Jadalne grzyby zamieniają się w truciznę. Poważny błąd

Zatrucie grzybami jest rozpoznawane co roku nawet kilkaset razy. Niestety zdarzają się sytuacje, że kończy się śmiertelnie. Z tego względu należy być rozsądnym podczas zbierania grzybów i unikać okazów, których nie jesteśmy pewni w stu procentach. Toksyny w większości przypadków nie znikają po umyciu lub ugotowaniu, a smak potrawy nie zdradza, że coś jest nie tak. Jakie są objawy zatrucia grzybami i co zrobić w przypadku wystąpienia dolegliwości? Jak rozpoznać trujące gatunki i jak uniknąć zatrucia? Więcej informacji w treści artykułu.

1. Objawy zatrucia grzybami

W Polsce co roku rozpoznaje się zatrucie grzybami u 500-1000 osób. Najczęściej winny jest muchomor sromotnikowy, który jest mylony z kilkoma innymi gatunkami.

W lasach znajdują się grzyby o różnym poziomie toksyczności, które wywołują inny rodzaj zatrucia. Głównymi objawami są nudności, ból brzucha, biegunka i wymioty.

Mogą mieć odmienne nasilenie, ale jeśli podejrzewamy, że symptomy pojawiły się po zjedzeniu grzybów należy szybko skonsultować się z lekarzem. Należy pamiętać, że zatrucie może prowadzić do śmierci.

Zobacz film: "Grzyby trujące - toksyna w muchomorze czerwonym"

Poza dolegliwościami ze strony układu pokarmowego mogą pojawić się symptomy, które trudno połączyć z działaniem grzybów. Należą do nich:

• zlewne poty,
• bóle głowy,
• zaczerwienienie twarzy,
• uczucie gorąca,
• zaburzenia widzenia,
• spadek ciśnienia.

Toksyny atakują także system nerwowy i krwionośny. Mogą odpowiadać za halucynacje, zaburzenia neurologiczne i rozpad czerwonych krwinek. Najogólniej można podzielić zatrucia grzybami na lekkie, średnie i te o ciężkim przebiegu. Klasyfikacja wynika z czasu w jakim pojawiają się pierwsze objawy.

W przypadku lekkich zatruć wynosi on od 30 minut do 3 godzin, średnie wyróżnia czas od 2 do 4 godzin, a ciężkie od 6 do nawet 24 godzin.

2. Objawy zatrucia gastrycznego

Zatrucie gastryczne ma na ogół lekki przebieg i głównie obejmuje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Najczęściej symptomy występują po spożyciu mleczajów, gołąbków, gąsek czy lisówki pomarańczowej.

Zatrucie gastryczne może wystąpić w wyniku zatrucia grzybami jadalnymi, które były przewożone lub przechowywane w niewłaściwy sposób, np. w plastikowych reklamówkach.

Pierwsze objawy najczęściej pojawiają się po trzech godzinach od posiłku, są to:

• gorączka,
• bóle brzucha,
• mdłości,
• biegunka,
• wymioty,
• wzdęcia brzucha.

Zwykle objawy mijają samoistnie po około dwóch dniach i nie pozostawiają trwałych skutków w organizmie. Wizyta u lekarza jest jednak konieczna, ponieważ nawet lekkie zatrucie grzybami może mieć niespodziewany przebieg.

3. Objawy zatrucia neurotropowego

Zatrucia neurotropowe są poważniejsze od dolegliwości gastrycznych. Niezbędny jest wówczas pobyt w szpitalu, ponieważ toksyny zakłócają działanie systemu nerwowego i wywołują:

• zaburzenia widzenia,
• halucynacje,
• ślinotok,
• zlewne poty,
• trudności w oddychaniu.

Zatrucie neurotropowe pojawia się po zjedzeniu muchomora czerwonego, plamistego lub strzępiaka ceglastego.

4. Objawy zatrucia cytotropowego

Zatrucia cytotropowe w zdecydowanym stopniu są śmiertelne, najczęściej odpowiada za nie:

• muchomor sromotnikowy,
• muchomor wiosenny,
• muchomor jadowity,
• piestrzenica kasztanowata,
• zasłonak rudy,
• hełmówka.

Toksyny z tych grzybów prowadzą do uszkodzenia narządów wewnętrznych, przede wszystkim wątroby, nerek, śledziony i serca. W efekcie może dojść do niewydolności wielonarządowej.

5. Jak uniknąć zatrucia grzybami?

Przede wszystkim należy zbierać jedynie grzyby, które są dobrze znane i korzystać z atlasu grzybów. Jeżeli nie masz stuprocentowej pewności, nie zrywaj okazów z blaszkami pod kapeluszem.

Nie liż grzybów po ich zerwaniu, taki sposób rozróżniania gatunków jadalnych jest bardzo niebezpieczny. Pamiętaj, że młode grzyby są słabiej wykształcone i łatwo pomylić je z trującymi.

Nie sięgaj po gatunki, które rosną w okolicy fabryk, ponieważ wchłaniają zanieczyszczenia i pyły. Nie zbieraj też grzybów starych, ponieważ mogą wywołać dolegliwości żołądkowe.

Nie rób zakupów u nieznanych osób, które sprzedają zbiory przy drogach. Nie podawaj grzybom dzieciom do siódmego roku życia. Cebula nie ciemnieje od grzybowych toksyn, nie kieruj się tą metodą.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości zanieś grzyby do siedziby stacji sanitarno-epidemiologicznej, w której pracują grzyboznawcy lub klasyfikatorzy grzybów. Specjalista oceni czy grzyby są jadalne, nie pobierając żadnej opłaty.

6. Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia grzybami

Dolegliwości po spożyciu grzybów nie można lekceważyć, ponieważ mogą zakończyć się tragicznie. W pierwszej kolejności powinniśmy udać się do najbliższego szpitala.

Ważne jest, żeby zabrać ze sobą resztki potrawy, która zawierała grzyby. Dzięki temu lekarze będą mogli wykonać badania diagnostyczne. Należy również zabezpieczyć wymioty i kał, pomoże to w ustaleniu jaki rodzaj grzyba spowodował zatrucie i przyspieszy wdrożenie leczenia.

Przy zatruciu grzybami pod żadnym pozorem nie można pić. Wykluczone są napoje mlekopochodne, soki, alkohol, a nawet woda. Płyny przyspieszą jedynie przedostawanie się toksyn do krwioobiegu. Zakazane jest także zażywanie leków, ponieważ może to spowodować pogorszenie stanu zdrowia.

Do tej pory nie opracowano skutecznych metod na zatrucie grzybami i za każdym razem lekarze muszą ustalić indywidualny schemat działania. Najważniejsze jest jednak jak najszybsze dotarcie do lekarza, czas w tej sytuacji może uratować życie.

7. Leczenie zatrucia grzybami

Sposób leczenia zależy od gatunku grzyba i ilości spożytej potrawy. Najważniejsze jest jak najszybsze dotarcie do szpitala, ponieważ toksyny mogą doprowadzić do nieodwracalnych zmian w organizmie.

Zawsze wymagana jest konsultacja lekarska, samodzielne próby mogą jedynie pogorszyć stan zdrowia. Co ważne, wszystkie osoby, które jadły danie z grzybami powinny zostać zbadane, nawet jeżeli nie skarżą się na żadne dolegliwości.

Podstawowym krokiem leczenia zatrucia jest usunięcie resztek pokarmu z żołądka, najczęściej poprzez wymioty i płukanie żołądka. Następnie w narządzie umieszczana jest zawiesina węgla aktywowanego, aby przerwać krążenie toksyn.

Płyn jest podawany w kilku dawkach, za każdym razem konieczne jest odessanie treści. Przez trzy doby dożylnie aplikuje się penicylinę krystaliczną, która minimalizuje gromadzenie się amatoksyn w wątrobie.

Zdarza się, że konieczna jest hemodializa w przypadku rozwoju niewydolności nerek lub MARS przed przeszczepem wątroby u osób z zaawansowaną encefalopatią.

Często pacjent dodatkowo jest odwodniony i otrzymuje jednocześnie kroplówki z elektrolitami do wyrównania równowagi kwasowo-zasadowej.

Konieczne jest ponadto stałe monitorowanie czynności wątroby na podstawie aktywności enzymów w surowicy, stężenia bilirubiny i czasu protrombinowego (INR).

Szybko wzrastające wartości mogą informować o zapaleniu wątroby, które przebiega z żółtaczką i skazą krwotoczną. Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ prowadzi do niewydolności narządów, śpiączki i śmierci. Wówczas jedynym sposobem leczenia jest przeszczep wątroby.

8. Właściwości grzybów

Grzyby są znane ludziom od wieków, szczególnie te, które rosną w lasach i na łąkach. Jednak tylko niektóre gatunki można traktować jako pokarm.

Są one od dawna wykorzystywane w medycynie, a w pierwszej połowie XX wieku otrzymano z nich pierwszy antybiotyk, czyli penicylinę.

Warto włączyć do diety przede wszystkim boczniaki. Pochodzą z Chin, ale pierwsze uprawy pojawiły się w Niemczech w czasie I wojny światowej.

Wówczas były traktowane jako substytut białkowy, ponieważ w 100 gramach świeżych grzybów, czyli w 10 gramach suszu znajduje się 2,5 gramów białka.

Najważniejszym składnikiem tego gatunku jest jednak polisacharyd pleuran, który wykazuje działanie immunostymulujące i przeciwnowotworowe.

Boczniaki zmniejszają objętość niektórych guzów, obniżają również stężenie cholesterolu we krwi za sprawą lowastatyny. Prawdziwki (inaczej określane jako borowiki) to bogate źródło selenu, zawierają go więcej niż orzechy brazylijskie.

Pierwiastek ma właściwości przeciwutleniające, zapobiega deformacjom komórek i powstawaniu uszkodzeń genetycznych. Jego wpływ doceniają również osoby chore na AIDS i stwardnienie rozsiane.

To nie wszystkie zalety prawdziwków, ponieważ zawierają ergotioneinę, którą gromadzimy w miejscach narażonych na stres oksydacyjny (oczy, wątroba, nerki). Substancja niweluje skutki napromieniowania oraz niedotlenienia po transplantacji lub udarze mózgu.

Borowiki mają sporą zawartość chityny, czyli błonnika pokarmowego, którego nie potrafimy trawić. Jego zadaniem jest przede wszystkim oczyszczenie układu pokarmowego i usuwanie toksyn z organizmu.

Dobroczynny wpływ na zdrowie mają również grzyby shitake oraz pieczarki. Przede wszystkim chronią przed rozwojem nowotworu piersi i prostaty za sprawą kwasu linolowego, palmitynowego oraz związków fenolowych.

Ponadto, pieczarki zawierają witaminę B2, która wspiera wzrok oraz układ nerwowy, a także witaminę D3 odpowiadającą za mineralizację kości.

W dużych ilościach posiadają również witaminę E, określaną mianem witaminy płodności. Jej niedobór negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu rozrodczego kobiet i mężczyzn.

Spożywanie odpowiednich ilości tej substancji jest bardzo ważne, ponieważ chroni organizm przed udarem mózgu, rakiem i chorobą niedokrwienną serca.

Z kolei w kurkach (pieprznikach jadalnych) znajduje się β-karoten, witaminy z grupy B, E, D, C i mikropierwiastki, na przykład selen. Oczywiście to nie wszystkie gatunki, które warto spożywać.

Niemalże w każdym jadalnym grzybie można znaleźć wiele ważnych substancji, przede wszystkim polisacharydów i przeciwutleniaczy, które stymulują działanie układu odpornościowego. Posiadają również spore ilości białka oraz aminokwasy, takie jak tryptofan, fenyloalaninę i tyrozynę.

9. Jak rozpoznać trujące grzyby?

Dobra znajomość grzybów jest wymagana przed wyprawą do lasu. Nawet jeden trujący grzyb w daniu może wywołać poważne zatrucie, które wymaga hospitalizacji. Poniżej informacje o najbardziej niebezpiecznych grzybach, które należy omijać.

10. Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)

Muchomor zielonawy (sromotnikowy) ma kapelusz o średnicy 4-12 cm i barwie od oliwkowej do intensywnie zielonej. U młodych okazów owocnik jest półkulisty i jajowaty. Wraz z upływem czasu staje się wyraźnie rozpostarty.

Najczęściej jest gładki, sporadycznie może posiadać białe resztki osłony. Pod kapeluszem znajdują się białe gęste blaszki i długi, wysmukły trzon z zielonawym wzorem w zygzak.

U podstawy trzonu znajduje się biała, odstająca i nieregularna pochwa. Zapach muchomora przypomina sztuczny miód. Grzyb rośnie w lasach liściastych, iglastych, w ogrodach i parkach, zwłaszcza pod dębami i bukami.

Można na niego trafić od czerwca do października, czasami rośnie w skupiskach. Muchomor sromotnikowy często jest uszkodzony, ponieważ jest pokarmem zwierząt.

Dla własnego bezpieczeństwa lepiej nie zrywać grzybów blaszkowych, a jeżeli na któryś się zdecydujemy warto podważyć spód trzonu by wyjąć go z ziemi razem z podstawą.

Wówczas pojawi się nieregularna pochwa, czyli znak, że okaz powinien zostać w lesie. Stosowanie próby smakowej jest nieskuteczne, ponieważ muchomor zielonawy (sromotnikowy) ma łagodny, słodkawy smak.

Muchomor zielonawy (sromotnikowy) mylony jest z gołąbkiem zielonawym (Russula virescens), gołąbkiem grynszpanowym (Russula aeruginea), gąską zielonką (Tricholoma equestre) i czubajką kanią (Macrolepiota procera).

11. Muchomor jadowity (Amanita virosa)

Muchomor jadowity posiada kapelusz o średnicy 5-10 cm, cały w kolorze białym, najczęściej gładki. Młode owocniki półkuliste, jajowate, starsze rozpostarte.

Blaszki białe, trzon długi, biały i kosmkowaty. U podstawy biała, odstająca pochwa. Miąższ biały, słodkawy, u starszych owocników pachnący sztucznym miodem.

Muchomor jadowity rośnie w lasach liściach i mieszanych, posiada taki sam skład toksyn jak muchomor sromotnikowy.

12. Mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus)

Kapelusz ceglastoróżowy do 12 cm z wyraźnie podwiniętym brzegiem wełnisto-kosmkowatym szczególnie u młodych owocników. Pusty, jasnoróżowy trzon, blaszki najpierw białe a później różowozłote.

Mleczaj ma białoróżowy miąższ, z którego po uszkodzeniu wypływa białe, piekące mleczko. Zazwyczaj rośnie pod brzozami, ale można go spotkać także w lasach mieszanych.

Jest to grzyb trujący, ale traci swoje właściwości po dłuższym moczeniu. Po przyrządzeniu w odpowiedni sposób jest bardzo smaczny, ale jego wykorzystania najlepiej nauczyć się od profesjonalistów.

13. Lisówka pomarańczowa (Hygrophoropsis aurantiaca)

Lisówka pomarańczowa po spożyciu w większej ilości może wywołać zaburzenia trawienia typowe dla zatrucia gastrycznego. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych często przy zbutwiałych resztkach drewna.

Ma wąski, wysmukły trzon szerszy u góry, a także bardzo wąskie i gęste blaski. Kapelusz z kolei jest pomarańczowy lub żółtopomarańczowy.

14. Borowik szatański (Boletus satanas)

Borowika szatańskiego można spotkać w lasach liściach z przewagą dębów i buków. To gatunek ciepłolubny, z tego względu w Polsce występuje rzadko.

Ma charakterystyczny srebrzystoszary kapelusz z żółtawym odcieniem. Rurki zazwyczaj nabierają barwę od bladożółtej do krwistoczerwonej.

Trzon dosyć gruby, u podstawy żółty, a w środku różowy. Miąższ w smaku jest słodkawy, a zapach starych owocników przypomina gnijącą cebulę. Borowik szatański jest trujący w postaci surowej, po obróbce termicznej można go spożywać.

15. Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus)

Często borowik szlachetny jest mylony z goryczakiem, który potocznie jest określany mianem szatana. Nie jest to trujący grzyb, ale nie da się go jeść ze względu na gorzki, piekący smak.

Nawet wielokrotne płukanie, suszenie i gotowanie nie likwiduje nieprzyjemnego posmaku. Charakterystyczną cechą tego grzyba jest różowaty kolor rurek oraz trzon pokryty grubą, brązową siateczką o grubych oczkach.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl