Wodorosty w diecie
Wodorosty są organizmami wodnymi od pokoleń stosowanymi jako składnik pokarmowy w tradycyjnej kuchni społeczności żyjących nad akwenami wodnymi. Krajami przodującymi w ilości spożywanych wodorostów są kraje Dalekiego Wschodu, Korea, Japonia, Chiny, Wietnam. To właśnie w tych krajach notuje się najwyższy odsetek ludzi długowiecznych, cieszących się świetnym zdrowiem do późnej starości. W Europie wodorosty nie są tak popularne, chociaż i tu amatorów morskich przysmaków nie brakuje szczególnie we Szkocji, Norwegii i Islandii.
Spożywanie wodorostów jest często kojarzone z kuchnią wegetariańską lub makrobiotyczną, jednak nie ma żadnych przeciwwskazań, aby stosować wodorosty w tradycyjnej kuchni polskiej. Mogą one stanowić prawdziwy zastrzyk składników odżywczych, szczególnie ważny dla kobiet w ciąży, rekonwalescentów czy osób stosujących radykalne diety. Mogą być również spożywane przez dzieci.
1. Co to są wodorosty?
Wodorosty (glony) to samożywne organizmy żyjące w akwenach wodnych. Tak jak wszystkie rośliny do życia potrzebują światła słonecznego. Znanych ponad 40 000 gatunków wodorostów obecnych w wodach słodkich i słonych. Wiele
gatunków glonów zostało przebadanych pod względem żywieniowym. Obecnie spożywa się ponad 100 gatunków glonów. Są cenione nie tylko za wartości odżywcze i smakowe, lecz także za niski stopień przetworzenia. Należą do najbezpieczniejszej żywności, ponieważ nie wyodrębniono do tej pory trujących gatunków.
Wodorosty można spożywać na surowo oraz jako dodatki do potraw. Są doskonałym składnikiem zup, sosów, gulaszu, bigosu, pasztetu, gotowanych, duszonych warzyw, ryżu, kasz czy deserów. Można je spożywać również na kanapki zamiast sałaty.
Do najczęściej spożywanych oraz najbardziej wartościowych glonów należą: wakame, kombu, nori, dulse, hiziki, arame, mech irlandzki oraz agar-agar. Ten ostatni jest z powodzeniem wykorzystywany jako środek żelujący.
2. Właściwości wodorostów
Wodorosty stanowią źródło wielu składników odżywczych. Mają niezwykłą moc akumulacji składników odżywczych w swoich tkankach, a co najważniejsze – zawierają je w formie najłatwiej przyswajalnej przez nasz organizm. Wystarczy niewielka ilość (5 g dziennie) glonów dostarczana do organizmu systematycznie, aby uzupełnić niedobory odżywcze. Glony zawierają cały garnitur składników mineralnych i witamin w ilości zdecydowanie wyższej w porównaniu z roślinami lądowymi. Na szczególną uwagę zasługuje zawartość w glonach wapnia, żelaza i jodu. Dla przykładu wakame, hiziki, arame zawierają 10 razy więcej wapnia niż mleko krowie. Sałata morska i wakame posiadają cztery razy więcej żelaza niż mięso wołowe. Chociaż żelazo w tej postaci może być gorzej przyswajane. Natomiast zawartość jodu w kombu i arame może przekraczać nawet 600 razy zawartość tego pierwiastka w rybach morskich. Dlatego osoby mające problemy z tarczycą powinny skonsultować spożywanie wodorostów z lekarzem. To zalecenie dotyczy również osób, które powinny uważać na zawartość sodu w diecie, ponieważ sód występuje w glonach w wysokich stężeniach. Do pierwiastków śladowych obecnych w glonach można zaliczyć m.in.: miedź, cynk, kobalt, wanad, stront. Dodatkowo glony zawierają mnóstwo witamin: A, K, C, E, PP oraz witamin z grupy B. Są jednym z nielicznych źródeł witaminy B12, co ma szczególne znaczenie dla osób stosujących dietę wegetariańską czy makrobiotyczną. Niektóre gatunki wodorostów są szczególnie bogate w białko, nawet białko pełnowartościowe z kompletem aminokwasów egzogennych niezbędnych dla organizmu. Wodorosty zawierają również duże ilości błonnika pokarmowego, głównie frakcji rozpuszczalnej w wodzie, dzięki temu mają pozytywny wpływ na pracę układu pokarmowego. Należy dodać, że glony posiadają bardzo mało tłuszczu. Skład wodorostów zależy od wód, w których żyją, ich czystości, pory roku, a nawet fazy księżyca podczas zbiorów. W medycynie chińskiej uważa się, że wodorosty emanują pierwotną siłą naszego globu, dając zdrowie i witalność.
3. Zdrowotne działanie wodorostów
Różnorodność w świecie wodorostów jest ogromna, jednak są cechy łączące je wszystkie. Bez względu na gatunek i pochodzenie glony mają właściwości wychładzające organizm, słony smak, zdolności zmiękczające, nawilżające. Ponadto mają właściwości alkalizujące krew, działają przeciwzakrzepowo, redukują ilość złego cholesterolu, dzięki czemu wpływają pozytywnie na stan naczyń krwionośnych, działają przeciwmiażdżycowo. Wodorosty mają również właściwości zwiększające diurezę, działają moczopędnie, dlatego znalazły zastosowane przy leczeniu chorób dróg moczowych. Ponadto są niezwykle skuteczne w walce z nadwagą, otyłością i cellulitem, ponieważ regulują gospodarkę wodną organizmu, ułatwiają usuwanie toksyn, obrzęków, regulują przemianę materii. Błonnik obecny w wodorostach reguluje pracę przewodu pokarmowego i wpływa na metabolizm lipidów. Znany jest również pozytywny wpływ wodorostów przy leczeniu opuchlizn, chorób skórnych, ponieważ stymulują one regenerację komórek naskórka, przyczyniają się do redukcji blizn. Są świetnym środkiem wspomagającym przy leczeniu różnych postaci trądziku. Stymulują odporność organizmu, działają przeciwzapalnie, głównie dzięki obecności fluoru. Udowodniono, że wprowadzenie do diety wodorostów hamuje rozsiew wirusa opryszczki. Wodorosty morskie mają również właściwości antyoksydacyjne oraz neutralizujące substancje radioaktywne. Przypisuje się im właściwości hamujące rozwój nowotworów, głównie ze względu na wysoką zawartość fukoidów szczególnie w brązowych wodorostach, m.in.. kombu i wakame. Glony wykorzystywane są również w kosmetyce, chociaż nie tylko. Znane i wykorzystywane z powodzeniem są pozytywne właściwości glonów przy leczeniu kaszlu, astmy, hemoroidów, czyraków, wolów tarczycowych, dolegliwości żołądkowych, wrzodów czy migrenowych bólów głowy.
Wodorosty morskie mogą być stosowane również w postaci wygodnych suplementów diety (tabletek, kapsułek, proszku). W tej postaci najczęściej spotykamy chlorellę, spirulinę i morszczyn. Ta forma stanowi koncentrat wszystkich ważnych dla organizmu związków w łatwej do stosowania postaci, niewymagających wcześniejszego moczenia czy gotowania przed spożyciem.
Należy pamiętać, że spożywanie każdego produktu spożywczego w nadmiarze może być szkodliwe. Ta zasada dotyczy również wodorostów. Związane jest to z wysoką koncentracją składników w glonach. Ma to szczególne znaczenie dla osób z problemami tarczycy, ponieważ wysoka zawartość jodu w glonach może mieć wpływ na przebieg choroby i skuteczność stosowanych leków. Może to doprowadzić do zaburzenia równowagi umysłowej. Wprowadzenie wodorostów do diety powinny skonsultować z lekarzem osoby, które muszą ograniczać ilość sodu w diecie. Należy zauważyć, że glony akumulują również metale ciężkie, dlatego spożywanie glonów w nadmiarze może być szkodliwe. Warto też stosować się do wskazówek zawartych na opakowaniu produktu. Dotyczy to suplementów diety. Natomiast w przypadku suszu najczęściej stosuje się 1–2 cm jako dodatek wzbogacający smak, aromat i wartościowość potrawy.
Jeszcze kilka lat temu zakup wodorostów w Polsce stanowił problem. Można je było kupić jedynie w sklepach z żywnością naturalną, i to za wysoką cenę. Obecnie coraz częściej spotyka się wodorosty nawet w supermarketach czy sklepach internetowych. Dostępne są w formie suszu, ale można również spotkać wodorosty w postaci tabletek, kapsułek.