Zdrowa dieta dla dziecka
Doświadczeni rodzice nie mają złudzeń – gdyby ich dzieci mogły same komponować swój jadłospis, składałby się niemal wyłącznie z chipsów, frytek, lodów i słodkich napojów gazowanych. Taka dieta z pewnością nie jest korzystna dla młodego organizmu. Na szczęście o sposobie odżywiania decydują rodzice. Mądre wybory w kwestii żywienia procentują w późniejszym okresie życia dziecka. Dzięki zdrowej diecie prowadzonej od wczesnego dzieciństwa można bowiem obniżyć ryzyko zachorowania na miażdżycę, nadciśnienie oraz choroby sercowo-naczyniowe. Prawidłowe nawyki żywieniowe pozwalają również uniknąć otyłości.
1. Najczęstsze błędy w diecie dzieci
Epidemia otyłości nie omija, niestety, naszego kraju. Rośnie liczba dzieci z nadwagą i otyłych – za ten stan rzeczy odpowiedzialni są przede wszystkim rodzice, którzy zamiast wpajać swoim pociechom zasady zdrowego odżywiania, idą na ustępstwa w kwestii żywienia. W rezultacie w diecie wielu małych Polaków miejsce owoców, warzyw i nabiału zajmują słodycze oraz niezdrowe napoje. Im mniej wartościowe są posiłki dzieci, tym większe jest ryzyko niedoboru składników odżywczych. Kaloryczne przekąski dostarczają jedynie dużo kalorii, cukru i soli. Niestety, problem złego odżywiania dotyczy nawet bardzo małych dzieci. Wielu rodziców codziennie podaje swoim maluchom słodkie ciastka, które mają znikomą wartość odżywczą. Według danych szacunkowych, niemal połowa dzieci w wieku 1,5-2 lat spożywa wyłącznie słodkie napoje lub soki, przy czym dietetycy są zgodni, że znacznie korzystniejsze jest podawanie dzieciom bezsmakowej wody. Częstym błędem jest także traktowanie słodyczy jako elementu wychowawczego – dzieci, które dostają słodkie przekąski w nagrodę za dobre zachowanie, uczą się niezdrowego podejścia do jedzenia. W przyszłości w trudnych chwilach będą szukać pocieszenia w lodówce.
Warto pamiętać, że o jakości diety dziecka decyduje nie tylko jej skład. Nawet jeśli maluch spożywa owoce, warzywa, ryby, mięso i nabiał, nie można mówić o zdrowym odżywianiu, jeśli dziecko nie je śniadania lub opuszcza posiłki. Systematyczność posiłków jest niezwykle ważna dla rozwijającego się organizmu. Szczególnie ważne jest śniadanie, które powinno być bogate w składniki odżywcze. Jeśli masz dziecko, pamiętaj, że pierwszy posiłek dnia powinien dostarczyć twojemu maluchowi energii na kilka godzin. Aby dziecko nie było zbyt szybko głodne, na śniadanie powinno zjeść produkty zawierające białko, tłuszcze i węglowodany złożone. Dobrym wyborem są zbożowe płatki z mlekiem lub jogurtem, jaja, ryby, owoce, warzywa, sery i produkty pełnoziarniste.
Poważnym błędem żywieniowym wśród dzieci jest spożywanie dużej ilości słodkich i słonych przekąsek przy siedzącym trybie życia. Jest to prosta droga do zbędnych kilogramów, dlatego rodzice powinni pamiętać o tym, by zachęcać dzieci do aktywności ruchowej. Maluchy, które spędzają dużo wolnego czasu na świeżym powietrzu spożywają mniej wysokokalorycznych produktów i spalają więcej kalorii, dzięki czemu są w mniejszym stopniu narażone na nadwagę i otyłość. Specjaliści zalecają również ograniczenie styczności dzieci z reklamami produktów spożywczych skierowanych do małych widzów. Reklamy słodyczy są zwykle bardzo atrakcyjne dla dzieci – jest to duża zasługa chwytliwych piosenek, wierszyków oraz obecności ulubionych bohaterów bajek. Tego typu materiały bombardują świadomość dziecka, przekazując mu, że jedzenie słodyczy to świetna zabawa.
2. Jak uczyć dziecko zdrowego podejścia do jedzenia?
Dietetycy są zgodni – na naukę właściwych nawyków żywieniowych nigdy nie jest za wcześnie. Nawet bardzo małe dzieci uważnie obserwują swoich rodziców i chętnie naśladują ich sposób odżywiania. Jeśli rodzic spożywa wartościowe produkty i posiłki, istnieje bardzo duża szansa na to, że dziecko będzie powielać dobre wzorce. Warto włączyć dziecko do zakupów spożywczych i gotowania. Maluchy są z natury ciekawe świata, a wspólne gotowanie jest dla nich doskonałą zabawą. Również zakupy mogą być dla dziecka przygodą – maluch może „pomagać” rodzicowi w wyborze produktów, ucząc się przy tym zasad zdrowego odżywiania. Dobrym pomysłem jest także oswajanie dziecka ze zdrowymi produktami od małego. Jeśli masz dziecko, podawaj mu bezsmakową wodę zamiast słodkich napojów i soków owocowych. Czysta naturalna woda jest pozbawiona kalorii i cukru, dzięki czemu jest ona idealnym płynem nawet dla niemowlaka. Wskazane jest również zastąpienie kalorycznych przekąsek zdrowymi alternatywami. Między posiłkami dziecko powinno spożywać owoce, warzywa i orzechy. Jeśli raz na jakiś czas, np. raz w tygodniu, chcesz urozmaicić deser lub podwieczorek swojej pociechy, postaw na takie słodycze, które oprócz cukru mają w sobie składniki odżywcze. Dobry wybór to: biszkopty, ciasto drożdżowe, herbatniki, kisiel, budyń oraz koktajle mleczno-owocowe.
Jeśli chcesz, by twoje dziecko miało dobre nawyki żywieniowe, zadbaj o to, by spożywane przez nie posiłki były wartościowe. Jadłospis dziecka powinien być urozmaicony, należy przy tym zwrócić uwagę na to, by dania nie były przesolone. Pamiętaj, że masz ogromny wpływ na to, co je twoje dziecko. Jeżeli twoja pociecha chodzi do szkoły, przez kilka godzin nie jesteś w stanie całkowicie kontrolować jego diety. Dziecko może bez problemu kupić niezdrowe przekąski w szkolnym sklepiku, dlatego warto stworzyć mu alternatywę dla kalorycznych produktów. W tej roli sprawdza się kanapka, owoc lub jogurt. Jeśli dziecko spędza w szkole mniej więcej 6 godzin, oprócz śniadania w domu powinno zjeść drugie śniadanie. W przypadku dłuższego pobytu poza domem samo drugie śniadanie nie wystarczy, dziecko powinno zjeść również obiad w szkolnej stołówce.
W kształtowaniu nawyków żywieniowych dzieci istotną rolę odgrywa uszanowanie ich potrzeb. Jeśli maluch je stosunkowo niewiele, ale rozwija się prawidłowo, nie ma potrzeby zmuszania go do jedzenia większych ilości jedzenia. Niestety, wielu rodziców o tym zapomina. Nie należy panikować także wtedy, gdy dziecko domaga się ciągle tych samych produktów spożywczych lub dań. Okres fascynacji daną potrawą warto przeczekać – zwykle po tygodniu maluch jest już nieco znudzony i potrzebuje odmiany, np. w postaci bardziej wartościowych dań. Cierpliwość to jednak nie wszystko. Rodzice powinni pamiętać również o tym, by traktować swoje dzieci jako odrębne jednostki, które mają prawo do własnych upodobań kulinarnych. Nie wolno zakładać z góry, że skoro mama dziecka nie lubi marchewki, dziecku na pewno też nie będzie smakowała.
Kształtowanie dobrych nawyków żywieniowych dzieci nie jest proste i wymaga czasu, ale warto włożyć trochę wysiłku w uczenie dzieci zasad zdrowego odżywiania. Właściwy stosunek do jedzenia pozwala uniknąć nadwagi i otyłości, a także poważnych problemów zdrowotnych związanych z posiadaniem zbędnych kilogramów.
dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Specjalista w zakresie żywienia człowieka i dietetyki. Jest pracownikiem Zakładu Żywienia Człowieka Warszawskiego Uniwesytetu Medycznego oraz Kliniki Pediatrii i Edokrynologii Samodzielnego Publicznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Warszawie.