Kofeina a odchudzanie
Od dawna trwa spór o to, czy kawa pomaga w odchudzaniu, czy wręcz przeciwnie, należy jej unikać. Dzisiaj naukowcy są podzieleni na dwa obozy. Amerykańscy naukowcy twierdzą, że kawa podwyższa poziom hormonu steroidowego – kortyzonu.
Wpływa na metabolizm przez podwyższenie poziomu insuliny we krwi, co stymuluje odkładanie się tkanki tłuszczowej. Natomiast francuscy badacze odpowiadają, że kawa jednocześnie stymuluje spalanie się tkanki tłuszczowej, więc działa neutralnie na organizm. Składnik kawy, który jest odpowiedzialny za to zamieszanie, stanowi kofeina i jej biologiczne działanie.
1. Działanie kofeiny
Kofeina jest alkaloidem, który naturalnie występuje w ziarnach kawy, kakaowca, owoców guarany i orzeszków cola. Nie ulega kumulacji w organizmie, lecz znajduje się w tkankach w ilości proporcjonalnej do ich stanu uwodnienia. Biologiczny okres półtrwania w organizmie wynosi 2,5–4,5 godziny z szerokim indywidualnym zróżnicowaniem w granicach od 2 do 10 godzin. Okres rozkładu alkaloidu różni się u osób dorosłych, w zależności od stanu organizmu i obecności innych substancji lub leków (tj. używanie wyrobów tytoniowych, doustne środki antykoncepcyjne, ciąża).
Coraz częściej biologiczne działanie kofeiny jest wykorzystywane w produkcji suplementów odchudzających. Kofeina pobudza korę mózgową do zwiększenia sprawności myślenia, likwiduje uczucie zmęczenia fizycznego i psychicznego. Stymuluje produkcję dopaminy, co odczuwamy jako zwiększenie uczucia przyjemności. Działanie pobudzające alkaloidu pozwala wytrwać podczas intensywnych ćwiczeń oraz poprawia stan psychiczny u osób stosujących niskokaloryczne diety. Efektem jest łatwiejsze utrzymanie diety i aktywności nawet przy małej dawce energii z pożywienia.
Wzrost glukozy we krwi po spożyciu kofeiny hamuje apetyt, niestety po krótkim okresie mamy ochotę na podjadanie. Alkaloidy przyspieszają przemianę materii. Należy jednak pamiętać, że ciągły stan podwyższenia metabolizmu o 10% od normalnego prowadzi do zaburzeń snu i pamięci. Intensywne i częste pobudzanie organizmu skutkuje zachwianiem równowagi, która przejawia się następowaniem po fazie szczytu aktywności umysłowej i fizycznej fazy zmęczenia, apatii i osłabienia organizmu.
Charakterystycznym działaniem biologicznym alkaloidu jest zwiększona potrzeba wydalania moczu. Działanie diuretyczne przyczynia się do zwiększenia wydalania wapnia, potasu, magnezu z organizmu. Przy niskim spożyciu wapnia (poniżej 800 mg/dobę) i spożywaniu 2–3 filiżanek kawy dziennie może powodować zwiększoną utratę masy kostnej. Napoje zawierające kofeinę nie są zalecane do gaszenia pragnienia, ponieważ ich działanie jest odwrotne. Pijemy i jednocześnie odwadniamy organizm. Ze względu na działanie diuretyczne podczas stosowania środków zawierających kofeinę należy pamiętać o spożywaniu dużych ilości płynów.
2. Efekt odchudzający kofeiny
Kofeina powyżej 300 mg/dobę działa termogenicznie, co jest wykorzystywane podczas odchudzania do zwiększenia ilości spalonych kalorii podczas wysiłku fizycznego.
Efekt odchudzający kofeiny zawartej w suplementach jest mocniejszy niż podczas spożywania kawy. Kofeina z kawy wchłania się w mniejszych ilościach niż syntetyczna z suplementów. Nadużywanie kawy nie spowoduje, że schudniemy. Podczas stosowania suplementów o dużej zawartości kofeiny najlepiej zmniejszyć ilość wypijanych napojów z kofeiną (kawa, cola).
Od niedawna kofeinę zaczęto dodawać do preparatów kosmetycznych i kosmetyczno-leczniczych. Efekt działania alkaloidu na powierzchni to głównie pobudzenie krążenia w górnych partiach skóry łącznie z lepszym ukrwieniem tkanki tłuszczowej. Działanie lipolityczne zapobiega kumulowaniu się tkanki tłuszczowej i stymuluje komórki do spalania tłuszczu.
Działanie kofeiny na organizm jest osobniczo zmienne. U osób bardzo wrażliwych wywołuje niepokój psychiczny (gonitwę myśli) i ruchowy, bezsenność, drżenie kończyn i kołatanie serca wywołane przez pobudzenie układu adrenergicznego. Przyjmowanie dużych dawek kofeiny przez dłuższy okres może doprowadzić do wytworzenia się tolerancji i zmniejszenia efektu działania oraz pojawienia się objawów odstawienia (bóle głowy, apatia, osłabienie, zmniejszenie koncentracji itd.).
Pomimo właściwości wspomagających proces odchudzania zaleca się rozsądne spożywanie poroduktów zawierających kofeinę i równoczesne stosowanie odpowiednio dobranej diety oraz aktywności fizycznej. Dawka nie powinna przekraczać 300 mg/dobę, co jest równoznaczne ze spożyciem około 2–3 kaw dziennie.