Medycyna kulinarna – czym jest i czemu służy?

Medycyna kulinarna jest stosunkowo młodą dziedziną nauki związaną z nurtem medycyny stylu życia. Łączy podstawy naukowe z zakresu odżywiania, medycyny oraz psychologii zdrowia.

Dzięki temu stała się jednym ze sposobów przeciwdziałania chorobom, które są zależne od stylu życia, w tym niewłaściwego odżywiania (choroby dietozależne, choroby cywilizacyjne). Pozwala zachować zdrowie.

Medycyna kulinarna rozwija się w Stanach Zjednoczonych od ponad dekady, w Polsce wciąż raczkuje. Pierwszą uczelnią, która oficjalnie wprowadziła ten kierunek jest Uniwersytet Tulane z powołanym przy nim Goldring Center for Culinary Medicine.

Do najważniejszych celów medycyny kulinarnej należy umożliwienie lekarzom oraz innym przedstawicielom systemu ochrony zdrowia zdobycia podstawowych kompetencji i wiedzy z zakresu żywienia, które obejmują odżywianie, kształtowanie nawyków i zmianę zachowań zdrowotnych. Oznacza to zastosowanie praktycznych narzędzi, które pozwalają na wdrażanie zmian w życie.

Z punktu widzenia systemu ochrony zdrowia medycyna kulinarna jest nieoceniona. Ma to związek z tym, że zdecydowana większość wydatków ponoszonych przez system ochrony zdrowia ma związek z leczeniem przewlekłych chorób niezakaźnych, na które wpływa dieta i styl życia.

Wprowadzając nowe sposoby żywienia oraz modyfikując styl życia pacjentów, czyli zmieniając je na lepsze i bardziej właściwe, można zapobiec większości schorzeń. Ogromną rolę w tej kwestii odgrywają lekarze, zwłaszcza pierwszego kontaktu, ale i dietetycy oraz specjaliści do spraw żywienia.

Optymalne żywienie jest kluczowym elementem w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, na przykład otyłości. Zapobiega i pomaga leczyć najczęściej występujące choroby przewlekłe, czyli choroby układu krążenia, takie jak miażdżyca, choroba niedokrwienna serca czy nadciśnienie.

Sprawdza się w profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2. To także jeden z najbardziej istotnych czynników chroniących przed rozwojem nowotworów nie tylko jelita grubego czy trzustki (układu pokarmowego), ale również prostaty i piersi.

Jest również czynnikiem chroniącym przed rozwojem chorób otępiennych, takich jak choroba Alzheimera, czy też czynnikiem spowalniającym ich rozwój.

Najważniejszą część kursów medycyny kulinarnej stanowią warsztaty kulinarne. Ich uczestnicy zdobywają umiejętności kulinarne, ale i uczą się, w jaki sposób komponować, planować i przechowywać zdrowe posiłki dopasowane do potrzeb konkretnego pacjenta.

Dużą rolę odgrywa także umiejętność komunikacji z pacjentem w zakresie motywowania go do zmiany stylu życia. Bardzo ważne jest wspieranie go w tym procesie.

Medycyna kulinarna kładzie nacisk na praktyczność zaleceń, dostosowanie ich nie tylko do stanu zdrowia, ale i możliwości finansowych, dyspozycji czasowej, preferencji smakowych czy sytuacji rodzinnej.

W czym wyraża się medycyna kulinarna? Na co kładzie nacisk? Bardzo ważne jest:

• uświadamianie potrzeby, ale i możliwości zwiększania wartości odżywczych posiłków oraz zmniejszania zawartości składników niekorzystnych dla zdrowia,
• przekazanie i utrwalenie wiedzy, że podstawą zdrowego żywienia powinny być jak najmniej przetworzone warzywa i owoce. Pod względem ilości i częstości spożycia na drugim miejscu muszą się znaleźć pełnoziarniste produkty zbożowe: kasze, ryż brązowy i razowe pieczywo. Na miejscu trzecim powinny znajdować się zdrowe źródła białka, niekoniecznie zwierzęcego. Bardzo cenne są jego źródła roślinne, takie jak nasiona roślin strączkowych, orzechy, różnego rodzaju nasiona i pestki, które jednocześnie dostarczają nam zdrowych tłuszczów,
• nauczanie planowania posiłków oraz ich przygotowania,
• czytanie etykiet i świadome wybieranie produktów spożywczych.
• zwiększenie świadomości na temat wpływu sposobu odżywiania na zdrowie i jakość życia.

Jeśli chodzi o zdrowie, żywienie i choroby dietozależne, bardzo ważne jest, byśmy mieli świadomość, że zdrowe odżywianie to podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia.

Ma to związek z poważnym problemem, jakim jest analfabetyzm zdrowotny, definiowany jako poznawcze i społeczne umiejętności, które warunkują motywację i zdolność jednostek do uzyskiwania dostępu do informacji oraz rozumienia i spożytkowania ich w taki sposób, który promuje i utrzymuje dobry stan zdrowia.