobę.

Niedobór tiaminy najczęściej występuje u osób stosujących dietę niezawierającą mięsa oraz produktów zbożowych (pieczywa), kasz, makaronów). Brak witaminy B1 w organizmie występuje w następstwie niedożywienia oraz upośledzenia jej wchłaniania, często u anorektyczek i alkoholików.

3. Objawy niedoboru witaminy B

Do łagodnych objawów niedoboru witaminy B1 należą:

  • uczucie zmęczenia,
  • drażliwość,
  • obniżenie nastroju,
  • zaburzenia koncentracji,
  • przyspieszenie częstości rytmu serca,
  • wzrost ciśnienia tętniczego,
  • obrzęki obwodowe.

Długotrwały brak tiaminy powoduje utrwalenie zmian neurologicznych. Awitaminoza witaminy B1 powoduje rozwój choroby zwanej beri-beri. Schorzenie to objawia się zanikiem mięśni, osłabieniem siły skurczowej mięśnia sercowego, niskim ciśnieniem tętniczym, obrzękami, porażeniem nerwów oraz zaburzeniami psychicznymi (depresja, apatia, psychozy).

Osoby zażywające leki moczopędne – np. furosemid, częściej cierpią z powodu niedoboru witaminy B1.

4. Źródła tiaminy

Witamina B1 wchłania się w jelicie cienkim. Zapotrzebowanie na witaminę B1 jest uzależnione od wieku, płci oraz zawartości węglowodanów w diecie i waha się od 0,5 mg/dobę u niemowląt do 2,2 mg/dobę u kobiet karmiących. Zalecana dawka dobowa (recommended daily allowance – RDA) wynosi 1,2-1,5 mg dla mężczyzn i 1,0-1,1 mg dla kobiet.

Głównym źródłem witaminy B1 w diecie są:

  • zarodki pszenne,
  • nasiona słonecznik,
  • wzbogacane płatki śniadaniowe,
  • suche nasiona roślin strączkowych,
  • wieprzowina,
  • polędwica,
  • szynka wiejska,
  • drożdże,
  • muesli,
  • ryż brązowy,
  • orzechy,
  • groszek zielony,
  • kiełki soi,
  • pieczywo pełnoziarniste,
  • ryby,
  • szparagi,
  • por,
  • kalafior,
  • kapusta,
  • szpinak,
  • brukselka,
  • ziemniaki,
  • awokado,
  • arbuz,
  • mandarynki,
  • porzeczki,
  • kasze,
  • chleb żytni jasny,
  • suszone owoce.

Niewielkie jej ilości znajdują się w warzywach i owocach.

ProduktZawartość w mg/100 gProduktZawartość w mg/100 g
Mięso wieprzowe0,54Brukselka0,1
Jaja0,13Kalafior0,11
Chleb razowy żytni0,19Pomarańcze0,1
Płatki owsiane0,2Łosoś0,17

Tiamina wykorzystywana w lecznictwie jako środek wspomagający działanie niesteroidowych leków przeciwbólowych stosowanych w bólach kręgosłupa oraz w okolicy krzyża.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze