Kruszyna pospolita – właściwości, działanie i zastosowanie

Kruszyna pospolita (Frangula alnus Mill.) to gatunek krzewu, który należy do rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae). Jej nazwa nawiązuje do cienkich, delikatnych gałązek, które bardzo łatwo można uszkodzić. Jej inne określenia to troszczyna, szakłak kruszyna i wilczyna. W Polsce przez pewien czas roślina była objęta ochroną ze względu na intensywne pozyskiwanie jej kory.

W Polsce troszczyna występuje pospolicie na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Rośnie w podszyciu lasów iglastych i liściastych, a także na terenach podmokłych. Pojawia się również na obszarach powycinkowych, przy drogach oraz na torfowiskach Spotyka się ją również na rozległym obszarze od północno-zachodniej Afryki, przez Europę, Azję Mniejszą, północną część Syrii, Iraku, Iranu po północną i środkową Azję.

Kruszyna pospolita jest rozłożystym krzewem lub niskim drzewem. Mierzy zwykle ponad 2 metry, choć dorasta i do 5 metrów. Ma kuliste owoce, które stają się prawie czarne (zmieniają kolor z zielonego na ciemnofioletowy). Stanowią pokarm dla ptaków. Kruszyna kwitnie od maja do lipca, a kwiaty zdobią ją nawet do września.

• Woda z cytryną na czczo - właściwości
• Mrożona cytryna w walce z rakiem
• Woda z cytryną - zamiennik kawy, działanie zdrowotne, przygotowanie

Kruszyna pospolita to roślina miododajna i ozdobna, ale i lecznicza. Surowiec zielarski stanowią suszone owoce oraz kora kruszyny, czyli całe lub połamane i wysuszone fragmenty kory pni i gałęzi. Zbiera się je wiosną, z młodych pni i gałęzi, zanim zaczną rozwijać się liście.

Kora kruszyny pospolitej

Kora kruszyny pospolitej zawiera awonoidy, garbniki, alkaloidy peptydowe, saponiny, sole mineralne. Jest ciemnobrązowa, pokryta włoskami. Ma także intensywny, nieprzyjemny zapach. Wchodzi w skład wielu mieszanek ziołowych, sporządza się z niej odwary. Jakie ma walory?

Działa łagodnie przeczyszczająco. Pobudza ruchy robaczkowe jelit, ogranicza wchłanianie wody i oczyszcza organizm z toksyn. Polecana jest przy zaparciach, osłabionej motoryce jelit, w przypadku zaburzeń trawienia i niestrawności.

Ma również działanie żółciopędne. Wzmaga wydzielanie żółci. Stosuje się ją w schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego. Wykazuje działanie przeciwgrzybicze. Hamuje działanie niektórych wirusów.

Owoce kruszyny

Owoce kruszyny zawierają garbniki, sole mineralne, cukry i flawonoidy, a także tzw. antrazwiązki, które pobudzając perystaltykę jelita grubego, działają łagodnie przeczyszczająco. Zbiera się je, kiedy nie są jeszcze w pełni dojrzałe. Wówczas są jędrne, mają czerwonoczarną barwę. Trzeba je od razu suszyć, ponieważ szybko pleśnieją.

Na rynku są dostępne preparaty w formie tabletek przeciw niestrawności lub ziół do redukowania wagi z kruszyny pospolitej. Roślina znajduje także inne zastosowania. Warto wiedzieć, że jej owoce barwią wełnę na żółtozielono lub fioletowo, zaś kora - na żółtobrunatno. Niegdyś korę z kruszyny stosowano do wyrobu węgla drzewnego do prochu strzelniczego.

Owoce kruszyny pospolitej zjedzone w większych ilościach powodują u ludzi wymioty i silną biegunkę. Z kolei preparaty ziołowe z kory rośliny, ponieważ powodują przekrwienie miednicy małej, nie mogą być stosowane:

• przez kobiety w ciąży,
• przez dzieci poniżej 10. roku życia,
• osoby zmagające się z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego,
• podczas miesiączki,
• po operacji,
• przy hemoroidach,
• w stanach zapalnych narządów jamy brzusznej,
• w okresie laktacji.

Nie należy stosować kruszyny z glikozydami naparstnicy, steroidami kory nadnerczy i tiazydowymi lekami moczopędnymi. Ponadto roślina wywołuje ostre reakcje u osób, które cierpią na: wrzody, zapalenie wyrostka robaczkowego, choroby zapalne jelit, zwężenie lub atonię jelit, niedrożność jelit, hemoroidy, a także choroby nerek.

Nie zaleca się również długotrwałego przyjmowania preparatów z kruszyny. Skutkiem ubocznym mogą być nawykowe zaparcia. Warto pamiętać, że roślina prowadzi do nadmiernej utraty elektrolitów. Stosowana zbyt często może powodować odwodnienie, stąd zaleca się ostrożność. Kora kruszyny powinna być stosowana w przypadku zaparć, a nie jako długotrwała kuracja. W przypadku wystąpienia nudności lub bólu brzucha, konieczne jest jej odstawienie.