Kołocz śląski (kołacz śląski) - historia, rodzaje, przepis
Kołocz śląski (kołacz śląski) to prostokątne ciasto drożdżowe z kruszonką (posypką) na wierzchu. W środku znajduje się warstwa nadzienia z maku, sera lub owoców sezonowych. Kołocz śląski ma maślany smak i aromat, wyrób cieszy się największą popularnością na Górnym Śląsku. Jak zrobić kołocz śląski?
1. Co to jest kołocz śląski?
Kołocz śląski (kołacz śląski) to nazwa zwyczajowa ciasta, cieszącego się ogromną popularnością na Górnym Śląsku. Jest to tradycyjny wypiek staropolski oraz pieczywo obrzędowe.
Kołocz ma prostokątny kształt (ok. 40 x 60 cm), ok. 3,5 cm wysokości i charakterystyczny, maślany smak. Jedna blacha deseru waży nawet 5-6 kilogramów. Zwykle gotowe ciasto jest przewożone w całości od producenta do sklepu i dopiero wtedy zostaje pokrojone na kawałki 4-6 cm.
Największą popularnością cieszy się kołocz śląski z nadzieniem, ale istnieją również wersje bez masy w środku. Kołacz z nadzieniem na trzy warstwy - kremowe, drożdżowe ciasto od góry i od spodu, a po środku nadzienie, różniące się kolorem w zależności od składu.
Tradycyjna kołocza śląskiego pochodzi ze średniowiecza, kiedy wyrób ten miał szczególne znaczenie i był podawany między innymi na weselach. Obecnie ciasto wykonane zgodnie ze staropolską recepturą można spróbować w rejonie Górnego Śląska. W 2011 roku kołacz został wpisany na listę produktów regionalnych przez Unię Europejską.
2. Rodzaje kołocza śląskiego
Kołocz śląski z serem - nadzienie składa się z twarogu półtłustego z rodzynkami i skórką pomarańczową, wierzch ciasta ozdabia kruszonka z ciasta drożdżowego oraz cukier puder.
Kołocz śląski z makiem - kołacz w tej wersji to ciasto drożdżowe przełożone sporą ilością masy z maku niebieskiego, na wierzchu znajduje się charakterystyczna posypka.
Kołocz z śląski z jabłkiem - ciasto drożdżowe w tym wydaniu łączy się z nadzieniem jabłkowym z dodatkiem cynamonu. Bardzo często kruszonka jest dodatkowo obsypana cukrem pudrem.
Kołocz śląski ser-mak - to połączenie dwóch najpopularniejszych mas - makowej oraz twarogowej. Na wierzchu znajduje się spora warstwa posypki i cukier puder.
W niektórych cukierniach dostępne są również nietypowe rodzaje kołaczy, na przykład z budyniem, rabarbarem, truskawką czy śliwką.
3. Przepis na kołocz śląski z serem
Składniki na ciasto:
- 1 kg mąki pszennej,
- 200 g cukru,
- 1 jajko,
- 1 żółtko,
- 70 g masła,
- 60 g margaryny,
- 70 g smalcu,
- 700 ml mleka,
- 100 g drożdży.
Składniki na posypkę:
- 150 g masła,
- 150 g margaryny,
- 1 żółtko,
- 600 g mąki pszennej,
- 1 cukier wanilinowy.
Składniki na nadzienie:
- 1 kg twarogu półtłustego,
- 300 g cukru,
- 90 g rodzynek,
- 50 g kaszy mannej,
- 50 g masła,
- 1 jajko,
- 1 żółto.
Sposób przygotowania:
Do miski wkładamy pokruszone drożdże, dodajemy czubatą łyżkę cukru i mąki oraz ok. 150 ml letniego mleka. Mieszamy i pozostawiamy na około 10 minut.
Następnie do przesianej mąki dodajemy cukier, roztopiony i przestudzony tłuszcz, jajko i żółtko. Następnie wlewamy przygotowany wcześniej zaczyn i resztę letniego mleka. Całość dokładnie mieszamy drewnianą łyżką, do momentu aż masa będzie odchodzić od łopatki i pojawią się na nim pęcherzyki powietrza.
Ciasto pozostawiamy do wyrośnięcia w ciepłym miejscu, przykrywając wcześniej miskę ściereczką kuchenną. Masa w ciągu godziny podwaja swoją objętość.
Aby zrobić posypkę na kołocza należy rozetrzeć ze sobą masło, margarynę, cukier i cukier wanilinowy. Czynność tą wykonujemy do momentu, aż cukier przestanie być wyczuwalny. Kolejno dodajemy żółtko i mąkę, całość dokładnie mieszamy i pozostawiamy w zimnym miejscu.
Nadzienie twarogowe powstaje na skutek dokładnego wyrobienia sera z cukrem, jajkiem, żółtkiem, cukrem wanilinowym oraz kaszą manną.
Wyrośnięte ciasto drożdżowe rozwałkowujemy na wielkość blachy i układamy na papierze do pieczenia. Całość dziurkujemy widelcem, pokrywamy gotową masą serową i przykrywamy posypką - z ciasta odrywamy niewielkie kawałki, spłaszczamy je w dłoni i układamy je obok siebie, wkleśnieciem do góry.
Kołocza śląskiego pieczemy w piekarniku nagrzanym do 200 stopni przez 40-45 minut. Wystudzony deser posypujemy cukrem puder.
